Rozum i serce. Pamięć w wybranych językach indoeuropejskich
Abstrakt
The article discusses the subject of memory-related pie. etymons in Indo-European languages. In the group of dictionary data which was collected, memory is an ability of the human mind and ability located in the heart. Remembering is one of the functions of the human mind, a cognitive ability that is communicated in the Indo-European language verbs from the mental group based on the pie. etymons: *men- ‘think; mind, spirituals activities,’*(s)mer- ‘mourn, remember with sadness,’ ‘remember, think, take care,’ and *tong- ‘think, feel’. Numerous derivatives of these etymons in particular language groups referred to different features and states of mind: thinking, reflecting, contemplating, consulting, debating, remembering, experiencing sadness, grief, pleasure, kindness, gratitude, etc. Less numerous are the forms referring to remembrance based on the pie. etymon*k̑r̥ d- ‘heart’, which, according to the beliefs of ancient Greeks, is the seat of intelligence and memory, as well as of emotions. In European conceptualisations, there are also references to human characteristics, such as moral and mental strength, courage, mercy, purity of heart, pride, faith and mercy. Indo-European lexemes related to memory in their meanings and etymology show a linguistic image of how our distant ancestors understood the human phenomenon of knowledge storage. The source from which the lexemes were obtained was the etymological dictionaries of Indo-European languages.
Słowa kluczowe:
Indo-European languages, etymology, memory, mind, emotions, rememberingBibliografia
Armour J. A., 2003, Neurocardiology – Anatomical and FunctionalPrinciples. – Neurocardiology – Anatomical and Functional Principles, red. J. A. Armour, Boulder Creek.
Google Scholar
Armour J. A., Ardell J. L. (eds.), 1994, Neurocardiology, New York.
Google Scholar
Assmann J., 2008, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, wstęp i red. nauk. R. Traba, Warszawa.
Google Scholar
Bartmiński J., 2007, Język symbolem tożsamości narodowej i świadectwem otwartości. – J. Bartmiński, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin.
Google Scholar
Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia. Warszawa.
Google Scholar
Brzozowska M., 2000, Etymologia a konotacja wybranych nazw kamieni, „Etnolingwistyka”, t. 12.
Google Scholar
Brzozowska M., 2009, Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin.
Google Scholar
Carr D., 1991, Time, Narrative and History. Studies in Phenomenology and Existential Philosophy, Bloomington.
Google Scholar
Chlebda W., 2011, Szkice do językowego obrazu pamięci. Pamięć jako wartość, „Etnolingwistyka”, t. 23.
Google Scholar
Głowiński M., 1973, Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, Warszawa.
Google Scholar
Gołąb Z., 2004, O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych, przeł. M. Wojtyła-Świerzowska, Kraków.
Google Scholar
Gomóła A., 2012, Kulturowa rola pamięci i jej historia utrwalona w polszczyźnie. – Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin.
Google Scholar
Molicka M., 2008, Rola narracji w rozwoju dziecka, „Bibliotekarz Warmińsko-Mazurski”, t. 3–4.
Google Scholar
Niewiara A., 2001, Badania etymologii a odtwarzanie językowego obrazu świata, „Język a Kultura”, t. 13: Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław.
Google Scholar
Pajdzińska A., 2007, Pamięć jako wartość. – Człowiek wobec wyzwań współczesności. Upadek wartości czy walka o wartość?, red. J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl, Lublin.
Google Scholar
Pajdzińska A., 2014, Jednostka, społeczność i pamięć, „Acta Humana”, nr 5, s. 23.
Google Scholar
Paszkowski R., 1988, Przedmowa do czwartego wydania. – Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939–1945, red. C. Czubryt-Borkowski, Warszawa.
Google Scholar
Ricoeur P., 2006, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków.
Google Scholar
Sweetser E., 1990, From Etymology to Pragmatics. Metaphorical and Cultural Aspects of Semantic Structure, Cambridge.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511620904
Google Scholar
Taylor C., 2001, Źródła podmiotowości: narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński i in., oprac. nauk. T. Gadacz, wstęp A. Bielik-Robson, Warszawa.
Google Scholar
Waszakowa K., 2000, Konotacje semantyczne i kulturowe polskiej nazwy barwy zielonej i jej odpowiedników w języku ukraińskim, szwedzkim i wietnamskim, „Etnolingwistyka”, t. 12.
Google Scholar
Wąsińska K., 2015, Słownictwo mentalne w historii polszczyzny. Studium słowotwórczo-leksykalne, Katowice.
Google Scholar
Wojtyła-Świerzowska M., 1998, Kognitywizm w etymologii, „Rocznik Slawistyczny”, t. 51.
Google Scholar
Wójcicka M., 2014, Pamięć zbiorowa a tekst ustny, Lublin. Wyrwas K., 2008, Kilka uwag o etymologii i zmianach znaczeniowych wyrazów most i mościć, „Język Polski”, R. 88, z. 4–5.
Google Scholar
Wyrwas K., 2014 a, Konceptualizacja pojęcia narratio w świecie indoeuropejskim, „Język Polski”, R. 94, z. 3.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.94.3.3
Google Scholar
Wyrwas K., 2014 b, Opowiadania potoczne w świetle genologii lingwistycznej, Katowice.
Google Scholar
Пайдзиньска А., 2005, Образпамяти в польскомязыке. – Memory and Text. Cognitive and Cultural Aspects. Память и текст. Когнитивные и культурологические аспекты, eds. T.Dobrzyńska, R. Kuncheva, Sofia.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Katarzyna Wyrwas, Wielojęzyczność w reklamie - nadawca i narracja , Stylistyka: Tom 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Katarzyna Wyrwas, Dominanta semantyczna gatunku mowy (na przykładzie negacji w skargach potocznych) , Stylistyka: Tom 15 (2006): Styl i kultura
- Katarzyna Wyrwas, Językowe sposoby wyrażania punktu kulminacyjnego w opowiadaniach potocznych , Stylistyka: Tom 23 (2014): Dyskurs i styl
- Katarzyna Wyrwas, Uwagi o kobiecym i męskim sposobie opowiadania , Stylistyka: Tom 13 (2004): Styl a płeć
- Katarzyna Wyrwas, Kawał a narracja , Stylistyka: Tom 10 (2001): Stylistyka dziś - Style and Humour - Stil' i ûmor
- Katarzyna Wyrwas, Skarga potoczna w strukturze narracyjnej , Stylistyka: Tom 14 (2005): Stylistyka i Kożyna - Stylistics and Kozhina
- Katarzyna Wyrwas, Struktura skargi mówionej , Stylistyka: Tom 9 (2000): Stylistyka czeska
- KATARZYNA WYRWAS, Język i styl powieści pt. Pokraj Andrzeja Saramonowicza – rekonesans , Stylistyka: Tom 32 Nr 32 (2023): Stylistyka
