“When I Hit the Bushes With a Stick, I Will Scare the Hare Away”
A More Careful Reading of Indecent Song Written by Nicholas of Koźle
Abstract
This article is an overview. It is devoted to a piece known in the literature under the title Cantilena inhonesta, which was recorded by Nicholas of Koźle (Mikołaj z Koźla) at the beginning of the 15th century during his travels around Silesia, Bohemia and Moravia. The first part of the study
discusses the question of the poem’s genesis, dating and the circumstances of its recording. The second part of the article traces the successive “versions” of the text of Sprośna śpiewka, starting from the manuscript “version”, through the transliterated and transcribed “version”, to the “version” translated into contemporary language. In the third part of this study, the indecent canticle is commented on. The literary genre it represents, its subject matter, the means of expression used in it and its structure are discussed in turn; then the description of the human body, male and female, and the vision of love contained in it, as well as the attributes accompanying its characters and the principle of the expression of feelings through behaviour, which the reader encounters while reading it.
References
Baluch Jacek. 2013. Cantilena inhonesta. Internetowe intermedium. W Różne głosy. Prace ofiarowane Stanisławowi Balbusowi na jubileusz siedemdziesięciolecia. Red. Dorota Wojda, Małgorzata Heydel, Andrzej Hejmej, 27–34. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Baluch Jacek. 2013. Zamazany inkaustem rękopis, czyli śląsko-czeska sprośna śpiewka. Kraków: Wydawnictwo «scriptum».
Google Scholar
Baluch Jacek. 2018. Powiedz coś po czesku! Igraszki językowo-literackie. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Google Scholar
Bartmiński Jerzy. 1974. „«Jaś koniki poił» (uwagi o stylu erotyku ludowego)”. Teksty (3) 2: 11–24.
Google Scholar
Bartmiński Jerzy. 1981. Kwalifikacje gatunkowe a systematyka tekstów folkloru. W Literatura popularna – folklor – język (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 441). T. 2. Red. Witold Nawrocki, Michał Waliński, 7–25. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Bein Werner. 1997. Nikolaus von Cosel. W Die Anfänge des Schrifttums in Oberschlesien bis zum Frühhumanismus. Red. Gerhard Kosellek, 41–58. Berlin: Peter Lang Verlag.
Google Scholar
Bielenin Piotr. 2014. „Franciszkanin Mikołaj z Koźla i jego diariusz”. Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie 17: 39–45.
Google Scholar
Borowiec Karolina. 2015. Dwujęzyczność pisarza i tekstu na średniowiecznym Śląsku. Rekonesans. W Staropolskie Spotkania Językoznawcze. T. 1: Jak badać teksty staropolskie. Red. Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, Olga Stramczewska, 19–38. Poznań: Wydawnictwo
Google Scholar
„Rys”.
Google Scholar
Borowiec Karolina. 2015. Średniowieczne teksty interferowane. W Juwenalia historycznojęzykowe. Red. Karolina Borowiec, Dorota Masłej, Olga Ziółkowska, 9–24. Poznań: Wydawnictwo „Rys”.
Google Scholar
Borowiec Karolina. 2017. Założenia a transkrypcja. Uwagi na marginesie książki Jacka Balucha Zamazany inkaustem rękopis (Kraków 2013). W Staropolskie Spotkania Językoznawcze. T. 2: Jak wydawać teksty dawne. Red. Karolina Borowiec, Dorota Masłej, Tomasz Mika, Dorota Rojszczak-Robińska, 219–238. Poznań: Wydawnictwo „Rys”.
Google Scholar
Drabina Jan. 1994. „Piętnastowieczny kodeks rękopiśmienny Mikołaja z Koźla”. Rocznik Muzeum w Gliwicach 10 (7–8): 47–70.
Google Scholar
Dygacz Adolf. 1966. Rzeka Odra w polskiej pieśni ludowej. Studium folklorystyczne (Zeszyty Naukowe [Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach] 8). Katowice: Rada Naczelna Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w Warszawie – Komisja Zagospodarowania Odry.
