Pojęcie ,,kulturemu" jako podstawowej jednostki derywacji stylistycznej
JAN OŻDŻYŃSKI
Abstract
Au sens large du terme: (l'objet de la pensée) on peut déterminer la notion de ,,culturème" commme la configuration du savoir (du contenu cognitif) qui peut être récupéré ou actualisé dans l'esprit de manière plus ou moins homogène et conséquente.
Dans une perspective sémiotique plus large cette notion peut tre considérée en catégories du savoir linguistique comme le résultat (et la valeur) de la juxtaposition de l'objet des conceptualisations la base des ,,thèmes" de la culture, et d'un répertoire le plus riche possible des conceptualisations vebales et textuelles qui ont été effectivement réalisées dans l'histoire et les dialectes d'une communauté linguistique. On peut attribuer ce terme l'ensemble (le corpus), correspondant à la représentation sémantique élémentaire, celui des textes ontenus dans l'espace du savoir centré autour du thème principal. La stabilité de l'ensemble (flou) est garantie en effet par l'objet commun de la conceptualisation selon le principe de la focalisation de l 'attention sur un bloc signifié. Une serie étendue des conceptualisations verbales et textuelles liées par la relation de dérivation sémantique est souvent la realisation du symbole qui peut fonctionner aussi dans dessys tèmes sémi o t iques extralin guistiques dans le c adre d'une communautéculturelle. La présence d'une redonance sémantique: créative, contemplative ou symbolique est itée parmi des caractères distinctifs, voire définissants du culturème. On peut interpréter, semble-t-il, le concept de culturème de manière plus pratique: comme unité comme unité de base de la dérivation stylistique, sémantiquement plus vaste et la lier à la pratique lexicographique et rhétorique ainsi qu'aux besoins de la didactique scolaire et universitaire. 11 s'agit d'une démarche interprétative de base qui consiste comparer et juxtaposer des séries de conceptualisations verbales, syntaxiques et textuelles groupées autour d'une seule dénomination culturelle ( dans notre cas: ,,silence en mer"), à confronter des énoncés qui concernent Je même sujet semblable, en allant des plus banals et stéréotypés en énoncés particulièrement sublimes et créatifs. Les notions de variante, de variance et de série de variance semblent être la clé du mécanisme du processus de la dérivation et de la différentiation des unités lexicales, phraséologiques, syntaxiques et textuelles.
References
Awdiejew A.,1992, Składnik wyjściowy w gramatyce komunikacyjnej. Język a kultura. T. 8. Podstawy metodologiczne semantyki wsp6lczesnej, red. 1. Nowakowska Kempna, Wroław; s. 113-123.
Bartminski J., Derywacja stylu, - pojęcie derywacji w lingwistyce, Lublin, s. 31-54.
Bartmiński J ., Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. - Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, 3, red. M . Basaj, Warszawa, s. 25-54.
Bartmiński J., 1987, Ojczyzna. Projekt fragmentu hasła do słownika aksjologicznego. - Co badania filologiczne m6wiq o wartości, t. 2, Warszawa, s. 133-168.
Bartmiński J., red., 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. - Konotacja. s. 169-183.
Bogusławski A., 1973, Właściwości pragmatyczne wyrażeń równoznacznych. Projekt schematu. ,,Pamiętnik Literacki", z . 3, s. 121-151.
Collins A., 1977, Why cognitive science. ,,Cognitive Psychology", 1, 1-2.
Conrad J., 1970 i 1975, Dziela, pod red. Z. Najdera, t. 1-27 (I-XXVII), Warszawa 1970 i 1975, t. 28 (XXVIII), Londyn.
Dobrzyńska T., 1984, Metafora, Wrocław.
Dobrzyńska T., 1988, Uwarunkowania kulturowe metafory. Konotacja, s. 155-168.
Gajda S., 1990, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole 1990.
Grodziński E., 1985, Językoznawcy i logicy o synonimach i synonimii, Wrocław.
Grzegorczykowa R., 1991, Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy. - Język a kultura, t. 4, Wrocław, s. 11-28.
Jachnow H., 1987, Funkcje językowe i ich układ hierarchiczny, ,,Rozprawy KJ WTN", XV.
Jackendoff R. S., 1983, Semantics and cognition, Cambridge Mass.
Jakobson R., 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, ,,Pamiętnik Literacki". Kmita J., Kultura i poznanie, Warszawa.
Konotacja, 1988, red. J. Bartmińki, Lublin.
Korzyk K., 1992, Semantyka kognitywna - problemy i metody (Kilka uwag natury filozoficznej). - Język a kultura. T. 8, Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej, Wroław, s. 57-69.
Krzeszowski T.P., 1986, Prototypes and equivalence. -Papers and Studies in Contrastive Linguistics, vol. XXI, red. J. Fisiak, Poznań, s. 5-20.
Lakoff G., 1988: G. Lakoff, M. Johnson, Metafory w naszym życiu, przeł. i wstęp T. P. Krzeszowski, Warszawa.
Martinet A., 1970, Podstawy lingwistyki funkcjonalnej, przeł. L. Zawadowski, Warszawa.
Mączyński J., 1564, Lexicon latino-polonicum ( ... ), (Królewiec).
Mounin G., 1972, La sémantique, Paris.
Ożdżyński J., 1988, Kontekst kulturowy w opisie leksykologicznym (w poszukiwaniu wspólnego kodu), ,,Przegląd Humanistyczny" nr 7, s. 115-133.
Partee B., 1977, Possible worlds seniantics and linguistic theory, ,,The Monist", 3.
Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa.
Schank R. C., Abelson R. P., 1977, Scripts, Plants, Goals and Understanding, New Jersey.
Skubalanka T., 1991, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Sychta B., 1967-1976, Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej, t. 1-VII, Wrocław.
Teoretyczne podstawy technologii, 1991, red. F. Grucza, Wrocław.
Treder J., 1987, Morze i wiatr w idiomatyce kaszubskiej, ,,Nautologia", nr 1, s. 40-52.
Ungeheuer G., 1969, Paraphrase und syntaktische Tiefenstruktur, ,,Folia Linguistica" 3, S. 178-227.
Webb B., 1975, Dziesięciojęzyczny słownik żeglarski ( ... ), Gdańsk 1975.
Wierzbicka A., 1985, Lexicography and conceptual analysis, Ann Arbor.
Authors
JAN OŻDŻYŃSKIStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
