Antropocentryzm, biocentryzm, ekocentryzm (1)
Martin Lintner
Wyższa Szkoła Fiozoficzno-Teologiczna Brixen/Bressanone, Włochyhttps://orcid.org/0000-0001-9950-4804
Abstrakt
W przypadku antropocentryzmu, biocentryzmu i ekocentryzmu chodzi o różne modele światopoglądowe
i etyczne. Są to stanowiska filozoficzne, które wyrażają rozumienie przez człowieka jego relacji do pozaludzkich stworzeń i natury, i mają znaczenie w zakresie etyki, szczególnie w kontekście etyki zwierząt, etyki środowiska naturalnego i bioetyki. Chodzi przy tym o pytanie o to, kto i co należy do obszaru moralności. Odpowiedź na to pytanie jest we wspomnianych stanowiskach formułowana albo wąsko, albo szeroko. Niniejszy artykuł w szczegółach prezentuje różne modele i stanowiska w zakresie etyki środowiska naturalnego.
Słowa kluczowe:
antropocentryzm, biocentryzm, ekocentryzmBibliografia
Baranzke Heike. 1995. „Lynn White und das dominium terrae (Gen 1,28b). Ein Beitrag zu einer doppelten Wirkungsgeschichte”. Biblische Notizen (76) : 32–61.
Google Scholar
Bartolommei S. 1991. “L’“etica della terra” di Aldo Leopold”. Global Bioethics 3 (10) : 61–70.
DOI: https://doi.org/10.1080/11287462.1990.10800555
Google Scholar
Basaglia Federica. 2016. “La ricezione dell’argomento kantiano per i doveri indiretti relativi agli animali nel dibattito contemporaneo”. I Castelli di Yale IV (2) : 15–41.
Google Scholar
Brumbaugh Robert S. 1978. Of Man, Animals, and Morals: A Brief History. In On the Fifth Day. Animal Rights & Human Ethics. Hg. Richard K. Morris, Michael W. Fox, 6–25. Washington: Acropolis Books.
Google Scholar
Callicott John Baird. 1984. “Non-Anthropocentric Value Theory and Environmental Ethics”. American Philosophy Quarterly (21) : 299–309.
Google Scholar
Chiodi Maurizio. 2014. Teologia morale fondamentale (Nuovo corso di teologia morale 1), Brescia: Queriniana.
Google Scholar
d’Eaubonne Françoise. 1974. Le Féminisme Ou La Mort. Paris: Horay.
Google Scholar
Darpö Jan. 2021. Can Nature get it Right? A Study on Rights of Nature in the European Context. Study requested by the JURI committee. Brussels.
Google Scholar
Fuchs Marie-Christine, Theisen Levon. 2021. “La naturaleza como sujeto de derecho”. Análisis y argumentos (443) : 1–10.
Google Scholar
Horstmann Ulrich. 1983. Das Untier. Konturen einer Philosophie der Menschenflucht. Frankfurt a. M.: Suhrkamp.
Google Scholar
Jeremy Bentham. 1789. Introduction to the Principles of Morals and Legislation. London (trad. it.: Id. 1998. Introduzione ai principi della morale e della legislazione. Torino: UTET).
DOI: https://doi.org/10.1093/oseo/instance.00077240
Google Scholar
Jonas Hans. 1979. Das Prinzip Verantwortung. Versuch einer Ethik für die technologische Zivilisation. Frankfurt a. M.: Suhrkamp (trad. it.: Id. 2002. Il principio responsabilità. Un’etica per la civiltà tecnologica. Bologna: Biblioteca Einaudi).
Google Scholar
Korff Wilhelm. 1998. Einführung in das Projekt Bioethik. In Lexikon der Bioethik 1, 5–14.
Google Scholar
Korsgaard Christine M. 2018. Fellow Creatures: Our Obligations to the Other Animals. Oxford: University Press.
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198753858.003.0008
Google Scholar
Krebs Angelika. 1997. Naturethik im Überblick. In Naturethik: Grundtexte der gegenwärtigen tier und ökoethischen Diskussion. Hg. Angelika Krebs, 337–379. Frankfurt a. M.: Suhrkamp.
Google Scholar
Krolzik Udo. 1979. Umweltkrise, Folge des Christentums, Stuttgart: Kreuz Verlag.
Google Scholar
Leopold Aldo. 1949. A Sand County Almanac and Sketches Here and There. London: Oxford University Press.
Google Scholar
Martin M. Lintner. 1997. Der Mensch und das liebe Vieh. Ethische Fragen im Umgang mit Tieren. Innsbruck: Tyrolia.
Google Scholar
Lovelock James, Sagan Lynn. 1974. “Atmospheric homeostasis by and for the biosphere: the Gaia hypothesis”. Tellus 26 (1–2) : 2–10.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.2153-3490.1974.tb01946.x
Google Scholar
Moltmann Jürgen. 1986. Dio nella creazione. Dottrina teologica nella creazione. Brescia: Queriniana.
