Komentarz metatekstowy jako sposób manifestacji świadomości językowo-stylistycznej (na przykładzie ocen zjawiska wprowadzania elementów języka potocznego do radiowo-telewizyjnych debat publicystycznych)

Krzysztof Maćkowiak

doi:10.25167/Stylistyka.25.2016.18

Published: 2020-01-10

Vol. 25 (2016)

Metatextual commentary as a way of manifesting linguistic and styli- stic awareness (As illustrated by the assessment of the phenomenon of introducing common parlance elements into radio and television publicistic debates)

Krzysztof Maćkowiak

Stylistyka

Section: ARTICLES

https://doi.org/10.25167/Stylistyka.25.2016.18

Abstract

The article refers to a language awareness category. It analyses the phenomenon of functioning of metatextual elements in an utterance; specifically the so called metatextual commentaries (which occur on the surface of a text as various interjections, e.g. participal phrases). These formulas serve different functions; in the first place they organize the message and inform about its properties. The author claims that metatextual commentaries – properly interpreted – can be a tool for manifesting individual and social language awareness. The object of direct investigations of the article are metatexts in the colloquial language substance (words and idiomatic phrases). The materials excerpted from radio and television publicistic debates have been taken into account. The aims of the analysis are following 1) to enumerate the most frequent types of metatextual commentaries introducing colloquial lexical material into the language of the media 2) to determine the assessment of the material, expressed in the metatext 3) to confront the collected opinions with the theses presented in contemporary linguistic reflections.

Keywords:

metatext, metatextual commentary, common parlance, language of the media, publicistic debate, language awareness

Most read articles by the same author(s)

Krzysztof Maćkowiak, Stylistyka historyczna a historia języka - zakresy pokrewieństwa , Stylistyka: Vol. 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
KRZYSZTOF MAĆKOWIAK, Refleksja stylistyczna w Polsce w latach 1945–1959 , Stylistyka: Vol. 35 (2025): Synthesis of research in Western Slavic stylistics in the 20th and 21st centuries

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Maćkowiak, K. (2020). Metatextual commentary as a way of manifesting linguistic and styli- stic awareness (As illustrated by the assessment of the phenomenon of introducing common parlance elements into radio and television publicistic debates). Stylistyka, 25, 291–307. https://doi.org/10.25167/Stylistyka.25.2016.18

Cited by / Share

References

Adamiszyn Z., 1995, Styl potoczny.–Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole.
Google Scholar

Bartmiński J., 2001, Styl potoczny.–Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin.
Google Scholar

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Google Scholar

Bogusławski A., 1979, Performatives or Metatextual Comments? On the Cognitive and Non-cognitive Linguistic Conventions, „Kwartalnik Neofilologiczny”, z. 3, s. 301–326.
Google Scholar

Buttler D., 1982, Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny. – Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Kraków.
Google Scholar

Dawidziak-Kładoczna M., 2012, Przejawy świadomości językowej mówców Sejmu Wielkiego.–Świadomość językowa w komunikowaniu, red. M. Steciąg, M. Bugajski, Zielona Góra.
Google Scholar

Feliksiak M., 2013, Wulgaryzmy w życiu codziennym. Komunikat z badań, CBOS, Warszawa, www.cbos.pl.
Google Scholar

Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Google Scholar

Grochowski M., 1983, Metatekstowa interpretacja parentezy.–Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław.
Google Scholar

Grochowski M., 2008, Operatory metatekstowe o kształcie superlatiwu przysłówka, „Južnoslovenskij filolog”, R. LXIV, s. 61–72.
Google Scholar

Handke K., 2008, Socjologia języka, Warszawa.
Google Scholar

Kaszewski K., 2006, Język dyskusji radiowej. Analiza wypowiedzi słuchaczy w Programie III Polskiego Radia, Warszawa.
Google Scholar

Kita M., 1993, Perswazyjne użycie języka potocznego w kontakcie ogólnym.–Z problemów współczesnego języka polskiego, red. J. Warchla, A. Wilkoń, Katowice.
Google Scholar

