Z dziejów klasztoru franciszkanów w Górze na Śląsku
Dariusz Karczewski
Historische Facultät der Kazimierz Wielki Universität in Bydgoszczhttps://orcid.org/0000-0002-2701-7887
Abstract
W 1457 r. papież Kalikst III wydał na prośbę księcia cieszyńsko-głogowskiego Władysława zgodę na ufundowanie poza murami miasta Góra klasztoru i kościoła pw. Bożego Ciała. W bulli zapisano, że fundacja miała być przeznaczona dla franciszkanów-obserwantów (bernardynów). Ostatecznie jednak nowy konwent zasiedlili franciszkanie-minoryci. Była to ostatnia na średniowiecznych ziemiach polskich fundacja klasztoru
franciszkańskiego. Klasztor w Górze należał pod względem organizacji zakonnej do kustodii gnieźnieńskiej w czesko-polskiej prowincji franciszkanów. Oficjalny dokument fundacyjny klasztoru książę wystawił w 1458 r. W 1462 r. papież Pius II zatwierdził fundację nowego domu zakonnego wraz z jego uposażeniem, powołując się na wcześniejszą zgodę biskupa wrocławskiego Piotra II Nowaka (1447–1456), władz miejskich Góry i miejscowego proboszcza. Konwent górowski najprawdopodobniej został obsadzony przez zakonników z Głogowa, za czym przemawiać może bliskość obu tych miast i podległość jednemu władcy. Inspirację tego dzieła przypisuje się górowskiemu bractwu Bożego Ciała. Klasztor zbudowano na przedmieściu, przy drodze do wsi Kajęcin. Jego uposażenie gospodarcze było bardzo skromne. Początkowo obejmowało tylko grunt na postawienie budynków, staw rybny i kawałek roli. Nieco rozszerzył je w 1468 r. książę cieszyńsko-głogowski Przemko II – brat fundatora i jego następca. W początku XVI w. klasztor podupadł i zaczął wyprzedawać swe
posiadłości. Wskutek szerzącej się reformacji, ok. 1534 r. klasztor został całkowicie opuszczony przez zakonników, a jego majątek biskup wrocławski Jakub von Salza przekazał proboszczowi parafii pw. św. Katarzyny w Górze.
Schlagworte:
franciszkanie, kustodia czesko-polska, Śląsk, GóraLiteraturhinweise
Croon Gustav. 1910. „Ein Tuchmacherprivileg für Guhrau vom Jahre 1304”. Zeitschrift des Vereins für Geschichte Schlesiens 44: 254–256.
Google Scholar
Dunin-Wąsowicz Anna. 2006. Przestrzeń weichbildu. Studium metrologiczne na przykładzie uposażenia paru miast śląskich. W O rzeczach minionych. Scripta rerum historicarum Annaem Rutkowska-Płachcińska oblata (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. 71). Red. Marta Młynarska-Kaletynowa, Jerzy Kruppé, 70–71. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Eysymontt Rafał. 2009. Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej. Wrocław: Wydawnictwo Via Nova.
Google Scholar
Irgang Winfried. 1987. „Das Urkunden- und Kanzleiwesen Herzog Heinrichs III. (I.) von Glogau
Google Scholar
(gest. 1309) bis 1300. Zu einer Untersuchung von Rościsław Żerelik”. Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau 28: 51–67.
Google Scholar
Jungnitz Joseph. 1902. „Die Pfarrei Guhrau im Mittelalter”. Zeitschrift des Vereins für Geschichte
Google Scholar
und Alterthum Schlesiens 36 (2): 365–387.
Google Scholar
Jurek Tomasz. 1989–1990. „Kancelarie i dokumenty Piastów głogowskich w XIII i XIV wieku [w związku z najnowszymi pracami Rościsława Żerelika i Winfrieda Irganga]”. Roczniki Historyczne 55–56: 199–212.
Google Scholar
Jurek Tomasz. 1993. Dziedzic Królestwa Polskiego książę głogowski Henryk (1274–1309). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar
Kantak Kamil. 1937. Franciszkanie polscy. T. 1: 1237–1517. Kraków: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Karczewski Dariusz. 2012. Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie – rozwój – organizacja wewnętrzna. Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Google Scholar
Kiarszys Grzegorz. 2015. Trzy światy średniowiecza. Iuxta castrum Sandouel. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Klapper Hans. 1936. Das Zunftwesen der Stadt Guhrau. Breslau: Verlag Priebatsch.
Google Scholar
Klapper Hans. 1995. Guhrau. W Schlesisches Städtebuch (Deutsches Städtebuch, t. 1). Red. Heinz Stoob, Peter Johanek, 155–157. Stuttgart – Berlin – Köln: Kohlhammer Verlag.
Google Scholar
Kuhn Walter. 1971. Die Gründung der Stadt Guhrau. W Beiträge zur schlesischen Siedlungsgeschichte. Red. Walter Kuhn, 131–138. München: Delp Verlag.
Google Scholar
Kuczer Jarosław. 2007. „Szlachta jako dzierżawca dóbr królewskich w księstwie głogowskim w XVI i XVII wieku”. Studia Lubuskie 3: 131–143.
Google Scholar
Kuczer Jarosław. 2007. Szlachta w życiu społeczno-gospodarczym księstwa głogowskiego w epoce habsburskiej 1526–1740. Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Google Scholar
Nowakowski Dominik. 2007. Od kasztelanii do weichbildu. Podziały wewnętrzne ziemi głogowskiej w średniowieczu. W Stare i nowe w średniowieczu. Pomiędzy innowacją a tradycją (Spotkania Bytomskie, t. 6). Red. Sławomir Moździoch, 263–277. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Nowakowski Dominik. 2008. Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Techmańska Bożena. 2014. Jan II Żagański. Niespokojny książę, sojusznik króla husyty (16 VI 1433 – 22 IX 1504). Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Google Scholar
Teichmann Lucius. 1938. „Schlesiens Observantenklöster vor der Reformation”. Archiv für schlesische Kirchengeschichte 3: 87–97.
Google Scholar
Teichmann Lucius. 1987. „Guhrau. Franziskanerkloster”. Jahrbuch der Friedrich-Wilhelm-Universität Breslau 28: 35–36.
Google Scholar
Trojak Barbara. 2008–2009. „Góra – studium historyczne miasta”. Kwartalnik Górowski 25: III–XXII.
Google Scholar
Urban Wacław. 1973. „Regesty dokumentów archiwum parafialnego w Górze Śląskiej”. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 3: 373–374.
Google Scholar
Wędzki Andrzej. 1970. Podziały terytorialne. W Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i Dolną Wartą (województwo zielonogórskie). T. 2: Dolny Śląsk, Dolne Łużyce. Red. Zdzisław Kaczmarek, Andrzej Wędzki, 5–35. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar
Wędzki Andrzej. 1985, „Ze studiów nad genezą i początkami Góry Śląskiej”. Rocznik Leszczyński 7: 9–42.
Google Scholar
Ziolecki [Bolesław]. 1900. Geschichte der Stadt Guhrau 1300–1900 als Jubiläumschrift zur Erinnerung an die am 18. August 1300 durch Herzog Heinrich III von Glogau der Stadt Guhrau verlichenen Stadtrechte veröffentlicht und den städtischen Körperschaften gewidmet. Guhrau: A. Ziehlke.
Google Scholar
Statistics
Downloads
Lizenz
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
