Fascynacje pograniczem w dwudziestowiecznej myśli filozoficznej i antropologicznej – Bachtin, Todorov, Buber, Levinas

Adam Orłowski

Uniwersytet Rzeszowski

Abstrakt

„Pogranicze” to słowo-klucz współczesnej humanistyki. Rozumiane szeroko (biorąc pod uwagę zarówno jego aspekt geograficzny, kulturowy jak i interpersonalny) dotyczy wielu paradygmatów współczesnej nauki. W niniejszym szkicu kategorię pogranicza powiążemy z myślą filozoficzną Michaiła Bachtina, Tzvetana Todorova, Martina Bubera i Emmanuela Levinasa. Pogranicze to spotkanie „ja” z innym (tym „ja” lub innym może być jednostka, grupa, kultura), nieuniknione i stanowiące o sensie życia, oparte na niewspółobecności (Bachtin, Todorov), odpowiedzialności (Buber, Levinas), pełnym oddaniu, obustronnym wzbogaceniu światopoglądowym (kulturowym), sprawiedliwości, próbie przezwyciężania różnic, rozbieżności w kwestiach fundamentalnych.

Słowa kluczowe:

pogranicze, filozofia dialogu, polifoniczność, spotkanie jednostek, spotkanie kultur