Insygnia pontyfikalne dla prezbiterów? Reforma i aktualny stan prawno-liturgiczny używania szat i odznak pontyfikalnych przez kapłanów bez święceń biskupich

Dawid Makowski

doi:10.25167/sth.5762

Opublikowane: 2025-06-20

Tom 45 Nr 1 (2025)

Insygnia pontyfikalne dla prezbiterów?

Dawid Makowski

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Dział: Artykuły z różnych działów teologii, historii i nauk pokrewnych

https://doi.org/10.25167/sth.5762

Reforma i aktualny stan prawno-liturgiczny używania szat i odznak pontyfikalnych przez kapłanów bez święceń biskupich

Abstrakt

Prezentowany artykuł dotyczy zagadnienia używania pontyfikaliów przez prezbiterów bez godności biskupiej, którzy cieszą się w Kościele jakąś szczególną jurysdykcją. Tekst został podzielony na trzy części, omawiające kolejno: przyczyny odnowy dyscypliny kościelnej względem omawianego zagadnienia, dokumentów, na mocy których zmodyfikowano dotychczasową
praktykę używania pontyfikaliów, oraz współczesny stan prawno-liturgiczny. Celem publikacji jest odpowiedź na pytanie: Kto i w jakim zakresie może dziś używać szat i odznak pontyfikalnych? Odpowiedź na to pytanie zostaje udzielona poprzez analityczną
syntezę źródeł (zarówno soborowych, jak i prawnych). W ten sposób możliwe jest dostrzeżenie zarówno zmiany praktyki dokonywanej w ciągu ostatnich dziesięcioleci, jak również jej obecnego wymiaru.

Słowa kluczowe:

Insygnia pontyfikalne, Liturgia pontyfikalna, Reforma liturgiczna, Kapłaństwo, Opat

Inne teksty tego samego autora

Dawid Makowski, Emanuel Kwiatkowski, Związek officium exorcistarum z ministerium catechistarum , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: Tom 44 Nr 2 (2024)
Dawid Makowski, Lex orandi – lex credendi w liturgii rzymskiej: na przykładzie odnowienia Modlitwy Powszechnej Wielkiego Piątku w 1965 r. , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: Tom 44 Nr 1 (2024)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Makowski, D. (2025). Insygnia pontyfikalne dla prezbiterów? Reforma i aktualny stan prawno-liturgiczny używania szat i odznak pontyfikalnych przez kapłanów bez święceń biskupich. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 45(1), 99–115. https://doi.org/10.25167/sth.5762

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamczyk Jerzy. 2019. ,,Insygnia kanonickie. Aspekt prawno-liturgiczny”. Analecta Cracoviensia 51: 283–312.
Google Scholar

Bednarski Paweł. 2014. ,,Vestimenta protonotariuszy apostolskich w świetle obowiązujących przepisów”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 47 (1): 190–204.
Google Scholar

Benavent Æmilius Escuín. 1959. ,,Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (2): 409–414.
Google Scholar

Briacca Sebastianus. 1959. ,,Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (3): 389–384.
Google Scholar

Cæremoniale Episcoporum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum. 2008. Editio typica reimpressio emendata. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Congregatio de Culto Divino et Disciplina Sacramentorum. 1997. ,,Notificatio”. Notitiæ 35 (7–9): 280.
Google Scholar

Congregatio pro Clericis. 1987. „Epistula. Praesidibus Conferentiarum Episcoporum missa: in mentem revocantur recentiores normae circa vestes chorales”. Acta Apostolicæ Sedis 79: 603–604.
Google Scholar

Desperben Dominicus. 1959. „Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (4): 588–589.
Google Scholar

Famoso Salvatore. 1968. ,,Commentarium ad Instructionem de Ritibus et Insignibus Pontificalibus simplicioribus reddendis”. Notitiæ 42: 312–324.
Google Scholar

Famoso Salvatore. 1968. ,,Commentarium ad Motu proprio «Pontificalia Insignia»”. Notitiæ 42: 307–311.
Google Scholar

Ferrari Carolus.1959. ,,Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (3): 394–401.
Google Scholar

Florit Ermenegildo. 1959. ,,Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (3): 272–278.
Google Scholar

González Luis Fernando Álvarez. 2007. ,,Una liturgia episcopal sencilla y plena de eficiacia pastoral. Releyendo el Caeremoniale Episcoporum de 1984”. Isidorianum 32–33: 281–294.
Google Scholar

Hanser Laurentius. 1927. ,,Das Abteiliche Pontifikalienrecht einst und jetzt”. Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benediktinerordens und seiner Zweige 45: 45–59.
Google Scholar

Hofmeister Philipp. 1928. Mitra und Stab der wirklichen Prälaten ohne bischöflichen Charakter. Stuttgart: Verlag von Ferdinand Enke.
Google Scholar

Ioannes XXIII. 1959. ,,Ad Rectores Seminariorum Regionalium Italiæ”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (1): 27.
Google Scholar

Ioannes XXIII. 1959. ,,Constitutio Commissionis Antepræparatoriæ”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (1): 22–23.
Google Scholar

Klinda Theophilus Canonicus. 1909. Tractatus de abbatibus et præpositis titularibus quem agitata eorum de usu pontificalium quæstione. Strigonii: Typis Gustavi Buzárovits.
Google Scholar

Lewandowski Szymon. 2015. ,,Od laski pasterskiej do pastorału”. Teologia i Człowiek 30 (2): 95–110.
Google Scholar

Lupi Joseph. 1969. „Pontifical insignia: thier origin and use”. Melita Theologica 20 (2): 43–52.
Google Scholar

