Cypriana Norwida słowo i druk
Krystyna Nowak-Wolna
Abstract
In the article The Word and Press of Cyprian Norwid the following questions ave iscus- sed: the opinions of Cyprian Norwid on the art of reading aloud and declamation, the views of Wojciech Siemion on the method of deciphering and vocal interpretation of Nor- wid’s poetry, recitations of the poem Bema pamięci żałobny-rapsod/ A Funeral Rhapsody in Memory of General Bem by Irena Jun and Zbigniew Zapasiewicz as well as the rendi- tion by Czesław Niemen. Cyprian Norwid (one of the most prominent representatives of Polish Romanticism) perceived declamation as a complement to the art of reading. For the poet a complement is not a simple act of filiing in the missing part, but a fulfillment of an idea, an approxima- tion to an ideał. Ali the literary works of Norwid, not only dramas, constitute a perfect score for a reciter. They boast numerous emphases, variously marked pauses, ties, com- mas and interjections.The poem Bema pamięci żałobny-rapsod/ A Funeral Rhapsody in Memory of General Bem was created in 1851 on the first anniversary of the death of General Józef Bem and presents a poetic picture of the funeral of a hero of Poles and Hungarians. The description of the funeral reters to the Ancient and the old Polish pattems. The masterpiece Bema pamięci żałobny-rapsod/A Funeral Rhapsody in Memory of General Bem is a hexameter.Wojciech Siemion, a brilliant Polish actor and an excellent reciter of Norwid’s poetry, proposes an interesting interpretation of the masterpiece. First of all, sińce Bema pamięci żałobny-rapsod/ A Funeral Rhapsody in Memory of General Bem is a funeral march, it should be read slowly, with the rhythmic feet marked, conforming to the rhythm of a funeral march. Secondly, in order to render the rhythmic structure of the poem transaccen- tuations should be used.In his performance another eminent actor and reciter, Zbigniew Zapasiewicz, prese- rves in most cases the rhythm of the poem. In the discussed recitation three unfolding rhythmic structures can be distinguished: slow, stately and powerful steps of the marching knights tum into a funeral march, and both rhythms intermingle with an interrupted “private” phrase when the performer reveals his own feelings.In comparison with Zapasiewicz’s recitation, the performance of Irena Jun (also an es- teemed actress and an excellent reciter of poetry) displays a bigger emotionality load, morę individual ideas which, however, do not substantially alter the ideological signifi- cance of the literary original. Using multifarious vocal means the reciter shows the musical layer of the masterpiece.Czesław Niemen, a singer, realises in his performance the rhythmic scheme inscribed into the poem by Norwid. And in doing so he is morę consistent than the reciters. The performance is very emotional as a result of the value of the musie itself, which - as it should be emphasized - does not drown out the poem’s words, but it accentuates them. Diverse, changeable, subtle shades of the singer’s timbre have significance as well.Keywords: recitation, declamation, a living word, rhapsody, reciters work, recitation work, rhythm, rhyme, musie, poem, poetry, song, rhythmic foot, accent, syllable, caesura, clause, intonation, intoneme, phrase, pause, silence, cadence, anti-cadence, half anti-ca- dence, progredience, hexameter, phonetic instrumentation, strophe.
Literaturhinweise
Dłuska M., 1980, Próba teorii wiersza polskiego, Kraków.
Eco U., 2005, Szukać posągów wśród kamieni. - U. Eco, Historia piękna, A. Kuciak, tłum., Poznań.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa-Wrocław.
Giergielewicz M., 1946, Laur dojrzały, Londyn.
Gomulicki J. W., 1971, Metryki i objaśnienia: „Rzecz o wolności słowa”. - Pisma wszystkie, t. 3: Poematy, J.W. Gomulicki, red., Warszawa.
Gomulicki J.W., 1991, Norwid o książce i o czytaniu. — Cyprian Norwid, M. Inglot, red., Warszawa.
Hirsch E.D. Jr., 1988, Interpretacja obiektywna, P. Graff., tłum. - Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” II, K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz, red., Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Kotarbiński J., 1885, Deklamacja. - Encyklopedia wychowawcza, t. 3, Warszawa.
Kotlarczyk M., 1963, Podstawy sztuki żywego słowa, Warszawa.
