Kategorie stylistyczne
Teresa Skubalanka
Abstract
Stylistic-linguistic categories are classes of concepts typical of language fimctional styles with blurred limits. They are related to linguistic items present in the stylae. The definition of these categories referes to cognitivistic concepts. Categories gel on the level of text and after developing of categorization process and their consolidating in stylistic structures, become determinants of functional styles’ existence together with other sty- le-formative factors as fiinctions and subcodes. Although they are usually fixed in the language materiał, sometimes they are determined without reference to factual documenta- tion, as thought categories connected with materiał indirectly.Stylistic-linguistic categories belong to the style as a form of language existence cre- ated by structure of modal-pragmatic character organized by many functions actions rule. There are two groups among distinguished The first one is created by main categories of functional styles such as commonness (common style), artisticness (artistic style), scientificness (scientific style), and others. The second group includes subcatego- ries of main classes. The latters have rich documentation of language indices, while sub- categories do not always have such a documentation.There are also matrical concepts wich have a status of category: language, style, func- tion, structure, text. They should be treated as axioms of stylistics. Although they belong to categories characteristic to stylistics, I do not describe them as stylistic-linguistic (stylistic) categories to distinguish them from those formerly mentioned.In the text level, there are phenomenons, which are - similarly to categories - typical and repetitive, although signs of these processes are heterogenic. These phenomenons are subject to regularity of text forming as stylistic dependent functions activity rule. In text structures of artistic style it referes to e.g. phenomenons forming in relation to the subject, literary figurę, means of narration, and similar literary constructs.Previous observations of style investigators prove the existence of many stylistic categories in every style. The constant set of these categories has not been established, but it is known that some of them are repeated in various studies. The last observations prove that spectrum of the categories change with time passage.
Keywords:
stylistic categories, matrical conceptsReferences
Anusiewicz J., 1992, Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata , „Język a kultura”, t. 5.
Balowski M., 1991, Językoznawcze badania nad polskim stylem artystycznym . - Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Bartmiński J., 1981, Derywacja stylu. - Pojęcie derywacji w lingwistyce, red. J. Bartmiński, Lublin.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. - Współczesny język polski...
Bartmiński J., 2006, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
Bartoszyński K., 1987, O integracji badań nad tzw. komunikacją literacką, „Pamiętnik
Literacki”, z. 1.
Biniewicz J., Starzec A., 1995, Styl naukowy. - Przewodnik po stylistyce polskiej...
Boniecka B., Panasiuk J., 2001, O języku audycji radiowych, Lublin.
Bralczyk J., 1987,0języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Uppsala.
Buttler D., 1978a, Kategorie semantyczne leksyki potocznej. — Z zagadnień współczesnego
języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław.
Buttler D., 1978b, Rozwój znaczeniowy wyrazów polskich, Warszawa.
Buttler D., Markowski A., 1988, Słownictwo wspólnoodmianowe, książkowe i potoczne
współczesnej polszczyzny, „Język a kultura”, t. 1.
Chloupek J., 1995, Koncepce stylu a predmet stylistiky. — Styl?...
Ćervenka M., 1995, Individualni styl a jeho vyznamova aktivita. — Styl?...
Ćmejrkova S., 1995, Styl sjednotitel a styl rozptyl. — Styl?...
Danes F., 1995, Stilistika — textova lingyistika - retorika — Styl?...
Dąbrowska E., 1991, Wokół pojęcia styl artystyczny. — Systematyzacja pojęć w stylistyce
...
Dąbrowska E., 1995, Styl artystyczny. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Dobrzyńska T., 1984, Metafora, Wrocław.
Dobrzyńska T., 1993, Tekst. — Współczesny język polski...
Dokumentacja w badaniach literackich i teatralnych. Wybrane problemy, 1970, red. J. Czachowska, Wrocław.
Dubisz S., 1995, Styl?. - Styl?...
Dudok M., 1995, Ćo je to styl. - Styl?...
Dybalska R., Kępa-Figura D., Nowak P., 2004, Przemoc w języku mediów? Analiza semantyczna i pragmatyczna audycji radiowych, Lublin.
Eco U., 1996, Nieobecna struktura, przeł. A. Weinsberg, P. Bravo, Warszawa.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1993, red. K. Polański, Wrocław.
Encyklopedia wiedzy o języku polskim, 1978, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Enquist N. E. 1995, Style in Stylistics and in Text andDiscourse Linguistics, „Stylistyka” IV.
Fónagy J., 1972, Język poetycki - forma i funkcja, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Furdal A., 1976, Utwór literacki ze stanowiska językoznawczego, „Rozprawy Komisji Językowej”, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Furdal A., 1982, Język naukowy jako składnik języka literackiego. — Język literacki i jego warianty, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Gajda S., 1980, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
Gajda S., 1988, Funkcjonowanie kategorii fleksyjnych czasownika we współczesnym polskim tekście naukowym. - Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. T. Skubalanka, Wrocław.
Gajda S., 1991, Stan współczesnej stylistyki a synteza stylistyczna. — Synteza w stylistyce...
