Austrian Silesia and Prussian Silesia in the press of Galicia from 1916 to 1922
Abstract
The article deals with the historical and cultural circumstances of the range and meaning of geographical name Śląsk (Silesia) and its derivatives (Upper Silesia, Cieszyn Silesia, Opole Silesia) using the example of Polish newspapers edited in Cracow and Lviv (former Galicia). The analysis shows that the choronym Śląsk was relatively narrow in its scope in Galician journals. Until the end of the First World War the name had mainly referred to the crown land of the Austro-Hungarian Empire. The ways of naming parts of Silesia have been changing from 1920 to 1922, when finally part of Cieszyn Silesia (former Austrian Silesia) and then part of Upper Silesia (former Prussian Silesia) were annexed to the Polish state. According to Wojciech Chlebda’s conception of “mental map”, toponyms used in texts not only identify places, but also constitute components of the cultural code of a community at particular time.
Keywords:
proper names, toponymy, mental map, Austria-Hungary, Upper SilesiaReferences
Źródła
Google Scholar
„Czas”, online: Małopolska Biblioteka Cyfrowa, http://mbc.malopolska.pl/ (dostęp: 28.09.2023).
Google Scholar
„Gazeta Lwowska”, online: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, https://jbc.bj.uj.edu.pl (dostęp: 28.09.2023).
Google Scholar
„Ilustrowany Kurier Codzienny”, online: Małopolska Biblioteka Cyfrowa, http://mbc. malopolska.pl/ (dostęp: 18.11.2023).
Google Scholar
„Kurier Lwowski”, online: ANNO. Historische Zeitungen und Zeitschriften, Österreichischen Nationalbibliothek, https://anno.onb.ac.at (dostęp: 28.09.2023).
Google Scholar
„Nowa Reforma”, online: Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, https://jbc.bj.uj.edu.pl (dostęp: 18.11.2023).
Google Scholar
KDP: Korpus Dyskursu Parlamentarnego, https://kdp.nlp.ipipan.waw.pl (dostęp: 12.12.2023).
Google Scholar
Literatura
Google Scholar
Bahlcke J., 2011, Górny Śląsk – studium przypadku powstawania: regionów historycznych, wyobrażeń o obszarach kulturowych, historiograficznych koncepcji przestrzeni. – Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, red. J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek, Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, s. 17–37.
Google Scholar
Chlebda W., 2002, Polak przed mentalną mapą świata, „Etnolingwistyka”, 14, s. 9–26, http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/1633/edition/1485/content (dostęp: 11.12.2023).
Google Scholar
Chlebda W., 2014, O potrzebie mapowania polskiej pamięci / niepamięci zbiorowej. – Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 3: Narracja i pamięć, red. E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 39–47.
Google Scholar
Gajda S., 2012, Stylistyka integrująca, „Poradnik Językowy”, 6, s. 56–66.
Google Scholar
Greń Z., 2000, Śląsk Cieszyński: dziedzictwo językowe, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Google Scholar
Greń Z., 2014, Tożsamość śląska: etniczna czy regionalna? – Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 3: Narracja i pamięć, red. E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 251–267.
Google Scholar
Labocha J., 1997, Polsko-czeskie pogranicze językowe na Śląsku Cieszyńskim: zagadnienia językowe, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Rejter A., 2017, Wobec rzeczywistości: nazwy własne w polskim reportażu dwudziestowiecznym – próba analizy diachronicznej, „Onomastica”, LXI/1, s. 225–239, http://dx.doi.org./10.17651/ONOMAST.61.1.14. (dostęp: 28.12.2023).
DOI: https://doi.org/10.17651/ONOMAST.61.1.14
Google Scholar
Rykiel Z., 1989, Wyobrażenia i stereotypy Śląska. – Struktury i procesy społeczno-demograficzne w regionie katowickim, red. Z. Rykiel, Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 107–120.
Google Scholar
Rzetelska-Feleszko E., 2007, Onomastyka kulturowa. – Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek, Kraków: Wydawnictwo PANDIT, s. 57–62.
Google Scholar
Sagan-Bielawa M., 2017, Gdzie jest Śląsk? Współczesny językowo-kulturowy obraz województwa śląskiego i jego sąsiadów. – Kulturowo-językowy obraz Śląska, red. L. Przymuszała, D. Świtała-Trybek, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 13–23.
Google Scholar
Tambor J., 2008, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, wyd. 2, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Tyrpa A., 2005, Pieśni ludowe jako dokument kontaktów Ślązaków z cudzoziemcami i obcymi krajami, „Napis”, XI, s. 165–192.
DOI: https://doi.org/10.18318/napis.2005.1.13
Google Scholar
Wanatowicz M. W., 2006, Tożsamość Śląska w oglądzie historycznym. – Dynamika śląskiej tożsamości, red. J. Janeczek, M. S. Szczepański, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 35–55.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/383959/edition/361818?language=en (dostęp: 28.12.2023).
Google Scholar
Zawiliński R., 1922, I. Caveant consules…, „Poradnik Językowy”, 39–40, s. 121–123, https://poradnik-jezykowy.uw.edu.pl/issue/349 (dostęp: 22.12.2023).
Google Scholar
Żywicka B., 2006, Śląsk. – Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, red. J. Bartmiński, Lublin: ydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie--Skłodowskiej, s. 299–302.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2024 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
