Silesian Harm and Upper Silesian Awakening
Abstrakt
The first part of the paper introduces the definition of the term Silesian harm and describes ways in which it can be observed among Upper Silesians. Further, the author elaborates on how the phenomenon emerged during the interwar period and how it was strengthened during and after the World War II, which led to exacerbation of national and ethnic conflicts in Upper Silesia. One of the effects of the World War II, was the invasion of the Red Army on Silesian lands and a wave of hatred, which led to the tragedy of the civilian population, referred to today as the Upper Silesian Tragedy. In the end, mechanisms of strengthening and consolidation of the sense of harm and abuse among the population of Upper Silesia are studied. The role of the Silesian harm in the process called 'the Upper Silesian awakening' has been scarcely studied in scholarly literature before, but its evolution indicates that the role it plays among the indigenous population of Upper Silesia has changed. Silesian harm is no longer seen as a stigma, but it has become a motivation for social and political action and participation.
Słowa kluczowe:
Upper Silesians, Silesian harm, Silesian injustice, ethnoregionalist movement, collective memory, ethnopoliticsBibliografia
Bahlcke, J. (2011). Górny Śląsk – studium przypadku powstawania: regionów historycznych, wyobrażeń o obszarach kulturowych, historiograficznych koncepcji przestrzeni. In: Historia Górnego Śląska, edited by Joachim Bahlcke, Dan Gwarecki, and Ryszard Kaczmarek, 17-38. Opole-Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Bartoszek, A. (2014). Robotnicy. In: Encyklopedia Województwa Śląskiego. Vol. 1, edited by Ryszard Kaczmarek, Anna Kubica, Mirosława Kowalska, and Michał Garbacz. Accessed: 10.09.2020. http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Robotnicy.
Google Scholar
Birnir, J. K., Wilkenfeld, J., Fearon, J. D., Laitin, D., Gurr, T. R., Brancati, D., and Saideman, S., et al. (2015). Socially Relevant Ethnic Groups, Ethnic Structure and AMAR. Journal of Peace Research 52(1): 110–115.
Google Scholar
Błaszczak-Wacławik, M., Błasiak, W., and Nawrocki, T.. (1990). Górny Śląsk szczególny przypadek kulturowy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Jan Szumacher.
Google Scholar
Collins, R. (2001). Social Movements and the Focus of Emotional Attention. In: Passionate Politics: Emotions and Social Movements, edited by J. Goodwin, J. M. Jasper, and F. Polletta: 27-44. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Copik, I. (2014). Górny Śląsk – opowieść niewysłowiona. Anthropos? 22: 34-44.
Google Scholar
Czapliński, M. (2002). Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku. In: Historia Śląska, edited by Marek Czapliński: 250-425. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Czapliński, M. (2006). Pamięć historyczna a tożsamość śląska. In: Dynamika śląskiej tożsamości, edited by Marek S. Szczepański, Janusz Janeczek: 56-67. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Dekret z dnia 15 listopada 1946 r. o zajęciu majątku państw pozostających z Państwem Polskim w stanie wojny w latach 1939 – 1945 i majątku osób prawnych i obywateli tych państw oraz o zarządzie przymusowym nad tymi majątkami (Dz.U. 1946 nr 62 poz. 342 z późn. zm.).
Google Scholar
Dekret z dnia 2 marca 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych (Dz.U. 1945 nr 9 poz. 45 z późn. zm.).
Google Scholar
Dekret z dnia 28 czerwca 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939-1945 r. (Dz.U. 1946 nr 41 poz. 237 z późn. zm.).
Google Scholar
Dekret z dnia 28 lutego 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz.U. 1945 nr 7 poz. 30 z późn. zm.).
Google Scholar
Dziurok, A., Linek, B. (2011). W Polsce Ludowej (1945-1989). In: Historia Górnego Śląska, edited by Joachim Bahlcke, Dan Gwarecki, and Ryszard Kaczmarek, 267-286. Opole-Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Dziurok, A. (2015). Pamięć dla przyszłości. Gość niedzielny. Accessed: 10.09.2020. https://www.gosc.pl/doc/2341334.Pamiec-dla-przyszlosci/2.
Google Scholar
Dziurok, A. (2015). Górny Śląsk w 1945 roku. In: Tragedia w cieniu wyzwolenia Górnego Śląska w 1945 roku. Materiały edukacyjne, edited by Daria Nielser, 6-11. Katowice: Wydawnictwo IPN.
Google Scholar
Gerlich, M. G. (1994). „Śląska krzywda” – przejaw zbiorowego poczucia poniżenia wśród górnośląskiej rodzimej ludności (okres międzywojnia). Etnografia polska XXXVIII, no. 1-2: 5-25.
Google Scholar
Gerlich, M. G. (2010). „My prawdziwi Górnoślązacy...”. Studium etnologiczne. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Google Scholar
Gwarecki, D. (2011). O poszukiwaniu górnośląskich tożsamości. In: Historia Górnego Śląska, edited by Joachim Bahlcke, Dan Gwarecki, and Ryszard Kaczmarek, 57-74. Opole-Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Hajduk-Nijakowska, J. (2010). Deficyty w zakresie badań współczesnego folkloru. In: Deficyty badań śląskoznawczych, edited by: Marek S. Szczepański, Tomasz Nawrocki, and Andrzej Niesporek, 67-84. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Kaczmarek, R. (2010). Polacy w Wehrmachcie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Kaczmarek, R. (2011). II Wojna Światowa (1939-1945). In: Historia Górnego Śląska, edited by Joachim Bahlcke, Dan Gwarecki, and Ryszard Kaczmarek, 255-265. Opole-Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Kaczmarek, R. (2011). Ludzie – stosunki demograficzne, struktura społeczna, podziały wyznaniowe, etniczne i narodowościowe. In: Historia Górnego Śląska, edited by Joachim Bahlcke, Dan Gwarecki, and Ryszard Kaczmarek, 39-56. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Kaczmarek, R. (2019). Powstania Śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Kamusella, T. (1999). The Upper Silesians’ Stereotopical Perception of the Poles and the German. East European Quaterly, 33 no 3.
Google Scholar
Kansteiner, W. (2002). Finding Meaning in Memory: A Methodological Critique of Collective Memory Studies. History and Theory 41, no. 2: 179-197.
Google Scholar
Kaszuba, E. (2002). Odbudowa i utrwalenie władzy (1945-1948). In: Historia Śląska, edited by Marek Czapliński, 426-548. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Kopka, A. (2014). Język, tożsamość, pamięć – myślenie Śląska jako dekonstrukcja. Anthropos? 22: 45-55.
Google Scholar
Kubik, A. (2013). Nastawienie ludności Dolnego Śląska do zachowania niemieckiego dziedzictwa kulturowego – doświadczenia własne. In: Śląskie identyfikacje. Pamięć kulturowa bogactwo czy źródło konfliktów?, 71-75. Opole-Gliwice: Wydawnictwo Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Kulik, G. (2014). Narodowość śląska. In: Encyklopedia Województwa Śląskiego. Vol. 1, edited by Ryszard Kaczmarek, Anna Kubica, Mirosława Kowalska, and Michał Garbacz. Accessed: 10.09.2020. http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/Narodowo%C5%9B%C4%87_%C5%9Bl%C4%85ska.
Google Scholar
Kunce, A., and Kadłubek, Z. (2007). Myśleć Śląsk – wybór esejów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Małachowski, A., and Seinhoff J. (1989). Kolonia wewnętrzna. ABC. Pismo śląsko-dąbrowskiej „Solidarności”. no. 1.
Google Scholar
Muś, A. (2016). „Wolny Region Śląsk”? Refleksja nad genezą poszukiwania nowych rozwiązań dla Górnego Śląska w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Pogranicze. Polish Borderlands Studies 4, no. 1: 43-59.
Google Scholar
Orędownik Komisarjatu Plebiscytowego (1920.05.28), 1.
Google Scholar
Polak, B. (2004). Być Ślązakiem z Adamem Dziurokiem, Ryszardem Kaczmarkiem i ks. Jerzym Myszorem rozmawia Barbara Polak. Biuletyn IPN, 6-7: 1-31.
Google Scholar
Redakcja PS. (2010). W sejmiku śląskim połowa mandatów dla PO. Portal Samorządowy Accessed: 10.09.2020. https://www.portalsamorzadowy.pl/polityka-i-spoleczenstwo/w-sejmiku-slaskim-polowa-mandatow-dla-po,10394.html.
Google Scholar
Rosenbaum, S. (2012). Za kolczastym drutem. System obozowy na Górnym Śląsku po 1945 roku. In: Tragedia Górnośląska jako barometr współczesnego dyskursu o Polakach i o Niemcach, 7-14. Gliwice-Opole: Wydawnictwo Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Saxton, G. (2005). Repression, Grievances, Mobilization and Rebellion: A New test of Gurr’s model of ethnopolitical rebellion. International Interactions 31, no. 1: 87-116.
Google Scholar
Sekuła, E. A. (2009). Po co Ślązakom potrzebny jest naród? Niebezpieczne związki między autonomią i nacjonalizmem. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ŁOŚGRAF.
Google Scholar
Smolińska, T. (2006). W poszukiwaniu symboliki śląskiej tożsamości. In: Dynamika śląskiej tożsamości, edited by Marek S. Szczepański, Janusz Janeczek, 113-130. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Smolorz, M. (2013). Śląsk wymyślony. Katowice: Antena Górnośląska.
Google Scholar
Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa Polski. Narodowy Spis Powszechny 2011. (2015). Główny Urząd Statystyczny, Warszawa: Wydawnictwo GUS.
Google Scholar
Szczepański, M., Śliz, A. (2014). Tożsamość regionalna. In: Encyklopedia Województwa Śląskiego. Vol. 1, edited by Ryszard Kaczmarek, Anna Kubica, Mirosława Kowalska, and Michał Garbacz. Accessed: 10.09.2020. http://ibrbs.pl/mediawiki/index.php/To%C5%BCsamo%C5%9B%C4%87_regionalna.
Google Scholar
Szczypka, A. (2007). Młodzieżowe organizacje niepodległościowe na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1956. Katowice (unpublished). Accessed 21.09.2020. www.bc.us.edu.pl/publication/12058.
Google Scholar
Trosiak, C. (2016). Górny Śląsk. Między regionalizmem-autonomią-separatyzmem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM .
Google Scholar
Twaróg, M. (2014). Nasza śląska krzywda. Dziennik Zachodni. Accessed: 10.09.2020. http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/3406645,twarog-na-wielki-piatek-nasza-slaska-krzywda,id,t.html.
Google Scholar
Ustawa Konstytucyjna z dnia 6 maja 1945 r. o zniesieniu statutu organicznego województwa śląskiego. Dz.U. 1945 nr 17 poz. 92.
Google Scholar
Ustawa Konstytucyjna zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego, z dnia 15 lipca 1920 r. Dz.U. 1920 nr 73 poz. 497.
Google Scholar
Ustawa z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz.U. 1945 nr 17 poz. 96 z późn. zm.).
Google Scholar
Wanatowicz, M. W. (2004). Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Postawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945-2003 w świadomości społecznej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Węcki, M. (2015). Niemiecka lista narodowościowa. In: Encyklopedia Województwa Śląskiego. Vol. 1, edited by Ryszard Kaczmarek, Anna Kubica, Mirosława Kowalska, and Michał Garbacz. Accessed: 10.09.2020.
Google Scholar
Węgrzyn, D. (2012). Deportacje mieszkańców Górnego Sląska do pracy przymusowej w ZSRR po 1945 roku – uwarunkowania procesu. In: Tragedia Górnośląska jako barometr współczesnego dyskursu o Polakach i o Niemcach, 32-45. Gliwice-Opole: Wydawnictwo Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej.
Google Scholar
Wieviorka, M. (2018). Cultural insecurity in a world of violence, fear and risk. In: Handbook of cultural security, edited by Yasushi Watanabe. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Google Scholar
Woźniczka, Z. (2010). Górny Śląsk jako region wielu granic – uwagi historyka. Anthropos? 14-15: 56-65.
Google Scholar
Autorzy
Anna Muśhttp://orcid.org/0000-0002-9010-3139
PhD
assistant professor
Institute of Political Science
Faculty of Social Sciences
University of Silesia in Katowice
Bankowa 11
40-007 Katowice
e-mail: anna.mus@us.edu.pl
ORCID: 0000-0002-9010-3139
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Border and Regional Studies
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