Gajda S., Dylematy stylistyki. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Gajda S., 1993, Styl naukowy. — Współczesny język polski...
Gajda S., 1995, Styl i stylistyka. Zagadnienia ogólne.-Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Gajda S„ 1999, Współczesny polski dyskurs naukowy. - Dyskurs naukowy - tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Opole.
Gajda S., 2000, Stylistyka porównawcza języków słowiańskich. - Komparacj a systemów...
Głowiński M., 1993, Peereliada. Komentarze do słów 1976-1981, Warszawa.
Gołaszewska M., 1984, Zarys estetyki. Problematyka, metody, teorie, Kraków.
Gołąb Z., Heinz A., Polański K., 1968, Słownik terminologii językoznawczej, Warszawa.
Grzegorczykowa R., 1991, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy, „Język a kultura”, t .4.
Grzegorczykowa R., 1993, Pojęcie kategorii gramatycznej. - Współczesny język polski ...
Grzegorczykowa R., 1996, Filozoficzne aspekty kategoryzacji. - Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa i A. Pajdzińska, Lublin.
Grzegorczykowa R., Szymanek B., 1993, Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej. — Współczesny język polski...
Handke R., 1993, Styl artystyczny. - Współczesny język polski...
Hausenblas K., 1995, Strućna charakteristika stylu a stylistiky. - Styl?...
Heinz A., 1988, Język i językoznawstwo. Wybór prac, Warszawa.
Iwanowa T. B., 1992, Ponjatie funkcionalnoj semantiko-stilisticzeskoj kategorii. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Jakobson R., 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Język w mediach masowych, 2000, red. J. Bralczyk i K. Musiołek-Kłosińska, Warszawa.
Kaczmarek L., Skubalanka T., Grabias S., 1994, Słownik gwary studenckiej, Lublin (1 wyd. skonfiskowane w roku 1974).
Klemensiewicz Z., 1956, O różnych odmianach współczesnej polszczyzny. - Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. M.R. Mayenowa, Wrocław.
Koj L., 1991, Uwagi o funkcjach języka i mowy, „Język a kultura”, t. 4.
Komparacj a systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, 2000, red. S. Gajda, Opole.
Kotiurowa M.P., 1992, Soderżanie ponjatija „kategorija" w funkcionalnoj stilistike. — Systematyzacja pojęć w stylistyce ...
Kożina M. N„ 1987, O funkcionalnych semantiko-stilisticzeskich kategorijach teksta, „Filologiczeskije Nauki”, nr 2. Kożina M. N„ 1995, O style. - Styl?...
Kurkowska H., 1974, O funkcjach tekstu, „Biuletyn Ośrodka Kultury Mowy” I.
Kurkowska H., Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Lebda R„ 2003, Potoczność — czyli mowa bytu, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. LIX. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, 1984, red. Cz. Hemas i inni, wyd. 2, Warszawa, t. 2.
Lubas W., 1981, Wstęp. - Problemy badawcze języka radia i telewizji ,red. W. Lubaś, Katowice.
Lubas W., 1983, Istota potoczności, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. XL.
Lyons J., 1984, Semantyka, przeł. A. Weinsberg, Warszawa, 1.
Macurova A., Mareś P., 1995, Od stylu k smyslu. - Styl?...
Makuchowska M., 1995, Styl religijny. - Przewodnik po stylistyce polskiej...
Makuchowska M., 1998, O języku modlitwy. - Czterechsetlecie unii brzeskiej. Zagadnienia języka religijnego, red. Z. Leszczyński, Lublin.
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Manipulacja w języku, 2004, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin.
Markiewicz H., 1984, Obrazowość a ikoniczność literatury. - Idem, Wymiary dzieła literackiego, Kraków.
Markowski A., 1992, Kategoria potoczności w języku i opisie języka, „Język a kultura”, t. 5.
Mayenowa M. R. 1966, Analiza doktryny stylistycznej Bally 'ego. - Stylistyka Bally 'ego. Wybór tekstów, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Mayenowa M. R„ 1979, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup. i popr., Wrocław.
Mazur J., 1986, Organizacja tekstu potocznego. Na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego, Lublin.
Mazur J„ 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym. Z zagadnień teoretyczno- metodologicznych, „Socjolingwistyka” IX.
NagelE., 1970, Struktura nauki. Zagadnienie logiki wyjaśnień naukowych, Warszawa.
Nowak M„ 1998, Uwspółcześnianie języka religijnego. Językowa analiza przepowiadania wspólnotowego. — Czterechsetlecie unii brzeskiej ...
Nowakowska-Kempna I., 1998, Fakt językowy w kognitywizmie (na przykładzie kategorii). -Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, red. E. Jędrzejko, Katowice.
Ohmann R„ 1980, Akt mowy a definicja literatury, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Okopień-Sławińska A., 1985, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (preliminaria), Wrocław.
Ożóg K„ 1993, Ustna odmiana języka ogólnego.-Wspólczesny język polski...
Pawłowski T„ 1977, Pojęcia i metody współczesnej humanistyki, Wrocław.
