Styl(e) poradnika. Wokół stylistycznego komponentu gatunku i tekstu
Ewa Ficek
Sažetak
The aim of the present article was to conduct a primary analysis of a style/styles of a modern self-help manual (particularly in the form of a book), which analysis would take into consideration the following detailed problems: a handbook versus typical styles, the stylistic component of the handbook model, the style of a handbook and/versus the “handbook-like” style, the style of handbook texts. The observations presented here should be perceived as a fragment of a broader project which focused on recreating a model (a pattern) of the genre and its textual realisations. The analyses were conducted in line with the paradigms of linguistic genology and stylistics.
The subject was selected on the basis of an assumption pertaining to the uncertain discursive status of handbooks – being now an expansive, polymorphic and transgressive form of discourse, which spreads its features to other genre forms. Uncertain remains the stylistic affiliation of this form of utterance, recognised by receivers/readers. Within the handbook sphere (no matter what genre it represents), one may introduce indicators of numerous styles and language variants. Specialist fields of science (law, Information Technology, medicine, etc.) impose their own, more or less hermetic ‘language’ on genre actualisations. Language styles are represented not only by verbal codes. In the case of handbooks, equally important is the image code – a picture, chart, or in a broader sense: a graphic shape of the text (a book). The review of textual empiricism should also be extended by stylistic distinctiveness which arises from individual preferences and traits of the author of discourse.
Ključne riječi:
handbook, functional genres, genre style, text style, linguistic genolog##submission.citations##
Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, Warszawa.
Balcerzan E., 1999, Nowe formy w pisarstwie i wynikające stąd porozumienia. – Humanistyka przełomu wieków, red. J. Kozielecki, Warszawa.
Balcerzan E., 2000, W stronę genologii multimedialnej. – Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Warszawa.
Bańkowska E., Mikołajczuk A. (red.), 2003, Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, Warszawa.
Barjot F., 2003, Jak wychować męża, Warszawa.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Bolecki W., 2007, O gatunkach to i owo. – Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, Warszawa.
Bronsztejn I.N., Siemiendiajew K.A., 2002, Matematyka. Poradnik encyklopedyczny, Warszawa.
Chmielewska J., 2002, Jak wytrzymać ze współczesną kobietą, Warszawa.
Chmielewska J., 2004, Książka poniekąd kucharska, Warszawa.
Cloke K., Goldsmith J., 2000, Jak rozwiązywać konflikty w pracy, Warszawa.
Davis J., 2002, Nauka brydża w weekend, Warszawa.
Dobrzyńska T., 1992, Gatunki pierwotne i wtórne. (Czytając Bachtina).–Typy tekstów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa.
Dobrzyńska T., 2003, Tekst–w perspektywie stylistycznej. – Taż, Tekst–styl–poetyka, Kraków.
Dubisz S., 1996, O stylizacji językowej, „Język Artystyczny”, t. 10, red. D. Ostaszewska, E. Sławkowa, Katowice.
Dunaj B., 1994, Kategoria oficjalności. – Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej (oficjalnej), red. Z. Kurzowa, W. Śliwiński, Kraków.
Durantel P., Joly È., 2003, Łowienie ryb – gatunek po gatunku, Warszawa.
Epping R.Ch., 2002, Przewodnik po światowej ekonomii, Warszawa.
Ficek E., 2003, Metody pozyskiwania czytelnika w poradnikach intymnych, motywacyjnych i komputerowych, „Stylistyka”, XII, s. 353–369.
Ficek E., 2006, Poradnik. Model gatunkowy i jego tekstowe aktualizacje, Katowice (niepublikowana rozprawa doktorska).
Ficek E., 2010, Od cytatu do parodii. O literackich grach z konwencją poradnika uwag kilka, „Język Artystyczny”, t. 14, red. B. Witosz, Katowice.
Ficek E., w druku, Współczesny poradnik: próba lingwistycznej charakterystyki gatunku i jego wielorakich aktualizacji. – Linguarum silva, t. 1: Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku i tekście, red. B. Mitrenga, Katowice.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa–Wrocław.
