Konstruování obrazu minulosti zaměřené na dětské adresáty: míšení stylů a žánrů
Jana Hoffmannová
Ústav pro jazyk český Akademie věd České republikyhttps://orcid.org/0000-0003-1441-8347
Abstrakt
The monthly magazine Časostroj (Time Machine), published in the Czech Republic since 2011, is meant to enable “a fun journey into history” for readers aged 7–15. Several years ago, this magazine took 2nd place in a competition organised by the Czech Academy of Sciences for the popularisation of science. The paper considers how this specifically-profiled popularisation of history oscillates between academic (pedagogical, didactic), everyday communicative and “entertainment” styles, as well as how the entertainment function of language and texts is promoted in contemporary communication. Attention is devoted to the fact that in this popularising discourse – probably much more than in scholarly historiography – narration merges with commentary, and historical fiction has a specific use. The selection of topics and historical events is determined witha consideration of young readers, who are transported into history and directly integrated into past events. The magazine’s authors and editors engage their intended readers in continuous dialogue and maintain live contact with them. The paper also presents the various genres which appear in the magazine (from myths, legends and fables to comics, including, e.g. “historical detective stories”). It further recalls and accents everyday life in history in this popularising discourse and its connections to the gender perspective (female perspective), among others. Emphasis is also placed on the educational function of the texts – on how young readers are encouraged to be actively interested in history and to be independent thinkers (e.g. through alternative history).
Słowa kluczowe:
popularising style, informative, educational, entertainment function of language and texts, narration, dialogue and contact with intended readers, mixing of styles, genres, discoursesBibliografia
Barthes R., 1967/2007, Diskurz historie, „Česká literatura“, 53, č. 6, s. 815–827.
Google Scholar
Benediktová S., 2006, Porovnání stylu vědeckých a popularizačních textů. Diplomová práce. Praha.
Google Scholar
Beneš Z., 2017, Historická výročí jako zpřítomňování dějin. – Přednášky z 60. běhu Letní školy slovanských studií, Praha, s. 182–194.
Google Scholar
Bondi M., Sezzi A., 2016, Evidence (re)presentation and evidentials in popular and academic history: facts and sources speaking for themselves. „KALBOTYRA“, 69, s. 7–28.
DOI: https://doi.org/10.15388/Klbt.2016.10365
Google Scholar
Calsamiglia H., 2003, Popularization discourse. „Discourse Studies“, 5 (2), s. 139–146.
DOI: https://doi.org/10.1177/1461445603005002307
Google Scholar
Coffin C., 2006, Historical Discourse. The Language of Time, Cause and Evaluation, London–New York.
Google Scholar
Čechová M., Krčmová M., Minářová E., 2008, Současná stylistika, Praha.
Google Scholar
Čmejrková S., Daneš F., Světlá J., 1999, Jak napsat odborný text, Praha.
Google Scholar
Filipec J., 1955, Rozbor odborného stylu a jeho vnitřní diferenciace, „Slovo a slo-vesnost“, 16, č. 1, s. 37–52.
Google Scholar
Findra J., 2004, Štylistika slovenčiny, Martin.
Google Scholar
Haman A., 1994, Čas a vyprávění Paula Ricoeura, „Česká literatura“, 42, č. 6, s. 621–627.
Google Scholar
Haman A., 2012, Paul Ricoeur: Čas a vyprávění. – Průvodce po světové literární teorii 20. století, ed. V. Macura, A. Jedličková, Brno, s. 597–608.
Google Scholar
Havránek B., 1932, Úkoly spisovného jazyka a jeho kultura. – Spisovná čeština a jazyková kultura, ed. B. Havránek, M. Weingart, Praha, s. 32–84.
Google Scholar
Hilgartner S., 1990, The dominant view of popularization: Conceptual problems, political uses, „Social Studies of Science“, 20, s. 519–539.
DOI: https://doi.org/10.1177/030631290020003006
Google Scholar
Hyland K., 2010, Constructing proximity: Relating to readers in popular and profes-sional science, „Journal of English for Academic Purposes“, 9. s. 116–127.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jeap.2010.02.003
Google Scholar
Chlebda W., 2018, Jak historia odkłada się w pamięci, jak pamięć odkłada się w języku?Předneseno 25. 8. 2018 na 16. mezinárodním kongresu slavistů v Bělehradě.
DOI: https://doi.org/10.17951/et.2019.31.55
Google Scholar
Jedlička A., Formánková V., Rejmánková M., 1970, Základy české stylistiky, Praha.
