Niepewność, korupcja i granice podmiotowości w medykalizującym się świecie z perspektywy teorii władzy Michela Croziera i Erharda Friedberga

Maciej Gurtowski

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Socjologii

Abstrakt

Tekst otwiera rekonstrukcja koncepcji władzy Michela Croziera i Erharda Friedberga. Zdaniem francuskich socjologów ograniczenia instytucjonalne są bardziej korzystne dla niektórych aktorów, a mniej korzystne dla innych. Owa różnica związana jest z różnym zasięgiem kontroli obszarów niepewności. Im większy zakres niepewności kontroluje dany aktor, tym większą ma on władzę. W tym kontekście korupcja pełni funkcję redukującą niepewność wpisaną w dany ład organizacyjny, zaś obszary niepewności w organizacji są jednocześnie czynnikami korupcjogennymi. W drugiej części wywodu scharakteryzowana zostaje medykalizacja, rozumiana jako proces poszerzania granic stosowalności medycyny na kolejne obszary życia społecznego. Jej konsekwencją jest powierzenie kadrze medycznej kontroli nad coraz większymi obszarami niepewności. Polska służba zdrowia, w świetle dostępnych badań, postrzegana jest jako obszar szczególnego nasilenia korupcji. Uważa się także, że w relacjach lekarz-pacjent ten drugi traktowany jest przedmiotowo. Fenomen ten tłumaczy teoria Croziera i Friedberga pokazująca, że korupcja jest konsekwencją dążenia pacjentów do upodmiotowienia się poprzez próbę wpływania na pozostające poza ich kontrolą obszary niepewności.

Słowa kluczowe:

niepewność, korupcja, granice, medykalizacja, podmiotowość