Lebda R., 2002, Potoczność jako mowa bytu.–Język w przestrzeni społecznej, red. S. Gajda, K. Rymut, U. Żydek-Bednarczuk, Opole.
Google Scholar

Lubaś W., 1983, Istota potoczności, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XL, s. 86–89.
Google Scholar

Maćkowiak K., 1994, Ukształtowanie leksykalno-stylistyczne polskiej bajki oświeceniowej, Zielona Góra.
Google Scholar

Majkowska G., Satkiewicz H., 1999, Język w mediach.–Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków.
Google Scholar

Mikołajczak S., 1991, Metatekst w tekście humanistycznych prac naukowych, „Studia Polonistyczne”, t. XVI–XVII, s. 147–173.
Google Scholar

Milewska B., 2011, Brutalnie mówiąc i inne wyrażenia metatekstowe sygnalizujące naruszenie norm zachowań językowych, „LingVaria”, nr 2, s. 35–44.
Google Scholar

Nowak M., 2003, O mówieniu mówiąc. Metatekst we współczesnych tekstach religijnych.–Język polski. Współczesność. Historia IV, red. W. Książek-Bryłowa, H. Duda, Lublin.
Google Scholar

Ożóg K., 1990, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Wybrane zagadnienia, Kraków.
Google Scholar

Ożóg K., 1991, Elementy metatekstowe ze składnikiem mówię w polszczyźnie mówionej. – „Język a Kultura”, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa, Wrocław.
Google Scholar

Ożóg K., 2001, Ustna odmiana języka ogólnego.–Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin.
Google Scholar

Ożóg K., 2011, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów.
Google Scholar

Piekarczyk D., 2013, Metafory metatekstowe, Lublin.
Google Scholar

Poprawa M., 2009, Telewizyjne debaty polityków jako przykład dyskursu publicznego, Kraków.
Google Scholar

Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Google Scholar

Skudrzyk A., Warchala J., 2013, Język potoczny – dyskurs potoczny.–Style współczesnej polszczyzny, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków.
Google Scholar

Sobczykowa J., 2001, Myśli o języku w komentarzu biblijnym ks. Jakuba Wujka, Katowice.
Google Scholar

Szczaus A., 2014, Uwagi metajęzykowe w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. – Świadomość językowa, red. J. Nocoń, A. Tabisz, Opole, Język a Edukacja, t. 3.
Google Scholar

Szymanek K., 2001, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa.
Google Scholar

Wajszczuk J., 2005, O metatekście, Warszawa.
Google Scholar

Walczak B., 1991, Słownik wileński na tle dziejów polskiej leksykografii, Poznań.
Google Scholar

Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście.–O spójności tekstu, red. M. R. Mayenowa, Wrocław.
Google Scholar

Witosz B., 2001, Metatekst – w opisie teoriotekstowym, stylistycznym i pragmatycznym. – Stylistyka a pragmatyka, red. W. Witosz, Katowice.
Google Scholar

Witosz B., 2006, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze, „Stylistyka”, XV, s. 37–48.
Google Scholar

Wojtak M., 2009, Felietonista indywidualista, czyli o idiolekcie gatunkowo sprofilowanym.–Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, Zielona Góra.
Google Scholar

Wójcicka M., 2004, Czy istnieje styl publicystyczny.–Współczesne odmiany języka narodowego, red. K. Michalewski, Łódź.
Google Scholar

Zgółkowa H., Kula A., Sobczak B., 2005, Sytuacje komunikacyjne a współczesna świadomość językowa Polaków.–Polska polityka komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku, red. S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta, Warszawa.
Google Scholar

Żabowska M., 2009, Hierarchia wyrażeń metatekstowych, „Linguistica Copernicana”, nr 2, s. 179–189. DOI: https://doi.org/10.12775/LinCop.2009.026
Google Scholar