Google Scholar
Münk Hans J. 1987. „Umweltkrise – Folge und Erbe des Christentums?“. Jahrbuch für Sozialwissenschaft (28) : 133–206.
Google Scholar
Münk Hans J. 1995. Umweltverantwortung und christliche Theologie. Forschungsbericht zu neuen deutschsprachigen Beiträgen im Blick auf eine umweltethische Grundkonzeption. In Brennpunkt Sozialethik. Theorien, Aufgaben, Methoden. Hg. Marianne Heimbach-Steins u.a., 385–402. Freiburg – Basel – Wien: Herder.
Google Scholar
Münk Hans J. 2013. Welchen moralischen Status für Pflanzen? In Wo steht die Umweltethik? Argumentationsmuster im Wandel. Hg. Markus Vogt u.a., 165–186. Marburg: Metropolis.
Google Scholar
Næss Arne Dekke Eide u.a. 2005. Deep ecology of wisdom. Explorations in unities of nature and cultures, selected papers. Dordrecht: Springer.
Google Scholar
Næss Arne Dekke Eide. 1973. “The Shallow and the Deep, Long-Range Ecology Movement. A Summary”. Inquiry (16) : 95–100.
DOI: https://doi.org/10.1080/00201747308601682
Google Scholar
Nussbaum Martha C. 2006. Frontiers of Justice: Disability, Nationality, Species Membership. Cambridge: Harvard University Press (trad. it.: Id. 2007. Le nuove frontiere della giustizia. Disabilità, nazionalità, appartenenza di specie. Bologna: Il Mulino).
Google Scholar
Odparlik Sabine. 2014. Die Würde der Pflanze. Ein sinnvolles ethisches Prinzip im Kontext der Grünen Gentechnik? Baden Baden: Alber.
DOI: https://doi.org/10.5771/9783495860052
Google Scholar
Paola Marcello Di, Pellegrino Gianfranco. 2019. Etica e politica delle piante. Bologna: Derive Approdi.
Google Scholar
Plumwood Val. 1993. Feminism and the mastery of nature. London – New York: Routledge.
Google Scholar
Radford Ruether Rosemary. 1992. Gaia & God. An Ecofeminist Theology of Earth Healing. New York: Harper Collings (trad. it.: Id. 1995. Gaia e Dio. Una teologia ecofemminista per la guarigione della Terra. Brescia: Queriniana).
Google Scholar
Regan Tom. 1983. The case for animal rights. Berkeley: University of California Press (trad. it: Id. 1990. I diritti animali. Milano: Garzanti).
Google Scholar
Ricken Friedo. 1987. „Anthropozentrismus oder Biozentrismus? Begründungsprobleme der ökologischen Ethik“. Theologie und Philosophie (62) : 1–21.
Google Scholar
Rosenberger Michael. 2015. Der Traum vom Frieden zwischen Mensch und Tier. München: Kösel.
Google Scholar
Ryder Richard D. 2010. “Speciesism”. Critical Society (2) : 1–2.
Google Scholar
Santamaría-Dávila Jordi u.a. 2019. “Women’s Ecofeminist Spirituality: Origins and Applications to Psychotherapy”. Explore 15 (1) : 55–60.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.explore.2018.05.004
Google Scholar
Schockenhoff Eberhard. 1997. Etica della vita. Un compendio teologico. Brescia: Queriniana.
Google Scholar
Schockenhoff Eberhard. 20132. Ethik des Lebens. Grundlagen und neue Herausforderungen. Freiburg – Basel – Wien: Herder.
Google Scholar
Schweitzer Albert. 1957. Rispetto per la vita. Milano: Edizioni di Comunità.
Google Scholar
Shiva Vandana. 1989. Staying Alive. Women, Ecology and Development. London: Zed Books.
Google Scholar
Shiva Vandana, Mies Maria. 1993, Ecofeminism. London: Zed Books.
Google Scholar
Singer Peter. 1975. Animal Liberation: A New Ethics for Our Treatment of Animals. New York: Harper
Google Scholar
Collins (trad. it.: Id. 2009. Liberazione animale. Il manifesto di un movimento diffuso in tutto il mondo. Milano: Il Saggiatore).
Google Scholar
Taylor Paul W. 1981. “The Ethics of Respect for Nature”. Environmental Ethics (3) : 197–218.
DOI: https://doi.org/10.5840/enviroethics19813321
Google Scholar
Taylor Paul W. 1986. Respect for nature. A theory of environmental ethics. Princeton – New Jersey: Princeton University Press.
Google Scholar
Autorzy
Martin Lintnerhttps://orcid.org/0000-0001-9950-4804
profesor teologii moralnej w Wyższej Szkole Filozoficzno-Teologicznej w Brixen/Bressanone, Włochy.
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
Inne teksty tego samego autora
- Martin Lintner, Antropocentryzm, biocentryzm, ekocentryzm (2) , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: Tom 44 Nr 1 (2024)