Wpływ form przestrzennych na lokalną tożsamość mieszkańców górnośląskich osiedli Giszowca i Nikiszowca

Mateusz Tofilski

Uniwersytet Śląski

Abstrakt

Tekst jest próbą analizy relacji zachodzącej pomiędzy formą danej przestrzeni, a poczuciem tożsamości jej mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem tożsamości terenu pogranicza, jakim jest Górny Śląsk. Głównym celem jest ukazanie, że kształt przestrzeni, w tym przestrzeni miejskiej, ma ogromny wpływ na więzi łączące mieszkańców oraz ich sposób definiowana siebie, co ma niebagatelne znaczenie także w kontekście tzw. polityki tożsamości. Prowadzone rozważania będą opierały się na analizie dwóch górnośląskich osiedli robotniczych: Nikiszowca i Giszowca. Oba założenia powstały na początku XX w. w celu zapewnienia odpowiedniej liczby mieszkań dla rodzin górników kopalni należącej do spółki Georg von Giesche’s Erben. Budowa obu była nadzorowana przez dyrektora Antona Uthemanna i oba osiedla zostały zaprojektowane przez tych samych architektów. Z powodu wydarzeń historycznych Nikiszowiec zachował się w całości w niemal nienaruszonym, pierwotnym stanie, zaś większa część Giszowca została wyburzona i zastąpiona późniejszymi rozwiązaniami, co ma swoje odzwierciedlenie w dzisiejszym życiu lokalnych wspólnot. Tekst ma za zadanie wskazać na znaczenie, jakie w kształtowaniu i podtrzymywaniu apofatycznej tożsamości Ślązaków, między innymi ze względu na ciągłe zmiany geopolityczne, mają podmioty najbliższe mieszkańcom, czyli miasta i osiedla.

Słowa kluczowe:

tożsamość, Śląsk, przestrzeń, region