Lupi Joseph. 1969. „Pontifical insignia: thier origin and use: part 2”. Melita Theologica 21 (1–2): 26–51.
Google Scholar

Makowski Dawid. 2023. ,,Liturgia z 1965 r. jako odpowiedź na zalecenia soborowej Konstytucji o Liturgii Świętej – aspekt liturgii mszalnej”. Łódzkie Studia Teologiczne 32 (4): 29–40.
Google Scholar

Makowski Dawid. 2024. Między starą a nową liturgią. Studium nad reformą liturgii rzymskiej w pierwszej fazie odnowy liturgicznej (1964-1967). Kraków: Wydawnictwo Miles.
Google Scholar

Montini B. Ioannes. 1960. „Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (3): 374–379.
Google Scholar

Nainfa John Abel. 2007. Gli Abiti dei Prelati della Chiesa Cattolica. Secondo il Cerimoniale Romano. Livorno: S.A.C.R.E.
Google Scholar

Nocent Adrien. 1989. La benedizione dell’abate e della badessa. W I sacramentali e le benedizioni. Red. Giuseppe Cestari. Genova: Casa Editrice Marietti.
Google Scholar

Ordo Missæ. Ritus servandus in celebratione missæ et de defectibus in celebratione missæ occurrentibus. 1965. Editio typica. Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis.
Google Scholar

Paulus VI. 1968. ,,Litteræ Apostolicæ Motu Proprio datæ Pontificalia Insignia de uso insignium pontificalium recognoscendo”. Acta Apostolicæ Sedis 60: 374–377.
Google Scholar

Paulus VI. 1968. „Litteræ Apostolicæ Motu Proprio datæ Pontificalis Domus ordinatio quadametenus mutatutr”. Acta Apostolicæ Sedis 60: 305–315.
Google Scholar

Pinto Pio Vito. 2001. Red. Commento al Codice di Diritto Canonico. Città del Vaticano: Libreria Editrice Vaticana.
Google Scholar

Pius X. 1905. ,,Inter Multiplices Curas”. Acta Apostolicæ Sedis 37: 491–512.
Google Scholar

Pius XI. 1934. ,,Ad incrementum decoris”. Acta Apostolicæ Sedis 26: 497–521.
Google Scholar

Pontificale Romanum ex Decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum. Ordo Benedictionis Abbatis et Abbatissæ. 2010. Editio typica reimpresssio. Città del Vaticano: LEV.
Google Scholar

Pontificale Romanum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II renovatum auctoritate Pauli PP. VI editum Ioannis Pauli PP. II cura recognitum. De Ordinatione Episcopi, Presbyterorum et Diaconorum. 1990. Editio typica altera. Città del Vaticano: LEV.
Google Scholar

Renken John A. 2000. Particular Churches and theier groupings [cc. 368–572]. W New Commentary on the Code of Canon Law. Red. John P. Beal, James A. Coriden, Thomas J. Green, 501–565. New York: Paulist Press.
Google Scholar

Righetti Mario. 1950. Manuale di storia liturgica. T. 1. Milano: Editrice Ancora.
Google Scholar

Rothe Wolfgang F. 2007. ,,Das Recht des Propstes von Eisgarn auf den Gebrauch der Pontifikalien: Ein Beispiel für die Entstehung widergesetzlichen Gewohnheitsrechts”. Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte: Kanonistische Abteilung 93 (1): 452–467.
Google Scholar

Röttger Sarah. 2020. Die Äbtissinnen und ihre Weihe. W Frauen in kirchlichen Ämtern. Reformbewegungen in der Ökumene. Red. Margit Eckholt, Ulrike Link-Wieczorek, Dorothea Sattler, Andrea Strübind, 148–159. Freiburg im Breisgau: Herder.
Google Scholar

Ruiz Ryan T. 2022. ,,The Medieval Pontificalia and the Necessitates Temporum: A Study of the Church’s Liturgy Responding to the Needs of the Time”. Antiphon: A Journal for Liturgical Renewal 26 (1): 26–44.
Google Scholar

Sacra Congregazione per il Clero. 1970. Lettera circolare della circa le vesti corali. Roma: Typis Polyglottis Vaticanis.
Google Scholar

Sacra Rituum Congregatio et Consilium ad Exsequendam Constitutionem de Sacra Liturgia. 1968. „Instructio de ritubus et insignibus pontificalibus simplicioribus reddendis Pontificales Ritus”. Acta Apostolicæ Sedis 60: 406–412.
Google Scholar

Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II. 1963. ,,Constitutio de Sacra Liturgia”. Acta Apostolicæ Sedis 56: 97–133.
Google Scholar

Salmon Pierre. 1955. Étude sur les Insignes du Pontife dans le rit romain. Histoire et liturgie. Rome: Officium Libri Catholici.
Google Scholar

Sciacca Giuseppe. 2022. ,,Epikedion della reverenda Camera Apostolica. Brevi cenni storico-canonistici”. Archivio giuridico 1 (2): 431–489.
Google Scholar

Schmitz Heribert. 1977. ,,Tendenzen nachkonziliarer Gesetzgebung im verfassungsrechtilichen Bereich”. Communio 6 (6): 524–539.
Google Scholar

Secretaria Status seu Papalis. 1969. „Instructio circa vestes, titulos et insignia generis Cardinalium, Episcoporum et Prælatorum ordine minorum”. Acta Apostolicæ Sedis 61: 334–340.
Google Scholar

Wichrowski Walmor Batù. 1959. ,,Lettera”. Acta et Documenta Concilio Vaticano II Apparando 1 (7): 327–332.
Google Scholar