Transsexualism from the Ecclesiastical Perspective
Józef Wróbel SCJ
Wydział Teologii, Katolicki Uniwersytet LubelskiAbstract
The article addresses the issue of transsexualism from the point of view of the fundamental aspects of the life of the ecclesial community. Although the Church has not published an extensive document concerning this topic, it has referred to this problem both directly and indirectly. Sex change has been twice referred to in the context of genderism by Pope Francis and directly with the reference to transsexualism by various dicasteries of the Holy See in several notes. On the other hand, the attitude of the Church toward the discussed problem arises indirectly from its teachings on human sexuality. In general, the Church is of the opinion that formal or surgical sex change does not alter the actual sex of a person.
Further, the Author focuses on the problem of transsexualism in terms of baptism, ordination, marriage, and religious vows. From the teachings of the Church it arises that a transsexual person cannot be denied baptism before a sex change. After a sex change, baptism assumes the conversion of such a person, their acceptance of the teachings of the Church on this matter, as well as – bearing in mind social relationships based on truth – their return to their original sex in terms of their identity and sex registered at birth, as it is impossible to restore their original sex after it has been surgically reassigned.
The Church is also of the opinion that a transsexual person feeling strong disapproval of his or her phenotypic and genital sex cannot enter into matrimony, be ordained, or make any religious vows. Aside from the previously emphasized decisive importance of the original sex of a transsexual person for these forms of life as well as for social and ecclesial roles, other arguments are involved, such as disapproval of one’s own sex, the inability to control one’s sex, sexual self-identification disorders and lability, narcissistic inclinations, problems with building harmonious interpersonal relationships based on truth, as well as the inability of two persons to physically unite in the moral and canonical context, where either one or both of them have undergone a surgical sex change.
Keywords:
transsexualism, human sexuality, ordination, marriage, consecrated life, the Catholic Church, Catholic Church teachingReferences
Paweł VI, Encyklika Humanae vitae, Rzym 1968.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, Rzym 1993.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Familiaris consortio, Rzym 1981.
Jan Paweł II, Udienza generale: Anche attraverso la comunione delle persone l’uomo diventa immagine di Dio, 14.11.1979, w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. 2, cz. 2. Roma 1979, nr 4, 1156; także http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/audiences/1979/documents/hf_jp-ii_aud_19791114.html (23.11.2015); Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do «początku», T. Styczeń (red.), Lublin 1998.
Jan Paweł II, Udienza generale: La rivelazione e la scoperta del significato sponsale del corpo, 09.01.1980, w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. 3, cz. 1, Roma 1980, 4, 90; http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/audiences/1980/documents/hf_jp-ii_aud_19800109.html (23.11.2015).
Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do «początku», T. Styczeń (red.), Lublin 1998.
Jan Paweł II, List apostolski «Ordinatio sacerdotalis» o udzielaniu święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom, Rzym 1994, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ordinatio_sacerdotalis.html# (10.10.2015).
Franciszek, Rozmowa z polskimi biskupami w katedrze na Wawelu, 27.07. 2016, w: Ojciec Święty Franciszek, Błogosławieni miłosierni. Słowa do młodych, Kraków 2016, 32–51; http://nowy.ekai.pl/media/szuflada/Publikujemy_tumaczenie_zapisu_rozmowy_papiea_Franciszka.htm (02.08.2016).
Concilium Tridentinum, Sessio VII, Decretum primun (De sacramentis). Canones de sacramento baptismi, w: G. Alberigo, G.L. Dossetti, P-J. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi (red.), Conciliorum Oecumenicorum Decreta, Bologna 1991, 685–686.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym «Gaudium et spes», Rzym 1965, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 20022, 526–606.
Sobór Watykański II, Dekret o przystosowanej do współczesności odnowie życia zakonnego «Perfectae caritatis», Rzym 1965, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 20022, 264–275.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej «Persona humana», Rzym 1975.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o kwestii dopuszczenia kobiet do kapłaństwa urzędowego «Inter insigniores», Rzym 1976, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, Tarnów 1995, 110–122; także: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19761015_inter-insigniores_pl.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o duszpasterstwie osób homoseksualnych, Rzym 1986.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania «Donum vitae», Rzym 1987.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o chrzcie dzieci. Rzym 1980, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, Tarnów 1995, 154–167; także http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19801020_pastoralis_actio_pl.html (01.10.2015).
Kongregation für die Glaubenslehre, Schreiben vom 28. Mai 1991 an den Vorsitzenden der Deutschen Bischofskonferenz zur Eheschliessung von Transsexuellen [Prot. N. 284/83], „De processibus matrimonialibus. Fachzeitschrift zu Fragen des kanonischen Ehe- und Prozeßrechtes”, 1995, 2, 315.
Kongregacja Nauki Wiary, Odpowiedź na wątpliwości dotyczące doktryny zawartej w Liście Apostolskim «Ordinatio sacerdotalis», Rzym 1995, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19951028_dubium-ordinatio-sac_pl.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Notyfikacja [w sprawie diakonatu dla kobiet]. Rzym 2001, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/diakonatk_17092001.html# (10.10.2015).
Congregazione per la Dottrina della Fede, Decreto sull’attentata ordinazione sacerdotale di alcune donne cattoliche, Roma 2002.
Congregazione per la Dottrina della Fede, Recursus quarundam excommunicatarum mulierum reicitur, Rzym 2002, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20021221_scomunica-donne_it.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, Nota dotycząca skutków kanonicznych transseksualizmu w odniesieniu do małżeństwa i kapłaństwa. [Nota dołączona do listu Prefekta Kongregacji Nauki Wiary, ks. kard. Josepha Ratzingera, do Prymasa Polski, ks. kard. Józefa Glempa, Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski], Rzym 28 września 2002 r. (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary, Nota dotycząca skutków kanonicznych transseksualizmu w odniesieniu do życia konsekrowanego. [Nota dołączona do listu Prefekta Kongregacji Nauki Wiary, ks. kard. Josepha Ratzingera, do Prymasa Polski, ks. kard. Józefa Glempa, Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski], Rzym 28 września 2002 r. (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary i Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, List przesłany do Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, Prymasa Polski, Józefa kard. Glempa [w sprawie adnotacji w Księdze Chrztów osób transseksualnych po operacji zmiany płci], 28 września 2002 roku (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary, Dekret o ekskomunice [o statusie kanonicznym biskupa Romulo Antonio Braschiego, biskupa schizmatycznego, który podjął próbę udzielenia święceń kapłańskich kobietom wyznania katolickiego], Rzym 2002, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20020805_decreto-scomunica_pl.html (10.10.2015).
Congregazione per la Dottrina della Fede, “Notificazione” circa alcuni risvolti canonici riguardanti i casi di transessualismo, „Notiziaro CEI” 2003, 1, 35–36.
Kongregacja Nauki Wiary, Uwagi dotyczące projektów legalizacji związków między osobami homoseksualnymi, Rzym 2003.
Kongregacja Nauki Wiary, Dekret ogólny w sprawie przestępstwa, jakim jest usiłowanie udzielenia kobiecie święceń kapłańskich, Rzym 2008, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20071219_attentata-ord-donna_pl.html (10.10.2015); także „L’Osservatore Romano”, 125, 30 maja 2008 r.
Kongregacja do Spraw Edukacji Katolickiej, Wytyczne wychowawcze w odniesieniu do ludzkiej miłości, Rzym 1983.
Kongregacja do Spraw Edukacji Katolickiej, Instrukcja dotycząca kryteriów rozeznawania powołania w stosunku do osób z tendencjami homoseksualnymi w kontekście przyjmowania ich do seminariów i dopuszczania do święceń, Rzym 2005.
Kongregacja do Spraw Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Życie braterskie we wspólnocie „Congregavit nos in unum Christi Amor”, Rzym 1994.
Papieska Rada do Spraw Rodziny, Wskazania dla wychowania w rodzinie „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie”, Rzym 1995.
Papieska Rada do Spraw Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Karta Pracowników Służby Zdrowia, Rzym 1995.
Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, Risposta autentica al can. 1041, nn. 4‐5 CIC, 15.09.2016, http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2016/09/15/0646/01458.html (27.09.2016).
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 20022.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1983 (wraz z późniejszymi nowelizacjami, w tym z 15.09.2016 r.).
Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Lublin 1990.
Konferencja Episkopatu Polski, Przepisy o prowadzeniu ksiąg parafialnych: ochrzczonych, bierzmowanych, małżeństw i zmarłych oraz księgi dusz, „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej” 1947, nr 6.
