Teologia w poszukiwaniu kryteriów prawdziwości religii

Krystian Kałuża

Uniwersytet Opolski

Abstrakt

Celem niniejszego przedłożenia jest wypracowanie kryteriologii umożliwiającej ocenę roszczeń prawdziwościowych poszczególnych religii oraz odróżnienie autentycznych religii od zjawisk pseudoreligijnych. Ze względu na złożoność problematyki ukazano najpierw tło historyczne zagadnienia oraz zwrócono uwagę na jego współczesny kontekst. W kolejnym kroku przeanalizowano istotne dla kryteriologii religii pojęcia. Należą do nich: „prawda”, „prawdziwość”, „religia” oraz „prawdziwość religii”. Poważnym wyzwaniem dla teologii jest dziś zjawisko relatywizmu, kwestionujące istnienie uniwersalnych standardów racjonalności, a w konsekwencji zaprzeczające możliwości utworzenia powszechnie obowiązujących kryteriów oceny poszczególnych systemów (filozoficznych, religijnych, kulturowych, politycznych itd.) i wysuwanych przez nie roszczeń prawdziwościowych. Stąd kolejny paragraf artykułu poświęcony został krytyce tego stanowiska. W ostatniej części przedłożenia zaproponowano kryteriologię religii, którą opartona kategoriach prawdy, dobra i świętości. Odpowiednio do tego zaprezentowane kryteria mają charakter racjonalny, etyczny i teologiczny. Oznacza to, że w przypadku roszczeń prawdziwościowych, ujawniających się głównie na płaszczyźnie przekonań religijnych, należy sięgnąć do kryteriów racjonalnych, w odniesieniu do praktyki i norm postępowania do kryteriów etycznych, zaś w przypadku roszczeń objawieniowo-zbawczych do kryteriów teologicznych.

Klíčová slova:

kryteria, kryteriologia religii, prawda, autentyczność, prawdziwość, religia, prawdziwość religii, relatywizm