O semiotycznej i intersemiotycznej roli tematu głównego. Od syntezy dziejów narodu polskiego do malarstwa realistycznego i nowoczesnego
Maciej Czerwiński
Sažetak
In the article the problem of semiosis of the global topie in verbal and visual texts is taken into consideration. In the first section a theoretical framework is introduced, in the second verbal text (i.e. the genre of the synthesis of Polish national history) is elaborated, in the third the similar discussion on visual ‘texts’ is conducted, while in the fourth section finał remarks are provided with additional suggestions conceming further investigations.The opening remarks concem the very idea of the topie in verbal texts, notably in historical texts (the operational term finał—taken from semiotic works of Boris Uspienski - is introduced). The finał - interrelated with the global topie and genre - organizes the whole historical narration and establishes its cohesion; their overwhelming presence enables grasping the very act of data interpretation. Every event or historical figurę conceptualized in a historical narration (for instance the Prussian Homage in 1525 or Polish king Sigismund) receives its own meaning only insofar as it maintains its constant relation with the global topie expressed by the title (top-down and bottom-up mechanisms).There are some similarities that the title and global topie possess in the acts of interpretation of painting, notably realistic representations of historical events. For example a piece of Jan Matejko entitled Hołd Pruski (Prussian Homage) imposes on an observer a set of connotative features deeply rooted in the Polish imaginery encoded in language and structured by the national narration. This particular example opens up a discussion about the function of the verbal title and visual ‘text’ in pieces of Giorgione, Rene Magritte, Kazimierz Malewicz, Marek Rostworowski.The analysis is not finished; it only sketches a very generał problem of interrelation of verbal and visual codes that could be analyzed within the field of semiotics and semiotics of culture.
Ključne riječi:
semiotics, semiotics of culture, historical text, painting, image, verbal codes, visual codes##submission.citations##
Białostocki J., 2008, Wybór pism estetycznych, Kraków.
Brikner Klaus (2009 [2000]), Analiza strukturalna tekstu. — Lingwistyka tekstu w Niemczech, I. Szwed, tłum., Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała, red., Wrocław.
Czerwiński M., 2007, Dyskursy i ich porządek w społecznej heteroglosji, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, 42, s. 247-268.
Czerwiński M., 2008, Kultura jako znakotwórcza przestrzeń spotkania języków, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, 43, s. 217-237.
Czerwiński Maciej, 2010a, Gatunek jest znakiem — uwagi na marginesie dyskusji o tekście historycznym, „Pamiętnik literacki”, 2, s. 179-196.
Czerwiński M., 2010b, Synteza dziejów narodu - zarys problematyki stylistycznej gatunku, „Studia z filologii polskiej i słowiańskiej”, 45, s. 99-118.
Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Eco U., 2009 [1976], Teoria semiotyki, M. Czerwiński tłum., Kraków.
Eco U., 2010 [2007], Od drzewa do labiryntu. Studia historyczna o znaku i interpretacji, G. Jurkowaniec tłum., i. in., Warszawa.
Gajda St., 2004 [1982], Propozycja systematyki gatunków naukowych. - Akty i gatunki mowy, S. Niebrzegowska-Bartmińska, red., Lublin, s. 217-224.
Ingarden R., 1958, Studia z estetyki, II, Warszawa.
Pelc J., 1961, O pojęciu tematu, Wrocław.
Porębski M., 1972, Ikonosfera, Warszawa.
Porębski M., 1986, Sztuka a informacja, Kraków.
Rosner K., 1981, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą, Warszawa.
Topolski J., 2010 [2003], Historia Polski, Poznań.
Uspienski B., 1998, Semiotyka historii, tłum. B. Żyłko, Gdańsk.
van Dijk T., 2004 [1975], Działanie, opis działania a narracja. — Narratologia, M. Głowiński, red., M. B. Fedewicz, tłum., Gdańsk, s. 90-123
White H., 2000, Poetyka pisarstwa historycznego, E. Domańska, M. Wilczyński, red., tłum. E. Domańska i in., Kraków.
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu, Kraków.
##libcom.authors##
Maciej Czerwiński##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.copyrightStatement##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
##plugins.generic.recommendByAuthor.heading##
- Maciej Czerwiński, Socjalistyczny w formie, narodowy w treści. Chorwacka odmiana komunistycznej nowomowy w czasie tzw. chorwackiej wiosny , Stylistyka: Svezak 21 (2012): Styl narodowy
