Kształt stylistyczny sylwetki prasowej (na materiale prasy dziewiętnastowiecznej)
Sažetak
The purpose of the article is to characterise the stylistic aspect of the 19th century press profile. The analyses are made within the framework of genre-oriented linguistic stylistics. The stylistic aspect is formed by structurally determined and pragmatically/
cognitively specified features. Those features are related to the genesis of the used means. The analyses are helpful in completing the genre pattern of the profile – a genre that was gaining its distinctiveness in the 19th century.
The material basis consists of about 100 profiles excerpted from the press of the 2nd half of the 19th century represented by “Gazeta Polska” [Polish Newspaper] and the weekly “Wędrowiec” [The Wanderer]. The analyses proved that the two main purposes served by the profiles, namely informational and evaluative, were reflected in the stylistic layer of the analysed texts. First, in the precise factual documentation enriched by official elements. Second, in the expressive and suggestive character resulting from the value-oriented and emotional way of presenting the persons and their achievements. This subjectification of the message is carried out through axiological lexis and linguistic and stylistic means typical of literary texts.
Ključne riječi:
stylistic determinants, profile, obituary article, genre analysis, 19th century press##submission.citations##
GP ‒ „Gazeta Polska”, https://crispa.uw.edu.pl/object/files/351636/display/Default (dostęp: 25.01.2021‒22.03.2021).
Google Scholar
W ‒ „Wędrowiec”, https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/378?language=en#structure (dostęp: 25.01.2021‒22.03.2021).
Google Scholar
Bizior R., 2018, Kazanie jako wspólnototwórczy gatunek wypowiedzi w drugiej połowie XIX wieku, Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie.
Google Scholar
Budrewicz T., 2018, Wspomnienie pośmiertne w XIX wieku (perspektywa genologii i biografistyki), „Roczniki Humanistyczne”, LXVI, z. 1, s. 97-117,http://dx.doi.org/ 10.18290/rh.2018.66.1-7.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.1-7
Google Scholar
Giełżyński W., 1962, Prasa warszawska 1661–1914, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1989, Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Kamisińska D., 2010, Warszawski tygodnik „Wędrowiec” w latach 1863‒1883 (część 1), „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2 (5), s. 101‒124.
DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2010.022
Google Scholar
Kamisińska D., 2011, Warszawski tygodnik „Wędrowiec” w latach 1863‒1883 (część 2), „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 1 (6), s. 65‒86.
DOI: https://doi.org/10.12775/TSB.2011.004
Google Scholar
Kaptur E., 2008, Językowy kształt współczesnych nekrologów prasowych, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Kmiecik Z., 1971, Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Kmiecik Z., 1984, Oblicze społeczno-kulturalne tygodnika „Wędrowiec” (1886‒1905), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 23 (4) s. 43‒56.
Google Scholar
Pietrzak M., 2017, Kronika informacyjna w prasie dziewiętnastowiecznej z perspektywy genologicznej, „Roczniki Humanistyczne”, LXV, z. 6, s. 167–180.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2017.65.6-9
Google Scholar
Pietrzak M., 2021, Zaczątki sylwetki w prasie. Uwagi historyka języka. ‒ Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 505‒514.
DOI: https://doi.org/10.24917/9788380846258.40
Google Scholar
Pietrzak M., 2023, Powiadomienia o śmierci w prasie XVII–XVIII i początków XIX wieku jako świadectwo życia gatunków, „Język Polski”, CIII, z. 3, s. 71–85.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00195
Google Scholar
Przyklenk J., 2009, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Siuciak M., 2013, Kształtowanie się gatunku wiadomości prasowej w XVIII wieku. ‒ Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 351–367.
Google Scholar
Wojciechowska A., 2012, Protokół jako świadectwo komunikacji wspólnotowej w drugiej połowie XIX wieku. Studium genologiczne, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, 16, z. 3, s. 63–71.
Google Scholar
Wojtak M., 2020, Gdy przyjaciel odchodzi… Sylwetka-wspomnienie. Studium przypadku, „Stylistyka”, XXVIII, s. 131‒142, https://doi.org/10.25167/Stylistyka28.2019.9.
DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka28.2019.9
Google Scholar
Worsowicz M., 2008, Sylwetka-wspomnienie, czyli między tradycją a nowoczesnością tekstu dziennikarskiego. ‒ Wypowiedź dziennikarska. Teoria i praktyka, red. B. Bogołębska, A. Kudra, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 65–79.
Google Scholar
##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
