Metatextual commentary as a way of manifesting linguistic and styli- stic awareness (As illustrated by the assessment of the phenomenon of introducing common parlance elements into radio and television publicistic debates)
Krzysztof Maćkowiak
Abstract
The article refers to a language awareness category. It analyses the phenomenon of functioning of metatextual elements in an utterance; specifically the so called metatextual commentaries (which occur on the surface of a text as various interjections, e.g. participal phrases). These formulas serve different functions; in the first place they organize the message and inform about its properties. The author claims that metatextual commentaries – properly interpreted – can be a tool for manifesting individual and social language awareness. The object of direct investigations of the article are metatexts in the colloquial language substance (words and idiomatic phrases). The materials excerpted from radio and television publicistic debates have been taken into account. The aims of the analysis are following 1) to enumerate the most frequent types of metatextual commentaries introducing colloquial lexical material into the language of the media 2) to determine the assessment of the material, expressed in the metatext 3) to confront the collected opinions with the theses presented in contemporary linguistic reflections.
Keywords:
metatext, metatextual commentary, common parlance, language of the media, publicistic debate, language awarenessReferences
Adamiszyn Z., 1995, Styl potoczny.–Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole.
Google Scholar
Bartmiński J., 2001, Styl potoczny.–Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin.
Google Scholar
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Google Scholar
Bogusławski A., 1979, Performatives or Metatextual Comments? On the Cognitive and Non-cognitive Linguistic Conventions, „Kwartalnik Neofilologiczny”, z. 3, s. 301–326.
Google Scholar
Buttler D., 1982, Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny. – Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Kraków.
Google Scholar
Dawidziak-Kładoczna M., 2012, Przejawy świadomości językowej mówców Sejmu Wielkiego.–Świadomość językowa w komunikowaniu, red. M. Steciąg, M. Bugajski, Zielona Góra.
Google Scholar
Feliksiak M., 2013, Wulgaryzmy w życiu codziennym. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, www.cbos.pl.
Google Scholar
Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Google Scholar
Grochowski M., 1983, Metatekstowa interpretacja parentezy.–Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław.
Google Scholar
Grochowski M., 2008, Operatory metatekstowe o kształcie superlatiwu przysłówka, „Južnoslovenskij filolog”, R. LXIV, s. 61–72.
Google Scholar
Handke K., 2008, Socjologia języka, Warszawa.
Google Scholar
Kaszewski K., 2006, Język dyskusji radiowej. Analiza wypowiedzi słuchaczy w Programie III Polskiego Radia, Warszawa.
Google Scholar
Kita M., 1993, Perswazyjne użycie języka potocznego w kontakcie ogólnym.–Z problemów współczesnego języka polskiego, red. J. Warchla, A. Wilkoń, Katowice.
Google Scholar
Lebda R., 2002, Potoczność jako mowa bytu.–Język w przestrzeni społecznej, red. S. Gajda, K. Rymut, U. Żydek-Bednarczuk, Opole.
Google Scholar
Lubaś W., 1983, Istota potoczności, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XL, s. 86–89.
Google Scholar
Maćkowiak K., 1994, Ukształtowanie leksykalno-stylistyczne polskiej bajki oświeceniowej, Zielona Góra.
Google Scholar
Majkowska G., Satkiewicz H., 1999, Język w mediach.–Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków.
Google Scholar
Mikołajczak S., 1991, Metatekst w tekście humanistycznych prac naukowych, „Studia Polonistyczne”, t. XVI–XVII, s. 147–173.
Google Scholar
Milewska B., 2011, Brutalnie mówiąc i inne wyrażenia metatekstowe sygnalizujące naruszenie norm zachowań językowych, „LingVaria”, nr 2, s. 35–44.
Google Scholar
Nowak M., 2003, O mówieniu mówiąc. Metatekst we współczesnych tekstach religijnych.–Język polski. Współczesność. Historia IV, red. W. Książek-Bryłowa, H. Duda, Lublin.
Google Scholar
Ożóg K., 1990, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Wybrane zagadnienia, Kraków.
Google Scholar
Ożóg K., 1991, Elementy metatekstowe ze składnikiem mówię w polszczyźnie mówionej. – „Język a Kultura”, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław.
Google Scholar
Ożóg K., 2001, Ustna odmiana języka ogólnego.–Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin.
Google Scholar
Ożóg K., 2011, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów.
Google Scholar
Piekarczyk D., 2013, Metafory metatekstowe, Lublin.
Google Scholar
Poprawa M., 2009, Telewizyjne debaty polityków jako przykład dyskursu publicznego, Kraków.
Google Scholar
Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Google Scholar
Skudrzyk A., Warchala J., 2013, Język potoczny – dyskurs potoczny.–Style współczesnej polszczyzny, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków.
Google Scholar
Sobczykowa J., 2001, Myśli o języku w komentarzu biblijnym ks. Jakuba Wujka, Katowice.
Google Scholar
Szczaus A., 2014, Uwagi metajęzykowe w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. – Świadomość językowa, red. J. Nocoń, A. Tabisz, Opole, Język a Edukacja, t. 3.
Google Scholar
Szymanek K., 2001, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa.
Google Scholar
Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa.
Google Scholar
Walczak B., 1991, Słownik wileński na tle dziejów polskiej leksykografii, Poznań.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście.–O spójności tekstu, red. M. R. Mayenowa, Wrocław.
Google Scholar
Witosz B., 2001, Metatekst – w opisie teoriotekstowym, stylistycznym i pragmatycznym. – Stylistyka a pragmatyka, red. W. Witosz, Katowice.
Google Scholar
Witosz B., 2006, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze, „Stylistyka”, XV, s. 37–48.
Google Scholar
Wojtak M., 2009, Felietonista indywidualista, czyli o idiolekcie gatunkowo sprofilowanym.–Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, Zielona Góra.
Google Scholar
Wójcicka M., 2004, Czy istnieje styl publicystyczny.–Współczesne odmiany języka narodowego, red. K. Michalewski, Łódź.
Google Scholar
Zgółkowa H., Kula A., Sobczak B., 2005, Sytuacje komunikacyjne a współczesna świadomość językowa Polaków.–Polska polityka komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku, red. S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta, Warszawa.
Google Scholar
Żabowska M., 2009, Hierarchia wyrażeń metatekstowych, „Linguistica Copernicana”, nr 2, s. 179–189.
DOI: https://doi.org/10.12775/LinCop.2009.026
Google Scholar
Authors
Krzysztof MaćkowiakStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Krzysztof Maćkowiak, Stylistyka historyczna a historia języka - zakresy pokrewieństwa , Stylistyka: Vol. 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