Google Scholar
Jelínek M., 1995, Stylistika. – Příruční mluvnice češtiny, ed. P. Karlík, M. Nekula, Z. Rusínová, Praha, s. 701–783.
Google Scholar
Jelínek M., 2002, Odborný styl. – Encyklopedický slovník češtiny, ed. P. Karlík, M. Nekula, J. Pleskalová, Praha, s. 454–456.
Google Scholar
Kaderka P., 2016, Sféra odborné komunikace. – Stylistika mluvené a psané češtiny, J. Hoffmannová et al., Praha, s. 182–221.
Google Scholar
Kowalczyk I., Kiec I. (eds.), 2015, Historia w wersji popularnej, Gdańsk.
Google Scholar
Kraus J., 1966, Kvantitativní rozbor stylu pracovních návodů, „Naše řeč“, 49, č. 4, s. 193–199.
Google Scholar
Krčmová M., 1999, Rozbité zrcadlo. Nad textovou výstavbou současného popula-rizačního textu. – Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, ed. S. Gajda, Opole, s. 271–281.
Google Scholar
Křístek V., 1972, K otázce funkčního rozpětí odborného stylu, „Slovo a slovesnost“, 33, č. 2, s. 173–178.
Google Scholar
Mistrík J., 1975, Paralely medzi populárnym a vedeckým textom, „Kultúra slova“, 9, č. 8, s. 269–272.
Google Scholar
Mistrík J., 1997, Štylistika, 3. upr. vyd., Bratislava.
Google Scholar
Mlacek J., 1996, Popularizácia vedeckých poznatkov a popularizačný štýl. – Studia Academica Slovaca, 25, Bratislava, s. 134–144.
Google Scholar
Myers G., 2003, Discourse studies of scientific popularization: questioning the boun-daries, „Discourse Studies“, 5 (2), s. 265–279.
DOI: https://doi.org/10.1177/1461445603005002006
Google Scholar
Pauliny E., 1968, O slohu. – Slovenská gramatika, E. Pauliny, J. Ružička, J. Štolc, Bratislava, s. 489–562.
Google Scholar
Pavlovič J., 2011, Prednášky zo štylistiky slovenčiny, Trnava.
Google Scholar
Ricoeur P., 2000–2007, Čas a vyprávění 1–3.(Temps et récit 1–3, Paris 1983–1985), Praha.
Google Scholar
Ricoeur P., 2000, La mémoire, l ́histoire, l ́oubli, Paris.
Google Scholar
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Google Scholar
Starzec A., 2013, Styl popularnonaukowy – Styl dyskursu popularnonaukowego. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, ed. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Jana Hoffmannová, Syntax mluvené češtiny jako nástroj subjektivizašních postupů v prózách P. Soukupové , Stylistyka: Tom 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Jana Hoffmannova, Ivana Kolarova, Kombinatorika tempordlnich konektoru: jejich semanticko-pragmatickd a stylisticka profilace (ziskand interpretaci korpusoyych dat) , Stylistyka: Tom 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
- Jana Hoffmannová, „Malá slova“ a jejich podíl na stylu mluvených projevů , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Jana Hoffmannová, Emocionalita a expresivita, kritika a hodnocení v on-line sportovních přenosech a v reakcích fanoušků , Stylistyka: Tom 30 (2021): Styl i emocje
- Jana Hoffmannová, Současná česka kultura (styl básnických a dramatických textu) a kultura / kultivovanost jazyka / řeči , Stylistyka: Tom 21 (2012): Styl narodowy
- Jana Hoffmannová, Alena Macurová - Petr Mareš: Text a komunikace. jazyk v literárním díle a ve filmu. Acta Universitatis Carolinae, Philologica Monographia CXVII, Praha 1993, 176 s. , Stylistyka: Tom 3 (1994): Stylistyka porównawcza
- Jana Hoffmannová, Mluvené a psané texty ve vzájemných citacích (aluzích) , Stylistyka: Tom 1 (1992): Stylistyka dziś
- Jana Hoffmannová, Styl mediálního dialogu a vyjednávání pozic (na příkladu jedné české talk show) , Stylistyka: Tom 19 (2010): Style a media
- JANA HOFFMANNOVÁ, O dialogickou a intertextovou stylistiku , Stylistyka: Tom 4 (1995): Tekst i styl - Text and style - Текст и стиль
- Jana Hoffmannová, Postmodernizm w literaturze i kulturze krajów Europy Środkowo-Wschodniej, red. H. Janaszek-Ivaničková - D. Fokkema, Katowice: Śląsk, 1995, 312 s. , Stylistyka: Tom 5 (1996): Stylistyka stosowana
