Paride de Grassi papieski ceremoniarz i dyplomata doby renesansu
Michał Mikołajczak
Uniwersytet Mikołaja KopernikaRésumé
Paride de Grassi, któremu w całości został poświęcony artykuł, wpisuje się w poczet najznamienitszych mistrzów ceremonii papieskich XVI w. (obok m.in. Piccolominiego i Burckhard). Mianowany przez Juliusza II pierwszym ceremoniarzem, wywarł ogromny wpływ zarówno na liturgię Kościoła Katolickiego jak i dyplomację papieską. Podobnie jak pozostali renesansowi ceremoniarze, pozostawił po sobie liczne dzieła takie jak pamiętniki (diariusze), ceremoniały, notatki, ordines. Jego zapiski stanowią cenne źródło zarówno dla historyków, jak i liturgistów, filologów klasycznych oraz specjalistów od protokołu dyplomatycznego.
Artykuł w którym zostały zebrane i porównane informacje dotyczące bolońskiego mistrza, stanowi punkt wyjścia do dalszych badań nad jego życiem i pozostawionymi dziełami. Ukazuje ponadto zależności jakie zachodzą pomiędzy liturgią Kościoła Katolickiego a protokołem dyplomatycznym, w sposób szczególny wybrzmiewające w życiu papieskiego dworu - Où tout est cérémonie.
Mots-clés :
ceremoniarz, ceremoniał, liturgia, dyplomacja, papiestwo, protokół dyplomatyczny, diariusze, renesansRéférences
Ceresa M., Grassi Paride, [w:] Dizionario biografico degli Italiani, Istituto della Enciclopedia Italiana, 58° vol., Roma 2002.
Döllinger J., Das Pontificat Julius' II., [w:]: Beiträge zur politischen, kirchlichen, und Cultur-Geschichte t. III. Wiedeń 1882.
Dykmans M., Paris de Grassi, “Ephemerides Liturgicae” 96 (1982), s. 407-482.
Dykmans M., Paris de Grassi, “Ephemerides Liturgicae” 99 (1985), s. 387-417.
Dykmans M., Paris de Grassi, “Ephemerides Liturgicae” 100 (1986), s. 270-333.
Fletcher C., Diplomacy in Renaissance Roma. The Rise of the Resident Ambassador, Cembridge 2015
Frati L., Grassi P., Le due spedizioni militari di Giulio II: tratte dal diario di Paride Grassi bolognese, Bolonia 1886.
Frova C., Persona Christoforo, [w:] Dizionario biografico… dz. cyt., 82° vol., Roma 2015
Grassi P., De ceremoniis Cardinalum et Episcoporum in eorum Dioecesibus, Rzym 1580 r.
http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bdegr.html (online: 12.12.2020 r.)
Krzych B., Diario di Paride de Grassi, Maestro delle Cerimonie Pontifice, Cæremoniale Romanum, http://www.caeremonialeromanum.com/2012/08/diario-di-paride-de-grassi-maestro.html (online: 12.12.2020 r.)
Nowowiejski, Wykład Liturgii Kościoła Katolickiego, t. III, Warszawa 1902.
Sassatelli G., Donati A., Storia di Bologna, Vol. 1 - Bologna nell'antichità, Bologna, 2005 r.
Seppelt F.K., Löffler K., Dzieje Papieży, Poznań 1936,
Sodi M. (red.), Il „Pontificalis Liber” di Agostino Patrizi Piccolomini e Giovanni Burcardo, Città del Vaticano 2006.
Sodi M., Triacca A.M., Pontificale Romanum, Editio Princeps (1595-1596), Città del Vaticano 1997.
Stabryła S., Zarys kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2016.
Terra R. (red.), La Cattedrale di San Pietro in Bologna, Milano 1997.
Triacca A.M., Sodi M., Caeremoniale Episcoporum. Editio Princeps (1600), Città del Vaticano 2000.
Triacca A.M., Sodi M., Pontificale Romanum, Editio Princeps (1595-1596), Città del Vaticano 1997.
Varignana F. (red.), Il Tesoro di San Pietro in Bologna e Papa Lambertini, Bologna 1997.
Vignali L., Dall'antica perduta cattedrale al San Petronio: l'evoluzione dell'architettura sacra a Bologna, Bologna 2002.
Vignali L., La basilica di San Petronio, Bologna 1996.
