„Rečevaâ pamâtʹ” âzyka i spontannaâ rekursiâ stilističeskoj normy
Olʹga Severskaâ
Института русского языка им. В.В. Виноградова РАНhttps://orcid.org/0000-0002-6277-9756
Abstrakt
The article documents cases of grammatical, phonetic and lexical “irregularities” occurring in modern Russian. The conclusions are based on analysis of the National Corpus of the Russian Language and internet queries. The author pays special attention to phrases indicating time relations: “for some time” / “after what time”. It is noted that there is an “older” and “younger” standard for using collocations with the lexeme „time” and prepositions, and the change in the norm resulted from the transition from treating space-time as an abstract, uniform chronotope to the idea of time as a discrete quantity, i.e. certain fragmented, countable sections (century, year, month, day, hour, minute, second). Research has shown that discrete forms denoting time began to dominate from the mid-nineteenth century, which is related to the changes in the image of the world taking place at that time. The old ways of speaking about time, however, still appear in modern Russian. The article shows that other lexical and inflectional archaisms (e.g. short forms of adjectives) are also returning to modern speech. This can be considered a manifestation of social linguistic memory, which involves having the ability to recall and use old forms or meanings, according to norms that used to be applied in the past. The author proposes that this phenomenon be called “spontaneous recurrence of the norm”. It is claimed that such recurrence of the old norm may be caused either by speakers’ ignorance of the current norm or by their desire for a “retro” style that results from fashion or manners. It could also be a manifestation of “language refreshment” through the activation of speech memory, or retrieving former forms and old standards out of the “subconscious” of language users.
Słowa kluczowe:
speech memory, space and time, recurrence of stylistic norm, language cultyre, older and younger norms, corpus analysisBibliografia
Bolshaja psikhologicheskaja ehnciklopedija (BPEH): bolee 5000 psikhologicheskikh terminov i ponjatijj, 2007, red. A. B. Almukhanova i dr., URL: http://psychology.academic.ru/ (31.10.2018).
Google Scholar
Bolshojj tolkovyjj slovar russkogo jazyka (BTSRJA), 2008, red. S. A. Kuznecov, URL: http://www.gramota.ru/slovari/info/bts/ (31.10.2018).
Google Scholar
Dal V. I., 1989, Poslovicy russkogo naroda, URL: http://dslov.ru/txt/t81.html (31.10.2018).
Google Scholar
Kalenchuk M. L., Kasatkin L. L., Kasatkina R. F., 2012, Bolshojj orfoehticheskijj slovar russkogo jazyka. Literaturnoe proiznoshenie i udarenie nachala XXI veka: norma i ee warianty, Moskva.
Google Scholar
Lazutkina E. M., 2012, Slovar grammaticheskojj sochetaemosti slov russkogo jazyka, Moskva.
Google Scholar
Mikhelson M. I., 1896–1912, Russkaja mysl i rech. Svoe i chuzhoe. Opyt russkojj frazeologii. Sbornik obraznykh slov i inoskazanijj, t. 1–2, URL: http://dic.academic.ru/contents.nsf/michelson_new/ (31.10.2018).
Google Scholar
Nacionalnyjj korpus russkogo jazyka (NKRJA), URL: www.ruscorpora.ru (31.10.2018).
Google Scholar
Trishin V. N., 2013, Bolshojj russkijj slovar sinonimov (ASIS), URL: http://trishin.net/ (31.10.2018).
Google Scholar
Ushakov D. N., 1935–1940, Tolkovyjj slovar russkogo jazyka: v 4-kh tomakh, URL: http://dic.academic.ru/contents.nsf/ushakov/ (31.10.2018).
Google Scholar
CHernykh P. JA., 2004, Istoriko-ehtimologicheskijj slovar sovremennogo russkogo jazyka: v 2 t., t. 1, Moskva.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Levon Saakân, Olʹga Severskaâ, Binomy i golofrastičeskie sraŝeniâ v poètičeskoj i obydennoj reči: sistemnye harakteristiki i stilističeskie vozmožnosti , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Olʹga Severskaâ, Roždestvo i Kreŝenie kak simvoly poètičeskogo tvorčestva: evangelʹskie motivy v poèzii russkogo metarealizma , Stylistyka: Tom 29 (2020): Styl i religia