Kraushar A., 1916, Salony i zebrania literackie warszawskie na schyłku XVIII-ego i w ubiegłym stuleciu, Warszawa.
Kreczmar J., 1955, Technika gry w repertuarze poetyckim, cz. 1 i 2, „Teatr”, nr 23.Mały słownik języka polskiego, 1968, S. Skorupka, H. Auderska, Z. Łempicka, red., Warszawa.
Mayenowa M.R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Mitosek Z., 1983, Przerwana pieśń, „Pamiętnik Literacki”, z. 3, Warszawa.
Mukarovsky J., 1969, O sztuce recytacji, cz. Ili: Próba podsumowania, L. Sliwonik, tłum., „Teatr Ludowy”, 11, Warszawa.
Norwid C., 197 la, Bema pamięci źałobny-rapsod. - Pisma wszystkie, t. 1, cz. 1: Wiersze, red. J.W. Gomulicki, Warszawa.
Norwid C„ 197Ib, Fortepian Szopena. Pisma wszystkie, t. 2, cz. 2: Wiersze, J.W. Gomulicki, red.. Warszawa.
Norwid C., 1971c, Kleopatra i Cezar. Tragedia historyczna, ściśle w równi do grania, jako i do odczytów napisana: z uwydatnieniem gestów dramatycznych i onych ciągu. — Pisma wszystkie, t.5, cz: 2: Dramaty, J.W. Gomulicki, red.. Warszawa.
Norwid C., 197I d, Milczenie. Druga część, właściwa: gramatyczna, filozoficzna i egzegetyczna. — Pisma wszystkie, t. 6, cz. 1, Proza, J.W. Gomulicki, red.. Warszawa.
Norwid C., 1971 e, O deklamacji. - Pisma wszystkie, t. 6, cz. 1, Proza, J.W. Gomulicki, red.. Warszawa.
Norwid C., 1971 f, O Juliuszu Słowackim w sześciu publicznych posiedzeniach z dodatkiem rozbioru «Balladyny», lekcja trzecia. — Pisma wszystkie, t. 6, cz. 1, Proza, J. W. Gomulicki, red., Warszawa.
Norwid C., 197Ig, Pierścień Wielkiej-Damy, czyli Ex-machina-Durejko. Tragedia we trzech aktach, z opisaniem dramatycznego ciągu scenicznych gestów i ze wstępem. - Pisma wszystkie, t. 5, cz. 2, Dramaty, red. J.W. Gomulicki, Warszawa.
Norwid C., 1971 h, Promethidion. - Pisma wszystkie, t. 3, Poematy, J.W. Gomulicki, red., Warszawa.
Norwid C., 197li. Rzecz o wolności słowa. — Pisma wszystkie, t. 3, Poematy, J.W. Gomulicki, red.. Warszawa.
Norwid C., 1971j, Słowo i litera. — Pisma wszystkie, t. 6, cz. 1, Proza, J.W. Gomulicki, red., Warszawa.
Nowak-Wolna K., 2002, Recytacja a zabawa, „Literatura Ludowa” 2, Wrocław.
Nowak-Wolna K., 1996, Sztuka recytacji: historia - teoria - praktyka. Maszynopis rozprawy doktorskiej, Archiwum Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Okopień-Sławińska A., 1989, Stopa. — Słownik terminów literackich, J. Sławiński, red. Warszawa.
Osiński L., 1861, Wymowa. - Dzieła, t. 4, Warszawa.
Siemion W., 2001, Lekcja czytania: Norwid, Warszawa.
Sievers E., 1912, Rhythmisch-melodische Studien, Heidelberg.
Subko B., 1990, O funkcjach łącznika w poezji Norwida. - Język Cypriana Norwida, K.Kopczyński, J. Puzynina, red., Warszawa.
Tenner J., 1906, Technika żywego słowa, Lwów.
West M., 2003, Muzyka starożytnej Grecji, M. Maciejewska i M. Kaziński, tłum., Kraków.
Zapasiewicz Z., 1971, O problemach mówienia scenicznego, „Tygodnik Kulturalny” 20, Warszawa.
Authors
Krystyna Nowak-WolnaStatistics
Downloads
Lizenz
Copyright (c) 2009 Stylistyka
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
