Styl naukowy

JOLANTA NOCOŃ

doi:10.25167/Stylistyka35.2025.6

Opublikowane: 2025-08-07

Tom 35 (2025)

Styl naukowy

JOLANTA NOCOŃ

Stylistyka

Dział: STYLISTYKA POLSKA Polish stylistics

https://doi.org/10.25167/Stylistyka35.2025.6

Abstrakt

The scientific variety of the Polish language is highly differentiated, which results from a broad definition of science as a sphere of human activity that is not only oriented towards the acquisition of new knowledge about the world, but also towards
application, educational, and popularisation activities related to a range of contextual factors. Throughout the 20th century, numerous attempts were made to systematise its sub-varieties. While stylistic research in the 20th and 21st centuries has focused
on specific problems and areas within the variety, there is a lack of synthetic and comprehensive studies. In the 20th century, scholars studied mainly stylistic features such as objectivity, logical coherence, precision, and abstractness, alongside their linguistic
exponents (e.g. terminology, syntax and text structure of scientific texts, and genre conventions). The changing relationship between science and culture in the 21st century, however, has enabled Polish researchers to approach the scientific variety in
a different way. A new type of “doing” science, departing from traditional approaches, has now been practiced in the humanities. The language of science has become less formalised, more figurative, and marked by rhetorisation and metaphorisation. Scholarly
interest in it stems also from the domination of communication by pop culture and the Internet, and such processes as the mediatisation of science, the erosion of clear boundaries between the scientific and other varieties of Polish, the rise of edutainment, and what may be termed democratization of scientific discourse.

Słowa kluczowe:

style, linguistic stylistics, synthesis stylistics, scientific style, Polish language

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

NOCOŃ, J. (2025). Styl naukowy. Stylistyka, 35, 125–136. https://doi.org/10.25167/Stylistyka35.2025.6

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bartmiński J., 1992, Streszczenie w aspekcie typologii tekstów. – Typy tekstów. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa: Wydawnictwo IBL, s. 7–14.
Google Scholar

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bąk M., 1984, Powstanie i rozwój terminologii nauk ścisłych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Berdychowska Z., 1996, Polsko-niemiecka terminologia gramatyczna, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Biniewicz J., 1992, Rozwój polskiej terminologii chemii nieorganicznej, Opole: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
Google Scholar

Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Biniewicz J., Starzec A., 1995, Styl naukowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, s. 397–430.
Google Scholar

Bobryk J., 2001, Antropomorfizacja i personifikacja w języku współczesnej humanistyki. Źródła i funkcje w teoriach naukowych, „Studia Semiotyczne”, XXIII, s. 163–174.
Google Scholar

Dąbkowski G., 1997, Europejska terminologia muzyczna, Kielce: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach.
Google Scholar

Doroszewski J., 1999, Polski język medyczny. – Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Ośrodek Badań Prasoznawczych, s. 33–49.
Google Scholar

Duszak A., 1998, Tekst. Dyskurs. Komunikacja międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa–Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Gajda S., 1990, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
Google Scholar

Gajda S., 1993, Styl naukowy. – Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 173–189.
Google Scholar

Gajda S., 1996a, Kultura języka naukowego. – O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, red. J. Miodek, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, s. 213–228.
Google Scholar

Gajda S., 1996b, Styl osobniczy uczonych. – Styl a tekst, red. M. Balowski, S. Gajda, Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, s. 251–261.
Google Scholar

Gajda S., 2000, Media – stylowy tygiel współczesnej polszczyzny. – Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa: Upowszechnianie Nauki – Oświata „UN-O”, s. 19–27.
Google Scholar

Gajda S., 2013, Styl naukowy. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 61–70.
Google Scholar

Gajda S., 2020, Terminologia a współczesna rzeczywistość naukowa, „Poradnik Językowy”, 5, s. 7–17.
Google Scholar

Grucza F., 1991, Terminologia – jej przedmiot, status i znaczenie. – Teoretyczne podstawy terminologii, red. F. Grucza, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 11–44.
Google Scholar

Grucza S., 2008, Lingwistyka języków specjalistycznych, Warszawa: Wydawnictwo Euro-Edukacja.
Google Scholar

Jadacka H., 1978, O formie, znaczeniu i desygnacie terminu, „Zagadnienia Naukoznawstwa”, 4, s. 552–557.
Google Scholar

Kurkowska H., 1977, Język współczesnej eseistyki humanistycznej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, XXXV, s. 103–111.
Google Scholar

Lisowska-Magdziarz M., 2008, Medialne reprezentacje wiedzy. – Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, semiotyka, edukacja, red. M. Filipiak, G. Ptaszek, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 186–203.
Google Scholar

Marciszewski W., 1981, Metody analizy tekstu naukowego, wyd. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Mikołajczak S., 1990, Składnia tekstów naukowych. Dyscypliny humanistyczne, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Nocoń J., 2009, Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Nocoń J., 2013a, Dyskurs edukacyjny i jego społeczny zasięg. – Język a Edukacja 2. Tekst edukacyjny, red. J. Nocoń, A. Tabisz, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 13–26.
Google Scholar

Nocoń J., 2013b, Styl dydaktyczny – styl dyskursu dydaktycznego. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 111–139.
Google Scholar

Opolski A., 1979, Polska terminologia astronomiczna, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Pelc J., 2000, O jasnym i niejasnym stylu w humanistyce. – Język współczesnej humanistyki, red. J. Pelc, Warszawa: Znak – Język – Rzeczywistość: Polskie Towarzystwo Semiotyczne, s. 337–344.
Google Scholar

Piechota M., 2010, Działania edurozrywkowe w telewizji. – Teorie komunikacji i mediów, t. 3, red. M. Graszewicz, J. Jastrzębski, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, s. 307–319.
Google Scholar

Piętkowa R., 2005, Dyskurs naukowy a retoryka. – Współczesne analizy dyskursu, red. S. Gajda, M. Krauze, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 327–337.
Google Scholar

Piętkowa R., 2007, Gatunki paratekstualne wobec prototypu stylu naukowego. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3: Gatunek a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 143–159.
Google Scholar

Podobiński S., 1997, Kształtowanie się polskiej terminologii rolniczej, Częstochowa–Kraków: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie.
Google Scholar

Rachwałowa M., 1986, Słownictwo tekstów naukowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Skowronek B., 1999, O dialogu na lekcjach w szkole średniej. Analiza pragmatyczno--językowa, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Starzec A., 2011, Popularyzacja nauki w Internecie, „Stylistyka”, XX: Integracja w stylistyce, s. 175–191.
Google Scholar

Starzec A., 2013, Styl popularnonaukowy – styl dyskursu popularnonaukowego. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 71–110.
Google Scholar

Stefaniak K., 2011, Władza i tożsamość w komunikacji lekarz–pacjent, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Google Scholar

Stoberski Z., 1982, Międzynarodowa terminologia naukowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Trybulec Z., 1998, O języku tekstów w matematyce, „Studia Semiotyczne”, XXI–XXII, s. 79–90.
Google Scholar

Waniakowa J., 2003, Polska naukowa terminologia astronomiczna, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Google Scholar

Wojtczuk K., 1996, Zachowania językowe nauczycieli w sytuacji lekcji szkolnej, Siedlce: Wydawnictwo Uczelniane WSRP.
Google Scholar

Zarębina M., 1985, Niektóre cechy dyskusji językoznawczej, „Prace Filologiczne”, XXXII, s. 451–458.
Google Scholar

Zawisławska M., 2011, Metafora w języku nauki. Na przykładzie nauk przyrodniczych, Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar