Językowe sposoby wyrażania punktu kulminacyjnego w opowiadaniach potocznych

Katarzyna Wyrwas

Veröffentlicht am: 2019-12-30

Bd. 23 (2014)

Językowe sposoby wyrażania punktu kulminacyjnego w opowiadaniach potocznych

Katarzyna Wyrwas

Abstract

The turning point in the everyday narratives may be signaled in several ways. Lexical exponents of complicating action are adverbs or adverbial phrases, which indicate the rate of speed, urgency of action and shortness of the period preceding the performance of the stock and the lack of preparation for its implementation. The climax of the story can be highlighted by the onomatopoeic words indicating the rate of unfolding events.
The turning point may be signaled in compound sentences, which distinctly oppose events before the climax with events of climax. The climax of the story can also be indicated inflexionally by changing the past
forms to historical present. Present fonns serve to emphasize the drama and events of impending danger and highlight change of situation. An important feature is that historical present forms provide delimitation in conversational narrative: present tense forms occurring alternately with the forms of the past tense is used to separate each subsequent event from other event, allow speaker to organize the story in chronological following segments.The complicating action in colloquial stories is emphasized also phonetically: due to changes in accentuation and intonation. Full sentence pitch playing a special role by enhancement of the selected word in a sentence, in this case by extending the accented vowels. Also rising pitch observed in complicating action parts maintains a high level of listeners interest and tension. Listeners are interpreting rising pitch as a announcement of further string of text.In addition to the factors mentioned, in the expressive, lively „acting out” of history narrators use such dramatization signals as short sentences, verbs elliptic or replace their onomatopoeic words. This makes the complexity of action and a turning point clearly defined, effectively engaging the attention and emotions of the audience.

Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in

Katarzyna Wyrwas, Rozum i serce. Pamięć w wybranych językach indoeuropejskich , Stylistyka: Bd. 28 (2019): Styl i pamięć
Katarzyna Wyrwas, Wielojęzyczność w reklamie - nadawca i narracja , Stylistyka: Bd. 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
Katarzyna Wyrwas, Dominanta semantyczna gatunku mowy (na przykładzie negacji w skargach potocznych) , Stylistyka: Bd. 15 (2006): Styl i kultura
Katarzyna Wyrwas, Uwagi o kobiecym i męskim sposobie opowiadania , Stylistyka: Bd. 13 (2004): Styl a płeć
Katarzyna Wyrwas, Kawał a narracja , Stylistyka: Bd. 10 (2001): Stylistyka dziś - Style and Humour - Stil' i ûmor
Katarzyna Wyrwas, Skarga potoczna w strukturze narracyjnej , Stylistyka: Bd. 14 (2005): Stylistyka i Kożyna - Stylistics and Kozhina
Katarzyna Wyrwas, Struktura skargi mówionej , Stylistyka: Bd. 9 (2000): Stylistyka czeska
KATARZYNA WYRWAS, Język i styl powieści pt. Pokraj Andrzeja Saramonowicza – rekonesans , Stylistyka: Bd. 32 Nr. 32 (2023): Stylistyka

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Wyrwas, K. (2019). Językowe sposoby wyrażania punktu kulminacyjnego w opowiadaniach potocznych. Stylistyka, 23, 377–396. Abgerufen von https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/1799

Zitiert von / Teilen

Literaturhinweise

Bal M., 2012, Narratologia. Wprowadzenie do teorii narracji. Przeł. J. Woźniak i in., Kraków.
Google Scholar

Bańko M., 2008, Współczesny polski onomatopeikon: ikoniczność w języku. Warszawa.
Google Scholar

Bańko M„ 2009, Słownik onomatopei, czyli wyrazów dźwięko- i ruchonaśladowczych, Warszawa.
Google Scholar

Bartmiński J., 1978, Swoiste formy orzeczeń w języku ustnym (orzeczenie onomatopeiczne, kompozycjonalne, zaimkowe, podwojone). - Studia nad składnią polszczyzny mówionej, red. T. Skubalanka, Wrocław.
Google Scholar

Bokus B., 1991, Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji, Kielce.
Google Scholar

Boniecka B., 1977, Funkcje składniowe wykrzykników onomatopeicznych, „Polonica”, t. 3.
Google Scholar

Dijk T.A. van, 1985, Działanie, opis działania a narracja. Przeł. M.B. Fedewicz, „Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Google Scholar

Dobrzyńska T„ 1993, Tekst. Próba syntezy, Warszawa.
Google Scholar

Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich. Wrocław.
Google Scholar

Dukiewicz L., Sawicka 1., 1995, Fonetyka i fonologia, Kraków.
Google Scholar

Fludernik M., 1991, The Historical Present Tense Yet Again: Tense Switching and Narrative Dynamics in Oral and Quasi-Oral Storytelling, „Text”, vol. 11, No. 3.
Google Scholar

Fludernik M., 1992, The Historical Present Tense in English Literature. An Oral Pattern and Its Literary Adaptation, „Language and Literature”, vol. 17.
Google Scholar

Fludernik M., 2003, Chronology, Time, Tense and Experientiality in Narrative, „Language and Literature”, vol. 12.
Google Scholar

Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa.
Google Scholar

Głowiński M., Kostkiewiczowa T„ Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1998, Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław.
Google Scholar

Grepl M., 1967, Emocjonalne motivované aktualizace v syntaktickć strukturę vÿpovëdi, Brno.
Google Scholar

Greszczuk B., 1993, Składniowe wykładniki negacji i ich funkcje w historii języka polskiego, Rzeszów.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 1975, Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków, Wrocław.
Google Scholar

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., 1981, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa.
Google Scholar

Labov W., 1997, Some Further Steps in Narrative Analysis, „Journal of Narrative and Life History”, vol. 7, No. 1-4.
Google Scholar

Labov W., Waletzky J., 1967, Narrative Analysis: Oral Version of Personal Experience.- Essays on the Verbal and Visual Arts. Proceedings of the 1966 Annual Spring Meeting of the American Ethnological Society, ed. J. Helm, Seattle-London.
Google Scholar

Mayen J., 1972, O stylistyce utworów mówionych, Wrocław.
Google Scholar

Mazur J., 1986, Organizacja tekstu potocznego. Na przykładzie Języka polskiego i rosyjskiego, Lublin.
Google Scholar

Nikolajeva T.M., 1977, Frazovaja intonacija slavjanskich jazykov, Moskwa.
Google Scholar

Norrick N.R., 2007, Conversational Storytelling. - The Cambridge Companion to Narrative, ed. D. Herman, Cambridge.
Google Scholar

Pisarkowa K., 1975, Składnia rozmowy telefonicznej, Wrocław.
Google Scholar

Schiffrin D., 1981, Tense Variation in Narrative, „Language”, vol. 57, No. 1.
Google Scholar

Stempel W.-D., 1990, Narracja potoczna jako prototyp. Przel. A. Nermer, „Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Google Scholar

Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław.
Google Scholar

Wilkoń A., 1976, O języku i stylu ..Ogniem i mieczem” H. Sienkiewicza. Studia nad tekstem, Kraków.
Google Scholar

Wilkoń A., 1988, Funkcje kategorii czasu i aspektu w tekstach artystycznych. - Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. T. Skubalanka, Wrocław.
Google Scholar

Wolfson N., 1979, The Conversational Historical Present Alternation, „Language”, vol. 55, No. 1.
Google Scholar

Wyrwas K., 2013, Opowiadania potoczne w świetle genologii lingwistycznej, Katowice.
Google Scholar

Żydek-Bednarczuk U., 1994, Struktura tekstu rozmowy potocznej, Katowice.
Google Scholar