Kultura pamięci mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku – między trudną przeszłością a wyzwaniami współczesności

Marek Mazurkiewicz

Uniwersytet Opolski, Instytut Politologii
https://orcid.org/0000-0001-5551-2626

Abstrakt

Artykuł jest próbą naświetlenia zagadnienia rozwoju kultury pamięci mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku po 1989 r., zamieszkującej obszar polsko-czeskoniemieckiego pogranicza kulturowego. Tekst wskazuje, że rozwój kultury pamięci polskich Niemców, realizował się równolegle do procesu tworzenia się struktur mniejszości. Kulturę pamięci mniejszości niemieckiej, a generalnie pamięć tej zbiorowości, budowano w opozycji do przyjętego w Polsce nurtu postrzegania przeszłości, w szczególności w obszarze polsko-niemieckich relacji w ubiegłym wieku. W tym kontekście kultura pamięci mniejszości niemieckiej wchodziła w kolizję z obrazem przeszłości kultywowanym przez ogół społeczeństwa polskiego, ale nie była też spójna z obrazem przeszłości, w tym z postrzeganiem zagadnienia niemieckiej odpowiedzialności za II wojnę światową, przyjętym w Niemczech. Tekst wskazuje ponadto na możliwe przyczyny tego stanu rzeczy, które odsyłają do faktu długotrwałego oderwania społeczności mniejszości niemieckiej na Śląsku od ogólnospołecznych debat w niemieckim społeczeństwie, które na przestrzeni kilkudziesięciu lat zmodyfikowały niemiecką optykę o własnej przeszłości.

Słowa kluczowe:

kultura pamięci, pamięć zbiorowa, Górny Śląsk, stosunki polsko-niemieckie, mniejszość niemiecka na Górnym Śląsku