Gajda S., 1990, Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Opole.
Gajda S., 1993a, Gatunkowe wzorce wypowiedzi.–Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2:Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Gajda S., 1993b, Styl naukowy.–Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Gajda S., 1999a, Język nauk humanistycznych. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków.
Gajda S., 1999b, Współczesny polski dyskurs naukowy. – Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2001a, Język naukowy.–Język polski, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2001b, Wybór najnowszej literatury stylistycznej. – Kurkowska H., Skorupka S., Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Jastrun T., 1999, „Instrukcja obsługi człowieka”. Poradniki – papierowa szkoła życia, „Polityka”, 52, s. 64–68.
Kaszowski M., 1990, Poradnik animatora. Podstawy chrześcijańskiej formacji, Katowice.
Kofta K., 2004, Jak zdobyć, utrzymać i porzucić mężczyznę, Warszawa.
Korszewska E., 2003, Przyjemne odchudzanie, Warszawa.
Kurkowska H., Skorupka S., 2001, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Lalvani V., 2003, Poradnik zdrowia i urody. Joga, [b.m.w.].
Loewe I., 2008, O pojęciu transgatunku. Studium przypadku.–Styl a semantyka, red. I. Szczepankowska, Białystok.
Markowski A., Puzynina J., 1993, Kultura języka. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2:Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Murray K., 1998, Komputer – to proste, Warszawa.
Nejman K., 2003, Jak zdobyć męża... lub żonę, Białystok.
Pijarowska R., Seweryńska A.M., 2002, Sztuka prezentacji. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa.
Porady babuni (Biblioteczka „Pani Domu”), 2003, t. 3: Unikalny zbiór 477 sprawdzonych domowych sposobów, Warszawa.
Pułapki podatkowe 2003 (dodatek do „Gazety Prawnej”).
Reymer B. (red.), 1985, Mały poradnik mechanika, t. 1 i 2,Warszawa.
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Sławkowa E., 2000, Style współczesnego felietonu (z zagadnieñ stylistyki gatunku). – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1:Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, Katowice.
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Warchala J., 2003, Kategoria potoczności w języku, Katowice.
Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków.
Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice.
Wojewoda W., 1992, Poradnik grzybiarza, Warszawa.
Wojtak M., 1994, Przyjacielsko, miło, zrozumiale, czyli o stylu poradnika.–Kształcenie porozumiewania się, red. S. Gajda, J. Nocoń, Opole.
Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka – stan i perspektywy w stylistyce polskiej, „Stylistyka”, VII, s. 369–377.
Wojtak M., 2001, Pragmatyczne aspekty analiz stylistycznych tekstów użytkowych.– Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz, Katowice.
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Wojtak M., 2005, Stylistyczne ukształtowanie tekstów prasowych.–Współczesne analizy dyskursu, red. M. Krauz, S. Gajda, Rzeszów.
Wojtak M., 2007, Styl gatunku, styl gatunkowy a styl funkcjonalny w perspektywie analitycznej. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3:Gatunek a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice.
Woodall T., Cobstantine S., 2003, Jak się nie ubierać, Warszawa.
Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa.
Zierkiewicz E., 2004, Poradnik – oferta wirtualnej pomocy?, Kraków.
Żarski W. 2010, Wzorzec gatunkowy polskich poradników kucharskich i jego uwarunkowania tekstowe.–Dobra rada nie zawada. Rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski, B. Staniów, Koszalin.
##libcom.authors##
Ewa Ficek##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.copyrightStatement##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
##plugins.generic.recommendByAuthor.heading##
- Ewa Ficek, Bolesne ślady przeszłości. Pamięć a/i trauma w kontekście wybranych narracji autobiograficznych Grażyny Jagielskiej , Stylistyka: Svezak 28 (2019): Styl i pamięć
- Ewa Ficek, Stylistyka a pragmatyka, red. Bożena Witosz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001, ss 388. , Stylistyka: Svezak 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Ewa Ficek, Metody pozyskiwania czytelnika w poradnikach intymnych, motywacyjnych i komputerowych , Stylistyka: Svezak 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
