Styl(e) poradnika. Wokół stylistycznego komponentu gatunku i tekstu
Ewa Ficek
Abstract
The aim of the present article was to conduct a primary analysis of a style/styles of a modern self-help manual (particularly in the form of a book), which analysis would take into consideration the following detailed problems: a handbook versus typical styles, the stylistic component of the handbook model, the style of a handbook and/versus the “handbook-like” style, the style of handbook texts. The observations presented here should be perceived as a fragment of a broader project which focused on recreating a model (a pattern) of the genre and its textual realisations. The analyses were conducted in line with the paradigms of linguistic genology and stylistics.
The subject was selected on the basis of an assumption pertaining to the uncertain discursive status of handbooks – being now an expansive, polymorphic and transgressive form of discourse, which spreads its features to other genre forms. Uncertain remains the stylistic affiliation of this form of utterance, recognised by receivers/readers. Within the handbook sphere (no matter what genre it represents), one may introduce indicators of numerous styles and language variants. Specialist fields of science (law, Information Technology, medicine, etc.) impose their own, more or less hermetic ‘language’ on genre actualisations. Language styles are represented not only by verbal codes. In the case of handbooks, equally important is the image code – a picture, chart, or in a broader sense: a graphic shape of the text (a book). The review of textual empiricism should also be extended by stylistic distinctiveness which arises from individual preferences and traits of the author of discourse.
Keywords:
handbook, functional genres, genre style, text style, linguistic genologReferences
Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, Warszawa.
Balcerzan E., 1999, Nowe formy w pisarstwie i wynikające stąd porozumienia. – Humanistyka przełomu wieków, red. J. Kozielecki, Warszawa.
Balcerzan E., 2000, W stronę genologii multimedialnej. – Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa.
Bańkowska E., Mikołajczuk A. (red.), 2003, Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, Warszawa.
Barjot F., 2003, Jak wychować męża, Warszawa.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Bolecki W., 2007, O gatunkach to i owo. – Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa.
Bronsztejn I.N., Siemiendiajew K.A., 2002, Matematyka. Poradnik encyklopedyczny, Warszawa.
Chmielewska J., 2002, Jak wytrzymać ze współczesną kobietą, Warszawa.
Chmielewska J., 2004, Książka poniekąd kucharska, Warszawa.
Cloke K., Goldsmith J., 2000, Jak rozwiązywać konflikty w pracy, Warszawa.
Davis J., 2002, Nauka brydża w weekend, Warszawa.
Dobrzyńska T., 1992, Gatunki pierwotne i wtórne. (Czytając Bachtina).–Typy tekstów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa.
Dobrzyńska T., 2003, Tekst–w perspektywie stylistycznej. – Taż, Tekst–styl–poetyka, Kraków.
Dubisz S., 1996, O stylizacji językowej, „Język Artystyczny”, t. 10, red. D. Ostaszewska, E. Sławkowa, Katowice.
Dunaj B., 1994, Kategoria oficjalności. – Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej), red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński, Kraków.
Durantel P., Joly È., 2003, Łowienie ryb – gatunek po gatunku, Warszawa.
Epping R.Ch., 2002, Przewodnik po światowej ekonomii, Warszawa.
Ficek E., 2003, Metody pozyskiwania czytelnika w poradnikach intymnych, motywacyjnych i komputerowych, „Stylistyka”, XII, s. 353–369.
Ficek E., 2006, Poradnik. Model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, Katowice (niepublikowana rozprawa doktorska).
Ficek E., 2010, Od cytatu do parodii. O literackich grach z konwencją poradnika uwag kilka, „Język Artystyczny”, t. 14, red. B. Witosz, Katowice.
Ficek E., w druku, Współczesny poradnik: próba lingwistycznej charakterystyki gatunku i jego wielorakich aktualizacji. – Linguarum silva, t. 1: Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku i tekście, red. B. Mitrenga, Katowice.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa–Wrocław.
Gajda S., 1990, Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Opole.
Gajda S., 1993a, Gatunkowe wzorce wypowiedzi.–Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2:Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Gajda S., 1993b, Styl naukowy.–Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Gajda S., 1999a, Język nauk humanistycznych. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków.
Gajda S., 1999b, Współczesny polski dyskurs naukowy. – Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2001a, Język naukowy.–Język polski, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2001b, Wybór najnowszej literatury stylistycznej. – Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Jastrun T., 1999, „Instrukcja obsługi człowieka”. Poradniki – papierowa szkoła życia, „Polityka”, 52, s. 64–68.
Kaszowski M., 1990, Poradnik animatora. Podstawy chrześcijańskiej formacji, Katowice.
Kofta K., 2004, Jak zdobyć, utrzymać i porzucić mężczyznę, Warszawa.
Korszewska E., 2003, Przyjemne odchudzanie, Warszawa.
Kurkowska H., Skorupka S., 2001, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Lalvani V., 2003, Poradnik zdrowia i urody. Joga, [b.m.w.].
Loewe I., 2008, O pojęciu transgatunku. Studium przypadku.–Styl a semantyka, red. I. Szczepankowska, Białystok.
Markowski A., Puzynina J., 1993, Kultura języka. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2:Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Murray K., 1998, Komputer – to proste, Warszawa.
Nejman K., 2003, Jak zdobyć męża... lub żonę, Białystok.
Pijarowska R., Seweryńska A.M., 2002, Sztuka prezentacji. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa.
Porady babuni (Biblioteczka „Pani Domu”), 2003, t. 3: Unikalny zbiór 477 sprawdzonych domowych sposobów, Warszawa.
Pułapki podatkowe 2003 (dodatek do „Gazety Prawnej”).
Reymer B. (red.), 1985, Mały poradnik mechanika, t. 1 i 2,Warszawa.
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Sławkowa E., 2000, Style współczesnego felietonu (z zagadnieñ stylistyki gatunku). – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1:Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, Katowice.
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Warchala J., 2003, Kategoria potoczności w języku, Katowice.
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice.
Wojewoda W., 1992, Poradnik grzybiarza, Warszawa.
Wojtak M., 1994, Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika.–Kształcenie porozumiewania się, red. S. Gajda, J. Nocoń, Opole.
Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej, „Stylistyka”, VII, s. 369–377.
Wojtak M., 2001, Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych.– Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice.
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Wojtak M., 2005, Stylistyczne ukształtowanie tekstów prasowych.–Współczesne analizy dyskursu, red. M. Krauz, S. Gajda, Rzeszów.
Wojtak M., 2007, Styl gatunku, styl gatunkowy a styl funkcjonalny w perspektywie analitycznej. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3:Gatunek a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice.
Woodall T., Cobstantine S., 2003, Jak się nie ubierać, Warszawa.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa.
Zierkiewicz E., 2004, Poradnik – oferta wirtualnej pomocy?, Kraków.
Żarski W. 2010, Wzorzec gatunkowy polskich poradników kucharskich i jego uwarunkowania tekstowe.–Dobra rada nie zawada. Rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski, B. Staniów, Koszalin.
Authors
Ewa FicekStatistics
Downloads
License
Copyright (c) 2013 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Ewa Ficek, Painful traces of the past. Memory and/or trauma in the context of selected autobiographical narratives by Grażyna Jagielska , Stylistyka: Vol. 28 (2019): Styl i pamięć
- Ewa Ficek, Stylistyka a pragmatyka, red. Bożena Witosz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, ss 388. , Stylistyka: Vol. 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Ewa Ficek, Metody pozyskiwania czytelnika w poradnikach intymnych, motywacyjnych i komputerowych , Stylistyka: Vol. 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style