Biographical problem or normalization? Narratives on intergenerational upward mobility
Justyna Kajta
Uniwersytet SWPS (Warszawa)Abstract
Aligned with the cultural turn in social class analysis, this article explores the biographi- cal experiences associated with intergenerational upward mobility. Based on the analysis of 30 biographical-narrative interviews with individuals who transitioned from working- class backgrounds to positions as academics, artists, or business managers, the study aims to address how those who underwent objective class mobility subjectively perceive the process. The article presents and discusses two distinct types of narratives on mobility: problematizing narratives (wherein mobility becomes the central focus of in-depth biographical exploration), and normalizing narratives (where mobility does not constitute a prominent thread in the narrative). The presentation of selected biographical cases fa- cilitates the identification of elements that can influence the extent to which class mobility is manifested in the narratives.
Keywords:
upward mobility, biographical identity, biographical work, social classesReferences
Bottero, Wendy. 2004. “Class identities and the identity of class”. Sociology 38(5): 985- 1003, https://doi.org/10.1177/003803850404718.
Google Scholar
Bourdieu, Pierre. 1986. “The Forms of Capital”. W Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, redakcja John Richardson. Greenwood: Bloomsbury, 241-258.
Google Scholar
Bukodi, Erzsébet i John H. Goldthorpe. 2022. “Intergenerational class mobility In indu- strial and post-industrial societies: Towards a general theory”. Rationality and Society 34(3): 271 –301, https://doi.org/10.1177/10434631221093.
Google Scholar
CBOS 2020. Postrzeganie własnego miejsca w strukturze społecznej. Komunikat nr 16/2020, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_016_20.PDF
Google Scholar
Charmaz, Kathy. 2009. Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakoś- ciowej, przeł. Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Crew, Teresa. 2022. „Classed markers of a working-class academic identity”. Journal of Class & Culture 1(2): 129-144, https://doi.org/10.1386/jclc_00011_1.
Google Scholar
Dębska, Katarzyna. 2020. „Doświadczenie awansu klasowego jako kontekst kształtowa- nia się relacji między braćmi i siostrami”. Studia BAS. Biuro Analiz Sejmowych 2(62): 111-128, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.16.
Google Scholar
Drabowicz, Tomasz. 2020. „Ruchliwość społeczna jako przedmiot badań socjologicznych – podstawowe pojęcia i koncepcje, cele i znaczenie badań”. Studia BAS. Biuro Analiz Sejmowych 2(62): 9-22, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.10.
Google Scholar
Domański, Henryk. 2004. O ruchliwości społecznej w Polsce. Warszawa: IFiS PAN. Erikson, Robert i John H. Goldthorpe. 1993. The Constant Flux. A Study of Class Mobi-
Google Scholar
lity in Industrial Societies. Oxford: Clarendon Press.
Google Scholar
Friedman, Sam. 2016. “Habitus clivè and the emotional imprint of social mobility”. The
Google Scholar
Sociological Review 64: 129–147, https://doi.org/10.1111/1467-954X.12280. Friedman, Sam, Dave O’Brien i Ian McDonald. 2021. “Deflecting Privilege: Class Iden- tity and the Intergenerational Self”. Sociology 55(4), 716-733, https://doi.org/10.1177/
Google Scholar
Frydryszak-Kuciel, Joanna. 2023. Chłopki. Opowieść o naszych babkach. Warszawa:
Google Scholar
Marginesy.
Google Scholar
Gdula, Maciej i Przemysław Sadura. Redakcja. 2012. Style życia i porządek klasowy
Google Scholar
w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Google Scholar
Glaser, Barney i Anselm L. Strauss. 1967. The Discovery of Grounded Theory. Strategies
Google Scholar
for Qualitative Research. Aldine Publishing Company.
Google Scholar
Gugushvili, Alexi. 2016. “Intergenerational objective and subjective mobility and attitu- des towards income differences: evidence from transition societies”. Journal of Inter- national and Comparative Social Policy 32(3): 199-219, doi:10.1080/21699763.2016. 1206482.
Google Scholar
Gugushvili, Alexi i Olga Zelinska. 2022. “What are the Trends and Explanations of Per- ceived Social Mobility in Poland?” Applied Research in Quality of Life 18: 811–832, https://doi.org/10.1007/s11482-022-10105-4.
Google Scholar
Hanley, Lynsey. 2017. Respectable. Crossing the Class Divide. Penguine Books. Janicka, Krystyna. 2020. „Samoocena ruchliwości międzypokoleniowej w kontekście przemian struktury społecznej”. Studia BAS. Biuro Analiz Sejmowych 2(62): 129-142,
Google Scholar
https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.17.
Google Scholar
Leszczyński, Adam. 2020. Ludowa historia Polski. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar
Loveday, Vik. 2014. “‘Flat-capping it’: Memory, nostalgia and value in retroactive male
Google Scholar
working-class identification”. European Journal of Cultural Studies 17(6): 721-735,
Google Scholar
https://doi.org/10.1177/1367549414544117.
Google Scholar
Łuczaj, Kamil. 2022. „Jak nazwać awans klasowy w warunkach akademickich? Studium
Google Scholar
z potocznej socjologii etykietowania”. Studia Krytyczne 11: 41–64.
Google Scholar
Łuczaj, Kamil. 2023. The Biographical Experience of Entering the Academic Profession Popular-Class Lecturers at the Post-Socialist University. Łódź: Wydawnictwo Uni-
Google Scholar
wersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Mallman, Mark. 2018. “Disruption in the working-class family: the early origins of social
Google Scholar
mobility and habitus clivé”. W Social mobility for the 21st century: Everyone a win-
Google Scholar
ner?, redakcja Steph Lawler i Geoff Payne. London: Routledge, 25-36.
Google Scholar
Mrozowicki, Adam. 2011. Coping with Social Change. Life Strategies of Workers in
Google Scholar
Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
Google Scholar
Mrozowicki, Adam. 2023. „Innowacja, kontrola, opór, normalizacja: pracownicze sposoby
Google Scholar
radzenia sobie z pandemicznym kryzysem w miejscu pracy”. Przegląd Socjologiczny
Google Scholar
(3): 9–38, https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.3/1.
Google Scholar
Rek-Woźniak, Magdalena. 2020. „Badania nad ruchliwością międzypokoleniową: podej-
Google Scholar
ścia, konteksty, kontrowersje”. Studia BAS. Biuro Analiz Sejmowych 2(62): 39-55,
Google Scholar
https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2020.12.
Google Scholar
Pobłocki, Kacper. 2022. Chamstwo. Wołowiec: Czarne.
Google Scholar
Rauszer, Michał. 2020. Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich. Warszawa:
Google Scholar
Wydawnictwo RM.
Google Scholar
Savage, Mike. 2000. Class Analysis and Social Transformation. Oxford: Oxford Univer-
Google Scholar
sity Press.
Google Scholar
Savage, Mike, Niall Cunningham, Fiona Devine, Sam Friedman, Daniel Laurison, Lisa
Google Scholar
McKenzie, Andrew Miles, Helene Snee i Paul Wakeling. 2015. Social Class in the 21st
Google Scholar
Century. Milton Keynes: Penguin.
Google Scholar
Sorokin, Pitririm A. 2009. Ruchliwość społeczna, przeł. Jerzyna Słomczyńska. Warszawa:
Google Scholar
Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar
Schütze, Fritz. 2012. „Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficz-
Google Scholar
nym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne”. W Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, redakcja Kaja Kaźmierska. Kraków: Nomos, 141-278.
Google Scholar
Strauss, Anselm L. 2012. „Praca biograficzna i jej powiązania (intersections)”. W Meto- da biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, redakcja Kaja Kaźmierska. Kraków: Nomos, 517-527.
Google Scholar
Szcześniak, Magda. 2023. Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Treichel, Barbel. 2012. „Tożsamości biograficzne i zbiorowe w wywiadach narracyjnych. Przyczynek lingwistyczny”. W Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, redakcja Kaja Kaźmierska. Kraków: Nomos, 571-594.
Google Scholar
Waniek, Katarzyna. 2020. Ucieczka jako przyczyna mobilności Europejczyków. Socjolin- gwistyczna ugruntowana analiza procesów społecznych w relacjach autobiograficz- nych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Wasiewicz, Jan. 2021. Pamięć-chłopi-bunt. Transdycyplinarne badania nad chłopskim dziedzictwem. Historia pamięci pierwszego powstania ludowego na ziemiach polskich. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Google Scholar
Zysiak, Agata. 2016. Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście. Kraków: Nomos.
Google Scholar