Boscia F.M., Todarello O., Matarrese F., Il transessualismo: aspetti etiologici, clinici e terapeutici, „Medicina e morale”, 1985, 4, 746–765;
Chiappetta L., Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale, t. 2, Bologna 20113.
Donne diacono. Il Papa sorpreso dalle reazioni, „Avvenire.it” 27.09.2016, http://www.avvenire.it/Chiesa/Pagine/padre-lombardi-diaconato-femminile-diaconesse-papa-francesco.aspx (28.09.2016).
Huber J., Transseksualizm i transwestytyzm a zgoda małżeńska, w: B.W. Zubert OFM (red.), Tożsamość seksualna nupturientów a zdolność do zgody małżeńskiej. Materiały Międzynarodowego Sympozjum Prawa Kanonicznego zorganizowanego przez Katedrę Prawa Kanonicznego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w Opolu 16.X.1996, Opole 1998, 31–52.
Imieliński K., Zarys seksuologii i seksiatrii, Warszawa 1982.
Imieliński K., Dulko S., Filar M., Transpozycje płci. Transseksualizm i inne zaburzenia identyfikacji płciowej, Warszawa 1997.
Orlando M., La Congregazione per la Dottrina della Fede chiarisce che i trans non possono essere padrini, “La fede quotidiana”, http://www.lafedequotidiana.it/la-congregazione-per-la-dottrina-della-fede-chiarisce-che-i-trans-non-possono-essere-padrini/ (08.09.2015).
Seksuologia. Zarys encyklopedyczny, K. Imieliński (red.), Warszawa 1985.
Strange K., ‘I’m Tired of Doing my Hair and Make-up’: Pensioner, 75, who Became a Woman in Sex Change Operation 23 Years Ago Wants to Be a Man Again, „MailOnline” 27.11.2012, http://www.dailymail.co.uk/news/article-2239120/Gary-Norton-75-woman-sex-change-operation-23-years-ago-wants-man-again.html (28.09.2016).
Wenz W., Kancelaria parafialna jako przestrzeń kościelnego posługiwania. Studium kanoniczno-pastoralne, Wrocław 2008.
Wróbel J., Bioetyczny rys transseksualizmu, w: K. Jeżyna, M. Pokrywka (red.), Współczesne oblicza seksualności. Przesłanie moralne Kościoła, Lublin 2012, 115–133.
Wróbel J., Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznej, Kraków 1999.
Wróbel J., Transseksualizm. Aspekt etyczny, „Ateneum Kapłańskie” 1993, 2 (504), 302–317.
Zuanazzi G., Aspetti psicopatologici del transessualismo, „Medicina e morale” 1985, 4, 730–745.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, Rzym 1993.
Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Familiaris consortio, Rzym 1981.
Jan Paweł II, Udienza generale: Anche attraverso la comunione delle persone l’uomo diventa immagine di Dio, 14.11.1979, w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. 2, cz. 2. Roma 1979, nr 4, 1156; także http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/audiences/1979/documents/hf_jp-ii_aud_19791114.html (23.11.2015); Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do «początku», T. Styczeń (red.), Lublin 1998.
Jan Paweł II, Udienza generale: La rivelazione e la scoperta del significato sponsale del corpo, 09.01.1980, w: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, t. 3, cz. 1, Roma 1980, 4, 90; http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/it/audiences/1980/documents/hf_jp-ii_aud_19800109.html (23.11.2015).
Jan Paweł II, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Chrystus odwołuje się do «początku», T. Styczeń (red.), Lublin 1998.
Jan Paweł II, List apostolski «Ordinatio sacerdotalis» o udzielaniu święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom, Rzym 1994, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ordinatio_sacerdotalis.html# (10.10.2015).
Franciszek, Rozmowa z polskimi biskupami w katedrze na Wawelu, 27.07. 2016, w: Ojciec Święty Franciszek, Błogosławieni miłosierni. Słowa do młodych, Kraków 2016, 32–51; http://nowy.ekai.pl/media/szuflada/Publikujemy_tumaczenie_zapisu_rozmowy_papiea_Franciszka.htm (02.08.2016).