Google Scholar
Eder Maciej, Twardzik Wacław. 2006. Czy staropolska kicz/kić naprawdę była wyrazem nieprzyzwoitym? (Cantilena inhonesta odczytana na nowo). W Od fenomenu do tekstu. Prace dedykowane profesorowi Romanowi Laskowskiemu. Red. Ireneusz Bobrowski, Krystyna Kowalik, 163–175. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Google Scholar
Gibbons Tom H. 1979. Literature and Awareness. An Introduction to the Close Reading of Prose and Verse. London: Edward Arnold.
Google Scholar
Krzyżanowski Julian. 1935. „Najdawniejszy erotyk żakowski”. Ruch Literacki 10 (1): 24–25.
Google Scholar
Krzyżanowski Julian. 1938. Od Średniowiecza do baroku. Studia naukowo-literackie. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Google Scholar
Majchrzak Józef. 1978. „Kodeks Mikołaja z Koźla i zawarte w nim elementy folklorystyczno-muzyczne”. Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka” 33 (1): 19–32.
Google Scholar
Martínek Libor. 2007. „Czeskie badania nad rękopisem Mikołaja z Koźla”. Kwartalnik Opolski 53 (2–3): 151–172.
Google Scholar
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława. 2019. „A czy to ja kalika, czy nie mom konika? (Nie)sprawność w świetle erotyku ludowego”. LingVaria 14 (2): 165–180.
Google Scholar
Parandowski Jan. 1961. Alchemia słowa. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Pavera Libor. 2000. Mikuláš z Kozlí a jeho rukopis IQ 466. W Kapitoly z literárních dějin Slezska a severní Moravy (Spisy Filozofické fakulty Ostravské univerzity 130). Red. Jiří Svoboda, 13–61. Ostrava: Ostravská univerzita – Filozofická fakulta.
Google Scholar
Phelan Jon W. 2021. Literature and Understanding. The Value of a Close Reading of Literary Texts. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Prorok Katarzyna. 2014. Gorzała lipka i jawor – lubelskie erotyki ludowe. W Lubelska pieśń ludowa na tle porównawczym. Red. Jerzy Bartmiński, Beata Maksymiuk-Pacek, 169–192. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie.
Google Scholar
Rospond Stanisław. 1948. Zabytki języka polskiego na Śląsku (Pamiętnik Instytutu Śląskiego 2/15). Wrocław – Katowice: Wydawnictwa Instytutu Śląskiego.
Google Scholar
Rospond Stanisław. 1959. Dzieje polszczyzny śląskiej. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”.
Google Scholar
Simonides Dorota. 2014. „Folklor w Kodeksie Mikołaja z Koźla na tle średniowiecznych źródeł”. Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie 17: 72–84.
Google Scholar
Tyrpa Anna. 2008. O eufemizmach w pieśniach ludowych. W Tabu językowe i eufemizacja w dialektach słowiańskich. Red. Feliks Czyżewski, Anna Tyrpa, 239–250. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Wężowicz-Ziółkowska Dobrochna. 1991. Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Google Scholar
Wężowicz-Ziółkowska Dobrochna. 2008. „Modele polskiej seksualności ludowej (wraz z postscriptum)”. Postscriptum Polonistyczne 2 (2): 71–95.
Google Scholar
Włodarski Maciej. 1997. Polska poezja świecka XV wieku (Biblioteka Narodowa 1/60). Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Google Scholar
Wolfreys Julian. 2000. Readings. Acts of Close Reading in Literary Theory. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Wójcicki Wojciech. 2016. Cantilena Inhonesta – frywolna pieśń żakowska z początku XV w. (15.02.2022). https://mikolajzkozla.pl/category/ciekawostki.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2023 Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
Most read articles by the same author(s)
- Łukasz Libowski, Michał Buraczewski, Piotr Wilk, Hugh of Saint Victor’s Treatise De verbo Dei , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: Vol. 40 No. 1 (2020): Theological-Historical Studies of Opole Silesia
- Łukasz Libowski, „Miałem naprawdę fajne życie” , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: Vol. 41 No. 1 (2021)