Praska szkoła strukturalna w latach 1026-1948. Wybór materiałów, 1966, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Przewodnik po stylistyce polskiej, 1995, red. S. Gajda, Opole.
Skubalanka T., 1969, Rola języka mówionego i pisanego. - Język polski. Poprawność — piękno - ochrona, red. S. Urbańczyk, Bydgoszcz.
Skubalanka T., 1969/70, O pojęciu wyboru w stylistyce, „Folia Societatis Scientiarum Lublinensis”, sectio A-D, vol. 9/10, suppl.
Skubalanka T., 1989, Kategorialne ukształtowanie tekstów potocznych. - Tekst ustny — texte orał. Struktura i pragmatyka - problemy semantyki — ustność w literaturze, red. M. Abramowicz i J. Bartmiński, Wrocław.
Skubalanka T., 1991, Podstawowe pojęcia gramatyki stylistycznej. - Synteza w stylistyce...
Skubalanka T., 1995, O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin.
Skubalanka T., 1999, Hipoteza tak zwanego pierwotnego konkretyzmu w rozwoju znaczeniowym języka w świetle niektórych nowych koncepcji semantycznych. — Przeszłość w językowym obrazie świata, red. A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski, Lublin.
Skubalanka T., 2000, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, wyd. 2. popr. i uzup., Lublin ( 1 wyd. w roku 1991).
Skubalanka T., 2001, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Skubalanka T., 2003, Kilka uwag w związku z recenzją Bożeny Witoszowej mojej książki Podstawy analizy stylistycznej, „Stylistyka” XII.
Skubalanka T., 2006a, Aluzja, „Stylistyka” XV. Skubalanka T., 2006b, Język poezji Czesława Miłosza, Lublin.
Skwarczyńska S., 1960, La stilisation et saplace dans la science de la litterature. Poeti- cs. Poetyka. Poetika, Wrocław.
Sławiński J., 1970, Problemy literaturoznawczej terminologii. - Dokumentacja w badaniach ...
Sławiński J., 1974, Wokół teorii języka poetyckiego. - Idem, Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa.
Słownik języka polskiego, 1960, 1966, red. W. Doroszewski, Warszawa, t. 2, 8.Słownik terminów literackich, 1972, red. J. Sławiński, Wrocław.
Styl? Moje dzisiejsze rozumienie stylu, 1995, „Stylistyka” IV Synteza w stylistyce słowiańskiej, 1991, red. S. Gajda, Opole.
Systematyzacja pojęć w stylistyce. Materiały z konferencji z 24-26 IX 1991 r., 1991, 1992, red. S. Gajda, Opole.
Szczurek E., 1995, Styl publicystyczny. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Todorov T., 1977, Tropy i figury, „Pamiętnik Literacki” , z. 2.Tokarski R., Mechanizmy polisemii: metafora i metonimia. - Stylistyczna akomodacja systemu ...
Tokarski R., 2004, Manipulacja to zniewolenie. A cóż począć z urodzonym w niewoli? - Manipulacja...
Wilkoń A., 1978, Dewiacyjny aspekt stylu, „Ruch Literacki”, z. 2 (107).
Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice.
Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego w polszczyźnie, „Stylistyka” I.
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. - Współczesny język polski..
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Współczesny język polski, 1993, red. J. Bartmiński. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Wrocław.
Wstęp do stylistyki pragmatycznej, [b.d.], red. E. Sławkowa, Goleszów.
Wyderka B., 1995, Środki stylowe. - Przewodnik po stylistyce polskiej ...
Ziomek J., 2000, Retoryka opisowa, Wrocław.
Authors
Teresa SkubalankaStatistics
Downloads
License
Copyright (c) 2007 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Teresa Skubalanka, Pragmatic conversational markers , Stylistyka: Vol. 25 (2016): Gajda i stylistyka
- TERESA SKUBALANKA, Język graffiti , Stylistyka: Vol. 8 (1999): Styl i gatunek - Стиль и жанр - Style and Genre
- Teresa Skubalanka, Antropomorfizacja w poetyckich opisach przyrody , Stylistyka: Vol. 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Teresa Skubalanka, Language Style of Zbigniew Herbert's Poetry , Stylistyka: Vol. 17 (2008): Znaczenie i styl
- Teresa Skubalanka, Allusion , Stylistyka: Vol. 15 (2006): Styl i kultura
- Teresa Skubalanka, The Character and the Language. Based on the Example of Gustaw from the IVth Part of Adam Mickiewicz’s „Dziady” , Stylistyka: Vol. 7 (1998): Slavic Stylistics
- Teresa Skubalanka, Love Code Elements in the Lyrics of Halina Poświatowska , Stylistyka: Vol. 19 (2010): Style a media
- Teresa Skubalanka, O kilku problemach stylistyki historycznej , Stylistyka: Vol. 14 (2005): Stylistyka i Kożyna - Stylistics and Kozhina
- Teresa Skubalanka, O gramatyce stylistycznej , Stylistyka: Vol. 21 (2012): Styl narodowy
- Teresa Skubalanka, Semantyka nastroju , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics