Nowożytna ikonografia wybranych świętych depczących smoka (z kręgu łacińskiego): Szkic

Justyna Sprutta

doi:10.25167/sth.4863

Opublikowane: 2023-01-06

Tom 42 Nr 2 (2022)

Nowożytna ikonografia wybranych świętych depczących smoka (z kręgu łacińskiego)

Justyna Sprutta

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Dział: Artykuły z różnych działów teologii, historii i nauk pokrewnych

https://doi.org/10.25167/sth.4863

Szkic

Abstrakt

Najczęściej występujące w sztuce chrześcijańskiej kręgu łacińskiego przedstawienia zwycięstwa odniesionego nad smokiem jako uosobieniem szatana, grzesznych żądz, pokus czy herezji ukazują pokonanie tego stwora (lub jego substytutu) za pomocą krzyża, miecza, włóczni, natomiast rzadziej – za pomocą gestu calcatio, czyli przez podeptanie.
W tradycji katolickiej najczęściej depczą smoka i jego substytut, np. węża, Matka Boża, archanioł Michał i św. Małgorzata. Artykuł szkicuje tę problematykę, ponieważ jej
przedmiot jest bardzo obszerny, a przybliża prawdę o zwycięstwie możliwym do odniesienia tylko dzięki mocy Bożej.

Słowa kluczowe:

Calcatio, ikonografia, smok, symbolika

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sprutta, J. (2023). Nowożytna ikonografia wybranych świętych depczących smoka (z kręgu łacińskiego): Szkic. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 42(2), 121–136. https://doi.org/10.25167/sth.4863

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arnott Peter. 1979. Bizantyjczycy i ich świat. Tłum. Krystyna Dudziak. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Bourguet du Pierre. 1991. Sztuka Koptów. Tłum. Jadwiga Lipińska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar

Feuillet Michel. 2006. Leksykon symboli chrześcijańskich. Tłum. Magdalena Paleń. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Forstner Dorothea. 2001. Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon. Tłum. i oprac. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Frühling Irena, Oleschko Herbert. 2003. Ewolucja ikonografii w malarstwie europejskim. W Księga o aniołach. Red. Herbert Oleschko, 514–538. Kraków: WAM.
Google Scholar

Frye H. Northrop. 1998. Wielki kod. Biblia i literatura. Tłum. Agnieszka Fulińska. Bydgoszcz: Homini.
Google Scholar

Gibson Clare. 2007. Jak czytać symbole. Język symboli w różnych kulturach. Tłum. Kamil Kruszewicz. Warszawa: Arkady.
Google Scholar

Giorgi Rosa. 2005. Aniołowie i demony. Tłum. Tamara Łozińska. Warszawa: Arkady.
Google Scholar

https://fara.archpoznan.pl/fara/30-prezbiterium-oltarz-glowny (14.08.2022). DOI: https://doi.org/10.3390/en14102778
Google Scholar

Impelluso Lucia. 2006. Natura i jej symbole. Rośliny i zwierzęta. Tłum. Hanna Cieśla. Warszawa: Arkady.
Google Scholar

Jakubiak Krzysztof. 2007. Obraz wroga w starożytnej Persji. W Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach. Red. Jerzy Axer, Justyna Olko, 57–72. Warszawa: DiG.
Google Scholar

Jastrzębowska Elżbieta. 2008. Sztuka wczesnochrześcijańska. Kraków: WAM.
Google Scholar

Klauza Karol. 2008. Teokalia, piękno Boga. Prolegomena do estetyki dogmatycznej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Kobielus Stanisław. 2002. Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Kobielus Stanisław. 2006. Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Google Scholar

Kobielus Stanisław. 2011. Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Google Scholar

Kobielus Stanisław. 2012. Lapidarium christianum. Symbolika drogich kamieni. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Google Scholar

Kuś Agnieszka. 2007. Wróg książęcego ładu – smoki, gryfy, lwy i inne bestie w systemie sfragistycznym Piastów. W Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach. Red. Jerzy Axer, Justyna Olko, 175–183. Warszawa: DiG.
Google Scholar

Lurker Manfred. 1989. Słownik obrazów i symboli biblijnych. Tłum. Kazimierz Romaniuk. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar

Marecki Józef, Rotter Lucyna. 2009. Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Michałowski Kazimierz. 1969. Nie tylko piramidy… Sztuka dawnego Egiptu. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Moisan-Jabłońska Krystyna. 2002. Obrazowanie walki dobra ze złem. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Réau Louis. 1958. Iconographie de l’art chrétien. Iconographie des saints. T. 3. Paris: Presses universitaires de France.
Google Scholar

Rożek Michał. 2008. Groby królewskie na Wawelu. Kraków: Petrus.
Google Scholar

Seibert Jutta. 2007. Leksykon sztuki chrześcijańskiej. Tematy, postacie, symbole. Tłum. Dominik Petruk. Kielce: Jedność.
Google Scholar

Sprutta Justyna. 2015. „Le culte et l’iconographie de Saint Théodore dans la tradition byzantine”. Series Byzantina 13: 31–41.
Google Scholar

Sprutta Justyna. 2016. „Calcatio jako triumf Boga nad złem. Szkic zagadnienia”. Studia Gnesnensia 30: 289–299.
Google Scholar

Sprutta Justyna. 2018. „Motyw węża w bizantyńskiej i staroruskiej ikonografii świętych wojowników (do XV w.)”. Studia Bydgoskie 12: 225–237.
Google Scholar

Szczepanowicz Barbara, Mrozek Andrzej. 2007. Atlas zwierząt biblijnych. Miejsce w Biblii i symbolika. Kraków: WAM.
Google Scholar

Talbierska Jolanta. 1985. „Treści ideowe dekoracji monumentalnej kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Nysie, dawniej kościoła klasztornego bożogrobców”. Studia Theologica Varsaviensia 23 (1): 171–218.
Google Scholar