Emigracja a proces uczenia się małżonków
Karolina Kupis
Uniwersytet Opolski, Katedra Nauk Socjologicznych i Pracy Socjalnejhttps://orcid.org/0000-0003-2622-876X
Alicja Maria Kalus
Uniwersytet Opolski, Instytut PsychologiiEmilia Mazurek
Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniuhttps://orcid.org/0000-0002-2132-8756
Abstrakt
Wstąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej zapoczątkowało emigrację poakcesyjną Polaków, dla której charakterystyczne było pojawienie się nowych kierunków wyjazdów emigracyjnych. Jednym z najbardziej popularnych stała się Wielka Brytania. Wyjazd emigracyjny jest wydarzeniem znaczącym w biografii człowieka i całej jego rodziny. W świetle koncepcji Agnieszki Bron (2000, 2006), wiąże się on z licznymi napięciami, ambiwalencją, poczuciem bezradności i zawieszenia (tzw. floating), a jednocześnie jest wydarzeniem o potencjale edukacyjnym. Celem badań uczyniono wyjaśnienie procesu uczenia się małżonków doświadczających emigracji. Przeprowadzono badania biograficzne z wykorzystaniem autobiograficznego wywiadu narracyjnego i analizy dokumentów osobistych. W badaniach wzięło udział 10 diad małżeńskich przebywających na emigracji długookresowej w Wielkiej Brytanii. W wyniku analizy materiału empirycznego wyróżniono następujące kategorie doświadczeń wpisujące się we floating: zaskoczenie zastaną rzeczywistością, poczucie zagubienia i osamotnienia, niepewność co do słuszności podjętej decyzji, utrata poczucia bezpieczeństwa, podejmowanie prób radzenia sobie z kryzysem, wybór strategii radzenia sobie i uczenia się. Jednak nie w każdej narracji autobiograficznej występują wszystkie z wyróżnionych kategorii. W porównaniu z koncepcją A. Bron struktura floating w badanych biografiach składa się z większej liczby elementów, a jednocześnie traci swą etapowość, staje się rozmyta, ma charakter mozaikowy. Zidentyfikowano także dziesięć strategii radzenia sobie z poczuciem zawieszenia, nisko bądź wysoko zorientowanych na jedną z kultur: kraju przyjmującego lub kraju macierzystego. Strategie te w większości sprzyjały poznawaniu nowej kultury. Natomiast samo uczenie się od początku pobytu na emigracji było postrzegane jako wartość sprzyjająca adaptacji do życia w nowych uwarunkowaniach społeczno-kulturowych.
Słowa kluczowe:
diada małżeńska, emigracja, floating, strategie radzenia sobie, uczenie sięBibliografia
Adler, P. S. (1975) ‘The transitional experience: An alternative view of culture shock’, Journal of Humanistic Psychology, 15(4), pp. 13–23.
DOI: https://doi.org/10.1177/002216787501500403
Google Scholar
Alheit, P. (2011) ‘Podejście biograficzne do całożyciowego uczenia się’, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 3(55), pp. 7–21.
Google Scholar
Alheit, P. (2015) ‘Teoria biografii jako fundament pojęciowy uczenia się przez całe życie’, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 4(72), pp. 23–36.
Google Scholar
Bron, A. (2000) ‘Floating as an Analytical Category in the Narratives of Polish Immigrants to Sweden’ w E. Szwejkowska-Olson and M. Bron Jr (red.) Allvarlig debatt och rolig lek. En festskrift tallagand. Uppsala: Uppsala University.
Google Scholar
Bron, A. (2006) ‘Rozumienie uczenia się w teoriach andragogicznych’, Teraźniejszość – Człowiek –Edukacja, 4(55), pp. 7–21.
Google Scholar
Czerniawska, O. (2004) ‘Funkcja dydaktyki biograficznej w procesie edukacji ustawicznej’ w R. Góralska and J. Półturzycki (red.), Edukacja ustawiczna w szkołach wyższych – od idei do praktyki. Płock – Toruń: Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji.
Google Scholar
Dubas, E. (2015a) ‘Andragogiczne badania biografii – zakresy, trudności, etyka badacza (wybrane aspekty)’ w Dubas E. and Stelmaszczyk J. (red.) Biografia i badanie biografii, T. IV. Biografie i uczenie się. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 31–47.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-451-8.03
Google Scholar
Dubas, E. (2015b) ‘Biograficzność w kontekście całożyciowego uczenia się’ w: Dubas E. and Stelmaszczyk J. (red.) Biografia i badanie biografii, t. 4. Biografie i uczenie się. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 11–29.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-451-8.02
Google Scholar
Dubas, E. (2014) ‘Czas, biografia i badania biograficzne – różnorodność kontekstów w andragogicznej perspektywie’, Edukacja Dorosłych, 2(71), pp. 13–27.
Google Scholar
Dubas, E. (2011b) ‘Jak opracować materiał narracyjno-biograficzny? (Propozycja)’ w E Dubas and W. Świtalski (red.) Biografia i badanie biografii, t. 1. Uczenie się z (własnej) biografii. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 241–246
Google Scholar
Dubas, E. (2021) ‘Wokół biografii rodzinnej i jej badań’ w E. Dubas, A. Wąsiński and A. Słowik (red.) Biografia i badanie biografii, t. 8. Biografie rodzinne i uczenie się, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 15–26.
Google Scholar
Entzinger, H. and Biezeveld, R. (2003) ‘Benchmarking in Immigrant Integration’ [online]. Dostępne pod adresem: http://hdl.handle.net/1765/1180 (Dostęp 9.02.2022).
Google Scholar
Goffman, E. (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk: GWP.
Google Scholar
Golonka-Legut, J. (2019) Edukacyjny potencjał indywidualnego doświadczenia życiowego. Wrocław: Wydawnictwo Atut.
Google Scholar
Golonka-Legut, J. and Pryszmot-Ciesielska, M. (2017) ‘Badacz wobec doświadczeń dorosłych w kontekście biograficznej perspektywy badawczej’, Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 1(4), pp. 88–105.
DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.06
Google Scholar
GUS (2020a) ‘Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2019’ [online]. Dostępne pod adresem: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2018,2,12.html (Dostęp 10.09.2021).
Google Scholar
GUS (2020b) ‘Sytuacja demograficzna Polski do 2019 r. Migracje zagraniczne ludności w latach 2000–2019’ [online]. Dostępne pod adresem: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/sytuacja-demograficzna-polski-do-roku-2019-migracje-zagraniczne-ludnosci,16,1.html (Dostęp 10.09.2021).
Google Scholar
Hermanns, H. (1987) ‘Narrative Interviews – A New Tool for Sociological Field Research’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 13, pp. 43–56.
Google Scholar
Ilc Klun, M. (2019) ‘The Importance of Individual Memories of Slovenian Emigrants When Interpreting Slovenian Emigration Processes’, Ars & Humanitas, 13(1), pp. 174–190. DOI:10.4312/ars.13.1.174-190
DOI: https://doi.org/10.4312/ars.13.1.174-190
Google Scholar
Kaźmierska, K. (2004) ‘Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych’, Przegląd Socjologiczny, 53(1), pp. 71–96.
Google Scholar
Kaźmierska, K. and Waniek, K. (2020) Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda – technika – analiza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kuryś-Szyncel, K. (2017) ‘Biograficzne uczenie się w perspektywie rodzinnej – systemowe transmisje’ w K. Kuryś-Szyncel (red.) Rodzinne rekonstrukcje i transmisje w perspektywie biograficznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 55–67.
Google Scholar
Lejeune, P. (2001) ‘Pakt autobiograficzny’ w R. Lubas-Bartoszyńska (red.) Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar
Matkowska, M. (2014) ‘Obraz polskiego emigranta w świetle Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2011’, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 1(35), pp. 193–205.
Google Scholar
Mazurek, E. (2017) ‘Biograficzne uczenie się i narracyjne uczenie się – ramy teoretyczne’, Edukacja Dorosłych, 1(76), pp. 51–65.
Google Scholar
Mazurek E. (2019) ‘Biograficzność i kapitał narracyjny jako zasoby w procesie uczenia się człowieka dorosłego”, Edukacja Dorosłych, 1, pp. 91–101.
DOI: https://doi.org/10.12775/ED.2019.006
Google Scholar
Mąkosa, P. (2021) ‘Between confessionality and openness. Religious education in polish complementary schools in Great Britain’, Journal of Beliefs & Values. DOI: 10.1080/13617672.2021.1978197
DOI: https://doi.org/10.1080/13617672.2021.1978197
Google Scholar
Oberg, K. (1960) ‘Cultural Shock: Adjustment to new cultural environments’, Practical Anthropology, 7, pp. 177–182.
