Frazeologia jako środek stylistyczny w XVII-wiecznej Postylli chrześcijańskiej Samuela Dambrowskiego

LIDIA PRZYMUSZAŁA

doi:10.25167/Stylistyka32.2023.20

Published: 2024-03-06

Vol. 32 No. 32 (2023)

Frazeologia jako środek stylistyczny w XVII-wiecznej Postylli chrześcijańskiej Samuela Dambrowskiego

LIDIA PRZYMUSZAŁA

Stylistyka

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.20

Abstract

The article deals with the phraseology in the Christian Postil (Postylla chrześcijańska) of Samuel Dambrowski, the 17th-century Protestant preacher. This work, which is a collection of sermons, was published in the years 1620–1621 in Torun and belongs
to the genre of postils for the people. The aim of the article is to show the role of phraseology in Dambrowski’s publication and thus in the genre structure of the popular postils. The analysis of the material shows that the preacher used phraseology in a moderate manner, using phraseological compounds functioning in the general and colloquial Polish of that time. The units used by him are characterised by an ordinary and typical pattern of forms. Although the phraseology in Dambrowski’s work meets with the genre pattern of postils for the people, it is not, however, the dominant means for creating the style of his sermons.

Keywords:

stylistics, phraseology, preaching, popular postil, Samuel Dambrowski

Most read articles by the same author(s)

Lidia Przymuszała, Dorota Świtała-Trybek, Grill&Goulash or names of culinary events , Stylistyka: Vol. 33 (2024)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

PRZYMUSZAŁA, L. (2024). Frazeologia jako środek stylistyczny w XVII-wiecznej Postylli chrześcijańskiej Samuela Dambrowskiego. Stylistyka, 32(32), 357–374. https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.20

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

A – Adalberg S., 1894, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, zebrał i opracował S. Adalberg, Warszawa, https://www.wbc.poznan.
Google Scholar

pl/dlibra/publication/11603/edition/18873/content (dostęp: 18.08.2022).
Google Scholar

D – Dambrowski S., 1620–1621, Postilla chrześcijańska albo kazania i wykłady porządne świętych ewangeliej […], Toruń.
Google Scholar

G – Gdacjusz A., 1650, Postilla popularis, to jest kazania na ewanjelije święte […], Leszno.
Google Scholar

K – Knapiusz G., 1621, Thesaurus polono-latino-graecus seu promptuarium lingua Latinae et Graece […], Kraków, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=104808 (dostęp: 18.08.2022).
Google Scholar

T – Trotz M. A., 1764, Nowy dykcjonarz, to jest Mownik polsko-niemiecko-francuski […], Lipsk, https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/7823/edition/7138/content (dostęp: 18.08.2022).
Google Scholar

Adamiec D., 2007, Frazeologia religijna okresu baroku (na tle tendencji kulturowych epoki), Kraków: Wydawnictwo LEXIS.
Google Scholar

Bieńkowska D., 1999, Słownictwo i frazeologia w „Psałterzu” przełożonym przez ks. Jakuba Wujka (1594), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Borek H., 1962, Język Adama Gdacjusza. Przyczynek do dziejów polszczyzny śląskiej, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
Google Scholar

Borek H., Zaremba J., 1969, Wstęp. – A. Gdacjusz, Wybór pism, Warszawa–Wrocław: PWN, s. 10–23.
Google Scholar

Gdacjusz A., 1969, Wybór pism, oprac. H. Borek, J. Zaremba, Warszawa–Wrocław: PWN.
Google Scholar

Haas A., 2019, O leksyce i frazeologii „Dyszkursu o grzechách szóstego przykazánia Bożego…” Adama Gdacjusza, „Forum Lingwistyczne”, 6, s. 85–97, http://doi.org/10.31261/FL.2019.06.06. DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2019.06.06
Google Scholar

Ignatowicz-Skowrońska J., 2008, Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej powieści polskiej, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Kolbuszewski K., 1921, Postyllografia polska XVI i XVII wieku, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Konopczyński W. (red.), 1938, Polski słownik biograficzny, t. IV, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Koziara S., 2001, Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Koziara S., 2009, Tradycyjne biblizmy a nowe polskie przekłady Pisma Świętego, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Lewicki A. M., Pajdzińska A., 2001, Frazeologia. – Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 315–333.
Google Scholar

Linde S. B., 1811, Słownik języka polskiego, t. II, Warszawa: Drukarnia XX Pijarów, http://kpbc.umk.pl/publication/8173 (dostęp: 18.08.2022).
Google Scholar

Maciuszko J. T., 1987a, Ewangelicka postyllografia polska XVI–XVIII wieku. Charakterystyka – analiza porównawcza – recepcja, Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
Google Scholar

Maciuszko J. T., 1987b, Postylla w perspektywie społecznej. Z problemów metodologicznych badań historycznych nad postyllografią (cz. 2), „Rocznik Teologiczny”, z. 2, s. 59–74.
Google Scholar

Malinowska E., Nocoń J., Żydek-Bednarczuk U. (red.), 2013, Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Mecherzyński K., 1858, Historia wymowy w Polsce, t. 2, Kraków: nakł. autora.
Google Scholar

Piela A., 2009, O badaniach polskiej frazeologii historycznej. – Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2006–2007, red. M. Hawrysz, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, s. 57–67.
Google Scholar

Piela A., 2018, O frazeologii w słownikach języka polskiego z XIX i początku XX wieku, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, LXV, s. 137–153, https://doi. org/10.26485/RKJ/2018/65/9.
Google Scholar

Przymuszała L., 2000, Językowe wyznaczniki XVII-wiecznej postylli popularnej (na przykładzie postyll A. Gdacjusza i S. Dambrowskiego). – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1, red. D. Ostaszewska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 265–275.
Google Scholar

Przymuszała L., 2003, Struktura i pragmatyka „Postylli” Samuela Dambrowskiego, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Przymuszała L., 2012, Pragmatyczne determinanty XVII-wiecznej postylli popularnej. – Język a Kultura, t. 23, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 53–65.
Google Scholar

Przymuszała L., 2018, O potrzebie badań nad frazeologią historyczną. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 299–311.
Google Scholar

Woźniak E., 2002, Słownictwo i frazeologia „Psałterza krakowskiego” (1532) na tle ówczesnych przekładów biblijnych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6077.41
Google Scholar

Wyderka B., 1995, Środki stylowe. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gajda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 53–181.
Google Scholar