Udział bpa Stanisława Zdzitowieckiego w powstaniu diecezji częstochowskiej

Michał Adam Widera

doi:10.25167/sth.5558

Opublikowane: 2025-01-11

Tom 44 Nr 2 (2024)

Udział bpa Stanisława Zdzitowieckiego w powstaniu diecezji częstochowskiej

Michał Adam Widera

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Dział: Artykuły z różnych działów teologii, historii i nauk pokrewnych

https://doi.org/10.25167/sth.5558

Abstrakt

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę bp Stanisław Zdzitowiecki wysunął postulat zreorganizowania sieci diecezjalnej i był bardzo mocno zaangażowany w utworzenie diecezji częstochowskiej. Argumentował to racjami duszpasterskimi (związanymi ze zbyt dużą rozległością dotychczasowej diecezji kujawsko-kaliskiej), społecznymi (dotyczącymi specyfiki pracy wśród ludności robotniczej Częstochowy i Zagłębia Dąbrowskiego), a także religijnymi (wynikającymi z roli, jaką na ziemiach polskich odgrywała Jasna Góra). Propozycja utworzenia diecezji częstochowskiej spotkała się z powszechnym poparciem całego episkopatu, a do 1924 r. prowadzono dyskusje nad kształtem jej granic. Jej powstanie zostało zatwierdzone w 1925 r. w konkordacie zawartym pomiędzy Stolicą Apostolską i II Rzeczpospolitą oraz w bulli papieża Piusa XI Vixdum Poloniae unitas.

Słowa kluczowe:

diecezja częstochowska, Jasna Góra, bp Stanisław Zdzitowiecki, II Rzeczpospolita

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Widera, M. A. (2025). Udział bpa Stanisława Zdzitowieckiego w powstaniu diecezji częstochowskiej. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 44(2), 197–218. https://doi.org/10.25167/sth.5558

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Dębiński Józef. 2002. „Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki (1854–1927), biskup włocławski”. Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie 17: 295–308.
Google Scholar

Dębiński Józef. 2003. „Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki (1854–1927). Biskup włocławski”. Ateneum Kapłańskie 140 (2): 309–319.
Google Scholar

Dębiński Józef. 2010. Duchowieństwo rzymskokatolickie diecezji włocławskiej w latach 1918–1939. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Frątczak Wojciech. 1991. Stanisław Kazimierz Zdzitowiecki. W Zasłużeni dla Włocławka. Red. Mieczysław Wojciechowski, 226. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Gajewski Stanisław. 1982. „Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich w Królestwie Polskim”. Roczniki Humanistyczne 30 (2): 103–130.
Google Scholar

Guzewicz Wojciech. 2013. „Zagadnienie organizacji kościelnej w Drugiej Rzeczypospolitej”. Kościół w Polsce. Dzieje i kultura 12: 115–127.
Google Scholar

Hergenröther Joseph. 1905. Historia powszechna Kościoła katolickiego. T. 18. Warszawa: Skład Główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 1979. „Uwarunkowania polityczne Jasnej Góry w latach 1864–1914”. Chrześcijanin w Świecie 11 (7): 31–47.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 1982. Polskie sanktuarium maryjne. W Jasnogórska Bogurodzica 1382–1982. Red. Jan Majdecki, 9–14. Warszawa: Instytut Prasy i Wydawnictw Novum.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 1984. Jasna Góra. Ośrodek kultu maryjnego 1894–1914. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 1997. Znaczenie Jasnej Góry w życiu Kościoła i narodu polskiego. W Encyklopedia katolicka. T. 7. Red. Stanisław Wielgus, 1089. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 1998. Jasna Góra na drodze ku niepodległości w latach 1795–1989. W Częstochowy drogi ku niepodległości. Red. Ryszard Szwed, Waldemar Palus, 79–81. Częstochowa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 2004. Jasna Góra bliska i daleka. Ze studiów nad Sanktuarium Narodowym. Jasna Góra – Częstochowa: Poligrafia Inspektoratu Towarzystwa Salezjańskiego.
Google Scholar

Jabłoński Szczepan Zachariasz. 2006. Jasna Góra w II Rzeczypospolitej 1918–1939. W Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego. T. 3. Red. Ryszard Szwed, 159–210. Częstochowa: Urząd Miasta Częstochowy.
Google Scholar

Kęder Wojciech. 1993. „Jasna Góra wobec przemian politycznych w Rzeczypospolitej w latach 1661–1813”. Studia Claromontana (13): 5–206.
Google Scholar

Kęsik Kamil. 2023. W służbie Kościoła. Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi w życiu parafialnym Krzepic (1916–1939). W Credo in Ecclesiam. Kościół w katechezie, historii i teologii. Red. Roman Ceglarek, Michał Borda, 129–196. Częstochowa: Regina Poloniae.
Google Scholar

Kozłowska-Budkowa Zofia. 1937. Bogumił. W Polski słownik biograficzny. T. 3. Red. Władysław Konopczyński, 200–201. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Kozyrska Antonina. 2004. Arcybiskup Edward Ropp. Życie i działalność (1851–1939). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Kubicki Paweł. 1931. Antoni Ksawery Sotkiewicz, biskup sandomierski 1826–1901. Zarys monograficzny. Sandomierz: nakł. autora.
Google Scholar

