Kształt stylistyczny sylwetki prasowej (na materiale prasy dziewiętnastowiecznej)
Abstract
The purpose of the article is to characterise the stylistic aspect of the 19th century press profile. The analyses are made within the framework of genre-oriented linguistic stylistics. The stylistic aspect is formed by structurally determined and pragmatically/
cognitively specified features. Those features are related to the genesis of the used means. The analyses are helpful in completing the genre pattern of the profile – a genre that was gaining its distinctiveness in the 19th century.
The material basis consists of about 100 profiles excerpted from the press of the 2nd half of the 19th century represented by “Gazeta Polska” [Polish Newspaper] and the weekly “Wędrowiec” [The Wanderer]. The analyses proved that the two main purposes served by the profiles, namely informational and evaluative, were reflected in the stylistic layer of the analysed texts. First, in the precise factual documentation enriched by official elements. Second, in the expressive and suggestive character resulting from the value-oriented and emotional way of presenting the persons and their achievements. This subjectification of the message is carried out through axiological lexis and linguistic and stylistic means typical of literary texts.
Keywords:
stylistic determinants, profile, obituary article, genre analysis, 19th century pressReferences
GP ‒ „Gazeta Polska”, https://crispa.uw.edu.pl/object/files/351636/display/Default (dostęp: 25.01.2021‒22.03.2021).
Google Scholar
W ‒ „Wędrowiec”, https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/378?language=en#structure (dostęp: 25.01.2021‒22.03.2021).
Google Scholar
Bizior R., 2018, Kazanie jako wspólnototwórczy gatunek wypowiedzi w drugiej połowie XIX wieku, Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie.
Google Scholar
Budrewicz T., 2018, Wspomnienie pośmiertne w XIX wieku (perspektywa genologii i biografistyki), „Roczniki Humanistyczne”, LXVI, z. 1, s. 97-117,http://dx.doi.org/ 10.18290/rh.2018.66.1-7.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.1-7
Google Scholar
Giełżyński W., 1962, Prasa warszawska 1661–1914, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1989, Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Kamisińska D., 2010, Warszawski tygodnik „Wędrowiec” w latach 1863‒1883 (część 1), „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2 (5), s. 101‒124.
DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2010.022
Google Scholar
Kamisińska D., 2011, Warszawski tygodnik „Wędrowiec” w latach 1863‒1883 (część 2), „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 1 (6), s. 65‒86.
DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2011.004
Google Scholar
Kaptur E., 2008, Językowy kształt współczesnych nekrologów prasowych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Kmiecik Z., 1971, Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Kmiecik Z., 1984, Oblicze społeczno-kulturalne tygodnika „Wędrowiec” (1886‒1905), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 23 (4) s. 43‒56.
Google Scholar
Pietrzak M., 2017, Kronika informacyjna w prasie dziewiętnastowiecznej z perspektywy genologicznej, „Roczniki Humanistyczne”, LXV, z. 6, s. 167–180.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2017.65.6-9
Google Scholar
Pietrzak M., 2021, Zaczątki sylwetki w prasie. Uwagi historyka języka. ‒ Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 505‒514.
DOI: https://doi.org/10.24917/9788380846258.40
Google Scholar
Pietrzak M., 2023, Powiadomienia o śmierci w prasie XVII–XVIII i początków XIX wieku jako świadectwo życia gatunków, „Język Polski”, CIII, z. 3, s. 71–85.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00195
Google Scholar
Przyklenk J., 2009, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku. ‒ Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 351–367.
Google Scholar
Wojciechowska A., 2012, Protokół jako świadectwo komunikacji wspólnotowej w drugiej połowie XIX wieku. Studium genologiczne, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, 16, z. 3, s. 63–71.
Google Scholar
Wojtak M., 2020, Gdy przyjaciel odchodzi… Sylwetka-wspomnienie. Studium przypadku, „Stylistyka”, XXVIII, s. 131‒142, https://doi.org/10.25167/Stylistyka28.2019.9.
DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka28.2019.9
Google Scholar
Worsowicz M., 2008, Sylwetka-wspomnienie, czyli między tradycją a nowoczesnością tekstu dziennikarskiego. ‒ Wypowiedź dziennikarska. Teoria i praktyka, red. B. Bogołębska, A. Kudra, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 65–79.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