Concilium Tridentinum, Sessio VII, Decretum primun (De sacramentis). Canones de sacramento baptismi, w: G. Alberigo, G.L. Dossetti, P-J. Joannou, C. Leonardi, P. Prodi (red.), Conciliorum Oecumenicorum Decreta, Bologna 1991, 685–686.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym «Gaudium et spes», Rzym 1965, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 20022, 526–606.
Sobór Watykański II, Dekret o przystosowanej do współczesności odnowie życia zakonnego «Perfectae caritatis», Rzym 1965, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 20022, 264–275.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej «Persona humana», Rzym 1975.
Kongregacja Nauki Wiary, Deklaracja o kwestii dopuszczenia kobiet do kapłaństwa urzędowego «Inter insigniores», Rzym 1976, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, Tarnów 1995, 110–122; także: http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19761015_inter-insigniores_pl.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, List do biskupów Kościoła katolickiego o duszpasterstwie osób homoseksualnych, Rzym 1986.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania «Donum vitae», Rzym 1987.
Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o chrzcie dzieci. Rzym 1980, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, Tarnów 1995, 154–167; także http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19801020_pastoralis_actio_pl.html (01.10.2015).
Kongregation für die Glaubenslehre, Schreiben vom 28. Mai 1991 an den Vorsitzenden der Deutschen Bischofskonferenz zur Eheschliessung von Transsexuellen [Prot. N. 284/83], „De processibus matrimonialibus. Fachzeitschrift zu Fragen des kanonischen Ehe- und Prozeßrechtes”, 1995, 2, 315.
Kongregacja Nauki Wiary, Odpowiedź na wątpliwości dotyczące doktryny zawartej w Liście Apostolskim «Ordinatio sacerdotalis», Rzym 1995, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19951028_dubium-ordinatio-sac_pl.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, Notyfikacja [w sprawie diakonatu dla kobiet]. Rzym 2001, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/diakonatk_17092001.html# (10.10.2015).
Congregazione per la Dottrina della Fede, Decreto sull’attentata ordinazione sacerdotale di alcune donne cattoliche, Roma 2002.
Congregazione per la Dottrina della Fede, Recursus quarundam excommunicatarum mulierum reicitur, Rzym 2002, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20021221_scomunica-donne_it.html (10.10.2015).
Kongregacja Nauki Wiary, Nota dotycząca skutków kanonicznych transseksualizmu w odniesieniu do małżeństwa i kapłaństwa. [Nota dołączona do listu Prefekta Kongregacji Nauki Wiary, ks. kard. Josepha Ratzingera, do Prymasa Polski, ks. kard. Józefa Glempa, Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski], Rzym 28 września 2002 r. (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary, Nota dotycząca skutków kanonicznych transseksualizmu w odniesieniu do życia konsekrowanego. [Nota dołączona do listu Prefekta Kongregacji Nauki Wiary, ks. kard. Josepha Ratzingera, do Prymasa Polski, ks. kard. Józefa Glempa, Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski], Rzym 28 września 2002 r. (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary i Kongregacja do Spraw Duchowieństwa, List przesłany do Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, Prymasa Polski, Józefa kard. Glempa [w sprawie adnotacji w Księdze Chrztów osób transseksualnych po operacji zmiany płci], 28 września 2002 roku (w Archiwum Konferencji Episkopatu Polski).
Kongregacja Nauki Wiary, Dekret o ekskomunice [o statusie kanonicznym biskupa Romulo Antonio Braschiego, biskupa schizmatycznego, który podjął próbę udzielenia święceń kapłańskich kobietom wyznania katolickiego], Rzym 2002, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20020805_decreto-scomunica_pl.html (10.10.2015).
Congregazione per la Dottrina della Fede, “Notificazione” circa alcuni risvolti canonici riguardanti i casi di transessualismo, „Notiziaro CEI” 2003, 1, 35–36.
Kongregacja Nauki Wiary, Uwagi dotyczące projektów legalizacji związków między osobami homoseksualnymi, Rzym 2003.
Kongregacja Nauki Wiary, Dekret ogólny w sprawie przestępstwa, jakim jest usiłowanie udzielenia kobiecie święceń kapłańskich, Rzym 2008, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20071219_attentata-ord-donna_pl.html (10.10.2015); także „L’Osservatore Romano”, 125, 30 maja 2008 r.
Kongregacja do Spraw Edukacji Katolickiej, Wytyczne wychowawcze w odniesieniu do ludzkiej miłości, Rzym 1983.