Kubicki Paweł. 1937. Żywe słowo na ambonie i poza amboną. Praca poświęcona ks. kanonikowi Rajmundowi
Google Scholar

Mateuszczykowi, dziekanowi i proboszczowi w Słupi Nowej pod Św[iętym] Krzyżem ku uczczeniu jego złotych godów kapłańskich. T. 1: Nauki na wszystkie niedziele i uroczystości Pańskie. Sandomierz: Diecezjalny Zakład Graficzno-Drukarski.
Google Scholar

Kujawski Witold. 2011. Diecezja kujawsko-kaliska. Opracowanie historyczno-źródłoznawcze. Włocławek: Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników.
Google Scholar

Kujawski Witold. 2012. „Nabytki terytorialne diecezji włocławskiej według bulli «Vixdum Poloniae Unitas» z 1925 r.”. Studia Włocławskie 14: 564–574.
Google Scholar

Kujawski Witold. 2012. „Straty terytorialne diecezji włocławskiej w następstwie bulli cyrkumskrypcyjnej «Vixdum Poloniae Unitas» z 1925 r.”. Teologia i Człowiek 19: 257–276. DOI: https://doi.org/10.12775/TiCz.2012.016
Google Scholar

Kumor Bolesław. 1971. „Granice metropolii i diecezji polskich (968–1939) (c.d.)”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 22: 319–402. DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.6804
Google Scholar

Kumor Bolesław. 1980. Projekty zmian w organizacji metropolitalnej i diecezjalnej w Polsce (1918–1925). W Kościół w II Rzeczypospolitej. Red. Zygmunt Zieliński, Stanisław Wilk, 53–62. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Kurpik Wojciech. 2011. Rutkowski Jan. W Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków. T. 4. Red. Iwona Błaszczyk i in., 107–109. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Google Scholar

Marecki Józef. 2020. Adam Stefan Sapieha (1867–1951). W Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego. T. 1. Red. Rafał Łatka, 384–397. Warszawa: Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.
Google Scholar

Mazur Jan. 1987. „Społeczna rola Jasnej Góry w okresie międzywojennym”. Chrześcijanin w Świecie 19 (5): 63–72.
Google Scholar

Morawski Michał. 1937. Chodyński Stanisław. W Polski słownik biograficzny. T. 3. Red. Władysław Konopczyński, 377–378. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Nitecki Piotr. 2000, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Pax.
Google Scholar

Pawlak Marian. 2005. Steinbok Janina. W Włocławski słownik biograficzny. T. 2. Red. Stanisław Kunikowski, 165–166. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Pietrzykowski Jan. 1987. Jasna Góra w okresie dwóch wojen światowych. Warszawa: Wydawnictwo Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych.
Google Scholar

Pogorzelski Walery. 1935. 43 lata w kapłaństwie. Sieradz: nakładem autora.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2020. Nomenclator bibliografphicus episcoporum Poloniae 1320–2020. Kraków: Drukarnia Akcydensowa Andrzej Dorosz.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2023. Series chronologica episcoporum Poloniae 1473–2023. Kraków: nakł. J. Kopca.
Google Scholar

Rulka Kazimierz. 2014. Zdzitowiecki Kazimierz Stanisław. W Encyklopedia katolicka. T. 20. Red. Edward Gigilewicz, 1335–1336. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Trąba Mariusz. 2022. Teodor Filip Kubina (1880–1951). W Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego. T. 3. Red. Rafał Łatka, 194–206. Warszawa: Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.
Google Scholar

Wątroba Jan. 2000. Racje powstania diecezji częstochowskiej. W Błogosławione choć trudne czasy. Siedemdziesięciopięciolecie Kościoła Częstochowskiego. Red. Jan Kowalski, 59–65. Częstochowa: Regina Poloniae.
Google Scholar

Widera Michał. 2024. „Biskup Stanisław Zdzitowiecki (1854–1927). Główne kierunki działalności w diecezji kujawsko-kaliskiej (włocławskiej)”. Ateneum Kapłańskie 183 (2): 264–287.
Google Scholar

Wilk Stanisław. 1992. Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Google Scholar

Wisłocki Jerzy. 1977. Konkordat polski z 1925 r. Zagadnienia prawno-polityczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Wiśniewski Seweryn. 1961. „Ks. biskup Karol Antoni Niedziałkowski, pisarz-apologeta”. Nasza Przeszłość 14: 191–202. DOI: https://doi.org/10.52204/np.1961.14.191-202
Google Scholar

Włodarczyk Tadeusz. 1974. Konkordaty. Zarys historii ze szczególnym uwzględnieniem XX w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Wyczawski Hieronim Eugeniusz. 1979. Organizacja kościelna. W Historia Kościoła w Polsce. T. 2: 1764–1945. Cz. 2: 1918–1945. Red. Bolesław Kumor, Zdzisław Obertyński, 22–44. Poznań – Warszawa: Pallottinum.
Google Scholar

Związek Jan. 1974. „Powstanie diecezji częstochowskiej”. Częstochowskie Studia Teologiczne 2: 13–38.
Google Scholar

Związek Jan. 1979. Częstochowa. W Encyklopedia katolicka. T. 3. Red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułkowski, 849–850. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Związek Jan. 1990. Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej. Częstochowa: Regina Poloniae.
Google Scholar

Związek Jan. 1995. Częstochowska diecezja. W Encyklopedia katolicka. T. 3. Red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułkowski, 851–852. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar