Nieświadomy komizm w języku tłumaczeń Biblii. Na marginesie czeskiego „nowego stylu biblijnego”
Sažetak
In Czech, modern biblical translation begins in the early 20th century. (The attribute “modern” indicates here the distance to the older tradition of Czech biblical translation from the Middle Ages to the 19th century). Since then, sixteen whole New Testaments and ten whole Old Testaments have been translated and published (which also means nine new whole Bibles) in the Czech language. However, the expert reflection of the Czech new biblical style (or modern biblical language) is still quite insignificant. Generally speaking, the language of modern Bible translations is characterized, among other things, by considerable volatility, internal contrastivity, “extreme markedness” of different types. The article focuses on one partial aspect of “extreme markedness”, in particular, the unconscious comicality of some places in Czech biblical texts. In the paper, four examples are presented and interpreted (Mt 9,16; L 13,7; Apc 2,7; Mt 10,10), taken from four important modern Czech biblical translations (Catholic Czech Bible from the early 20th century; Czech ecumenical translation; Catholic liturgical translation; evangelical Bible of the 21st Century). These examples show how the specific treatment of stylistic means of the Czech language has the potential to give rise to a comic effect (unintended by the translator) among readers/listeners. The author of the article notes that such extremely stylistically problematic places occur across all modern Czech translations of the Scripture. In the background of these stylistically defective places there are psychological and social reasons, given paradoxically by the fact that the biblical text belongs to the sacral sphere. It is thus desirable that the authors of future Biblical translations and critics of translations consciously and intensively try to shape and cultivate the Czech new biblical style (which, even after a hundred years of its existence, is still characterized by considerable instability).
Ključne riječi:
Czech stylistisc, modern Czech Bible transations, CHech new biblical style, modern biblical language, comicality in the Bible##submission.citations##
Bartoň J., 2009, Moderní český novozákonní překlad. Nové zákony dvacátého století před Českým ekumenickým překladem, Praha.
Google Scholar
Bartoň J., 2013a, Pět českých novozákonních překladů. Nové zákony od Českého ekumenického překladu do roku 1989, Praha.
Google Scholar
Bartoň J., 2013b, Český jazyk v „dotyku transcendence”. Problémy nového biblického stylu. – Myšlení o transcendenci, red. M. Ryšková, M. Mikulicová, Červený Kostelec, s. 221–242.
Google Scholar
Bartoň J., 2016, Współczesny czeski przekład biblijny: metamorfozy metody i kształtu, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 11, s. 24–36.
Google Scholar
Flek A., 2009, Mezi lhaním a rouháním: Bible, překlad 21. století jako pokus o komunikativní ekvivalenci, „Theologia Vitae”, t. 2, num. 2, s. 156–160.
Google Scholar
Kyas V., 1997, Česká bible v dějinách národního písemnictví, Praha.
Google Scholar
Levý J., 1963, Umění překladu, Praha.
Google Scholar
##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