Kongregacja do Spraw Edukacji Katolickiej, Instrukcja dotycząca kryteriów rozeznawania powołania w stosunku do osób z tendencjami homoseksualnymi w kontekście przyjmowania ich do seminariów i dopuszczania do święceń, Rzym 2005.
Kongregacja do Spraw Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Życie braterskie we wspólnocie „Congregavit nos in unum Christi Amor”, Rzym 1994.
Papieska Rada do Spraw Rodziny, Wskazania dla wychowania w rodzinie „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie”, Rzym 1995.
Papieska Rada do Spraw Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Karta Pracowników Służby Zdrowia, Rzym 1995.
Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, Risposta autentica al can. 1041, nn. 4‐5 CIC, 15.09.2016, http://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2016/09/15/0646/01458.html (27.09.2016).
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 20022.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 1983 (wraz z późniejszymi nowelizacjami, w tym z 15.09.2016 r.).
Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Lublin 1990.
Konferencja Episkopatu Polski, Przepisy o prowadzeniu ksiąg parafialnych: ochrzczonych, bierzmowanych, małżeństw i zmarłych oraz księgi dusz, „Wiadomości Urzędowe Diecezji Opolskiej” 1947, nr 6.
Boscia F.M., Todarello O., Matarrese F., Il transessualismo: aspetti etiologici, clinici e terapeutici, „Medicina e morale”, 1985, 4, 746–765;
Chiappetta L., Il Codice di diritto canonico. Commento giuridico-pastorale, t. 2, Bologna 20113.
Donne diacono. Il Papa sorpreso dalle reazioni, „Avvenire.it” 27.09.2016, http://www.avvenire.it/Chiesa/Pagine/padre-lombardi-diaconato-femminile-diaconesse-papa-francesco.aspx (28.09.2016).
Huber J., Transseksualizm i transwestytyzm a zgoda małżeńska, w: B.W. Zubert OFM (red.), Tożsamość seksualna nupturientów a zdolność do zgody małżeńskiej. Materiały Międzynarodowego Sympozjum Prawa Kanonicznego zorganizowanego przez Katedrę Prawa Kanonicznego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego w Opolu 16.X.1996, Opole 1998, 31–52.
Imieliński K., Zarys seksuologii i seksiatrii, Warszawa 1982.
Imieliński K., Dulko S., Filar M., Transpozycje płci. Transseksualizm i inne zaburzenia identyfikacji płciowej, Warszawa 1997.
Orlando M., La Congregazione per la Dottrina della Fede chiarisce che i trans non possono essere padrini, “La fede quotidiana”, http://www.lafedequotidiana.it/la-congregazione-per-la-dottrina-della-fede-chiarisce-che-i-trans-non-possono-essere-padrini/ (08.09.2015).
Seksuologia. Zarys encyklopedyczny, K. Imieliński (red.), Warszawa 1985.
Strange K., ‘I’m Tired of Doing my Hair and Make-up’: Pensioner, 75, who Became a Woman in Sex Change Operation 23 Years Ago Wants to Be a Man Again, „MailOnline” 27.11.2012, http://www.dailymail.co.uk/news/article-2239120/Gary-Norton-75-woman-sex-change-operation-23-years-ago-wants-man-again.html (28.09.2016).
Wenz W., Kancelaria parafialna jako przestrzeń kościelnego posługiwania. Studium kanoniczno-pastoralne, Wrocław 2008.
Wróbel J., Bioetyczny rys transseksualizmu, w: K. Jeżyna, M. Pokrywka (red.), Współczesne oblicza seksualności. Przesłanie moralne Kościoła, Lublin 2012, 115–133.
Wróbel J., Człowiek i medycyna. Teologicznomoralne podstawy ingerencji medycznej, Kraków 1999.
Wróbel J., Transseksualizm. Aspekt etyczny, „Ateneum Kapłańskie” 1993, 2 (504), 302–317.
Zuanazzi G., Aspetti psicopatologici del transessualismo, „Medicina e morale” 1985, 4, 730–745.
Wróbel SCJ, J. (2019). Transsexualism from the Ecclesiastical Perspective. Family Forum, 6, 113–136. Retrieved from https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/ff/article/view/661
Authors
Józef Wróbel SCJStatistics
Downloads
Download data is not yet available.