DOI: https://doi.org/10.1177/009182966000700405
Google Scholar
Słowik, A. (2011) ‘Specyfika uczenia się na obczyźnie trzech fal polskiej emigracji’, Rocznik Andragogiczny, 18, pp. 200–216.
Google Scholar
Słowik, A. (2013) Trzy fale powojennej emigracji. O doświadczeniach biograficznych polskich emigrantów z Newcastle Upon Tyne. Kraków: Impuls.
Google Scholar
Solarczyk-Szwec H. (2015) ‘Cztery ćwiartki biograficznego uczenia się’, Rocznik Andragogiczny, 22, pp. 119–133.
DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2015.006
Google Scholar
Szast, M. (2016) ‘Migracje wczoraj i dziś – problematyka migracji przedakcesyjnych i poakcesyjnych z Polski’, Studia Polonijne, 37, pp. 5–24.
DOI: https://doi.org/10.18290/sp.2016.1
Google Scholar
Teusz, G. (2016) ‘Rzeczywistość budowana słowami. Narracja jako proces współtworzenia tożsamości rodziny polskiej na emigracji’ w M. Piorunek (red.) Badania biograficzne i narracyjne w perspektywie interdyscyplinarnej. Aplikacje – Egzemplifikacje – Dylematy metodologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 157–178.
Google Scholar
Urbaniak-Zając, D. (2001) ‘Biograficzna perspektywa badawcza’ E Dubas and W. Świtalski (red.) Biografia i badanie biografii, t. 1. Uczenie się z (własnej) biografii. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 11–27.
Google Scholar
Urbaniak-Zając, D. (1999) ‘Wywiad narracyjny na tle innych technik wywiadu’, Edukacja, 4. pp. 29–39.
Google Scholar
Wołoszyn, Sabina. (2021) ‘Doświadczanie szoku kulturowego przez cudzoziemców i cudzoziemki w przelotnych i rutynowych kontaktach z Polkami i Polakami przedstawiane w filmach na portalu YouTube. Wideoblogi jako użyteczne medium w międzykulturowym uczeniu się dorosłych’, Rocznik Andragogiczny, T. 28, ss. 127–144. DOI: 10.12775/RA.2021.009.
DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2021.009
Google Scholar
Autorzy
Karolina Kupishttps://orcid.org/0000-0003-2622-876X
Karolina Kupis (ORCID 0000-0003-2622-876X) – doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki socjologiczne. Asystent w Katedrze Nauk Socjologicznych i Pracy Socjalnej Uniwersytetu Opolskiego; autorka dysertacji doktorskiej ,,Rodzinna tożsamość narracyjna polskich emigratów w Wielkiej Brytanii’’(Opole, 2021); zainteresowania naukowe: migracja, tożsamość, socjologia rodziny.
Autorzy
Alicja Maria KalusAlicja Kalus – dr hab. nauk humanistycznych w zakresie psychologii. Doktorat uzyskała w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II (2000). Stopień naukowy doktora habilitowanego w zakresie psychologii uzyskała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (2011). Obecnie pracuje w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Opolskiego na stanowisku profesora uczelni. Moje zainteresowania badawcze dotyczą rozwoju człowieka w kontekście rodziny, w tym psychologicznych zagadnień związanych z doświadczeniem niepłodności i adopcji. Pełniłam funkcję promotora w czterech zakończonych przewodach doktorskich, w tym dwa w dyscyplinie psychologia i dwa w dyscyplinie nauki socjologiczne. Pełni funkcję recenzenta w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych. Jestem członkiem Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Rozwoju Człowiek.
Autorzy
Emilia Mazurekhttps://orcid.org/0000-0002-2132-8756
Emilia Mazurek (ORCID 0000-0002-2132-8756) – doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki; absolwentka Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego; adiunkt na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego; autorka monografii „Biografie edukacyjne kobiet dotkniętych rakiem piersi” (Wrocław 2013); zainteresowania naukowe: biografie edukacyjne, biograficzne uczenie się, narracyjne uczenie się, przewlekła choroba somatyczna w rodzinie; e-mail: emilia.mazurek@now.uni.lodz.pl
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Family Forum
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Emilia Mazurek, Choroba w rodzinie , Family Forum: Tom 3 (2013): Family Forum
- dr Paulina Puszcz , dr hab. Alicja Maria Kalus, prof. UJD, dr Emilia Mazurek, Biograficzne uczenie się ról rodzicielskich matek , Family Forum: Tom 13 (2023): Wsparcie Rodziny
