Supporting the educational potential of the family

Katarzyna Wojtanowicz

doi:10.25167/FF/5728

Opublikowane: 2025-12-12

Tom 15 (2025)

Wspieranie potencjału edukacyjnego rodziny we współczesnym społeczeństwie

dr hab. Katarzyna Anna Wojtanowicz

Family Forum

Dział: Rodzina, edukacja i sztuczna inteligencja / Family, education and artificial intelligence

https://doi.org/10.25167/FF/5728

Abstrakt

Tło: Artykułu koncentruje się na analizie edukacyjnego potencjału rodziny w kontekście współczesnych wyzwań społecznych, kulturowych i technologicznych. Podkreśla rolę rodziny jako fundamentalnego środowiska wychowawczego, które pomimo trudności wynikających z globalizacji, indywidualizmu i zmian demograficznych, pozostaje kluczowym elementem w procesach socjalizacji, przekazywaniu tradycji i budowaniu tożsamości jednostki. Opisuje znaczenie wspierania rodzin poprzez systemy prawne i społeczne, takie jak asystentura rodziny, które mają na celu wzmacnianie ich funkcji edukacyjnych i wychowawczych. Zwraca uwagę na konieczność rozwijania zasobów rodzinnych, takich jak rytuały, relacje i umiejętności komunikacyjne, co ma umożliwić rodzinom lepsze przystosowanie się do wyzwań współczesnego świata. Podkreślono również rolę rodziny w kształtowaniu postaw moralnych i społecznych, przekazywaniu wartości oraz wsparciu emocjonalnym i materialnym. Zwrócono uwagę na wpływ technologii i globalizacji, które z jednej strony oferują nowe możliwości, ale również stanowią wyzwania dla tradycyjnych więzi rodzinnych.
Cele: Celem artykułu jest ukazanie rodziny jako fundamentalnego środowiska wychowawczego oraz zbadanie jej potencjału edukacyjnego w rozwoju dzieci i poszczególnych członków rodziny. Autor analizuje rolę rodziny w kształtowaniu wartości, tożsamości i postaw jednostek, podkreślając jej znaczenie w procesach socjalizacji, przekazywaniu tradycji i budowaniu więzi społecznych.
Metodyka: W artykule zastosowano podejście analityczno-teoretyczne, które opiera się na przeglądzie literatury naukowej oraz analizie prawnej i systemowej. Zastosowano podejście interdyscyplinarne – tekst łączy perspektywy pedagogiczne, socjologiczne, psychologiczne i prawne, by ukazać wieloaspektowość edukacyjnego potencjału rodziny. Wykorzystano również opisowy model analizy – artykuł bazuje na opisach, interpretacjach i zestawieniach dotyczących potencjału rodzin, wyzwań współczesności oraz propozycji wsparcia rodzin w ich funkcjach wychowawczych.

Wyniki: Wyniki artykułu podkreślają kluczową rolę rodziny jako podstawowego środowiska wychowawczego, które ma fundamentalne znaczenie dla kształtowania tożsamości, postaw moralnych i społecznych jednostki. Rodzina, będąc pierwszym miejscem socjalizacji, przekazuje wartości, normy i wzorce, które decydują o przyszłym funkcjonowaniu jej członków w społeczeństwie.
Wnioski: Rodzina pozostaje fundamentalnym środowiskiem wychowawczym, które kształtuje tożsamość, wartości i postawy jednostki. Efektywne zarządzanie jej zasobami materialnymi i niematerialnymi wspiera rozwój emocjonalny, społeczny i edukacyjny członków rodziny. Współczesne wyzwania, takie jak globalizacja czy technologizacja, mogą osłabiać więzi rodzinne, ale jednocześnie stwarzają okazję do wzmacniania funkcji wychowawczych poprzez nowe formy wsparcia, takie jak asystentura rodziny. Rodzina, pomimo zmian społecznych, pozostaje kluczowym elementem w budowaniu stabilnego społeczeństwa.

Słowa kluczowe:

edukacyjny potencjał rodziny, wychowanie w rodzinie, wsparcie rodziny, socjalizacja

Pobierz pliki

PDF (English)

Zasady cytowania

Wojtanowicz, K. (2025). Wspieranie potencjału edukacyjnego rodziny we współczesnym społeczeństwie. Family Forum, 15, 31–46. https://doi.org/10.25167/FF/5728

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamski, F. (2021) Rodzina: wymiar społeczno-kulturowy. 2nd ed. Kraków: Petrus.
Google Scholar

Błasiak, A. (2018) ‘Współczesne przemiany socjo-kulturowe–źródłem zmian w funkcjonowaniu człowieka i rodziny (Wybrane aspekty w zakresie wychowania w rodzinie)’, in M. Marczewski et al. (eds.) Pedagogika rodziny. Podejście systemowe. Gdańsk: Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, pp. 63–83.
Google Scholar

Błasiak, A. (2019a) Między (nie)obecnością a zaangażowaniem: rodzicielstwo rekonstruowane w ponowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Google Scholar

Błasiak, A. (2019b) ‘Rytuały rodzinne jako czynnik stałości i trwałości systemu rodzinnego w dynamicznie zmieniającym się świecie’, Horyzonty Wychowania, 18(48), pp. 43–51. Available at: https://doi.org/10.35765/HW.2019.1848.04. DOI: https://doi.org/10.35765/HW.2019.1848.04
Google Scholar

Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS). (2024) Więzi społeczne A.D. 2024. Komunikat z badań nr 90/2024. Available at: https://www.cbos.pl/PL/publikacje/raporty_tekst.php?id=6875 (Accessed: 31 October 2025).
Google Scholar

Chojnacka, B. and Iwański, R. (2022) ‘Struktura rodziny i oczekiwania wobec ról rodzinnych w opinii Polaków’, Wychowanie w Rodzinie, 27(2/2022), pp. 183–196. DOI: https://doi.org/10.61905/wwr/170346
Google Scholar

Ciczkowska-Giedziun, M. (2020) Podmiotowość w pracy socjalno-wychowawczej z rodziną: studium fenomenograficzne doświadczeń asystentów rodziny. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Czechowska-Bieluga, M. (2020) ‘Pracownik socjalny i asystent rodziny w systemie wspierania rodziny’, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J–Paedagogia-Psychologia, 33(1), pp. 73–82. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2020.33.1.73-82
Google Scholar

Duda, M. and Wojtanowicz, K. (2018) ‘Asystentura rodziny jako istotny komponent współczesnego poradnictwa rodzinnego’, in B. Szluz and A. Szluz (eds.), Poradnictwo w dyskursie interdyscyplinarnym, pp. 13–28.
Google Scholar

Dybowska, E. (2018) ‘Transformacja pojęcia rodzina we współczesnym dyskursie interdyscyplinarnym’, in B. Sieradzka-Baziur (ed.) Pedagogika rodziny na początku XXI wieku w świetle pojęć i terminów, pp. 9–34.
Google Scholar

Dybowska, E. and Wojtanowicz, K. (2020) ‘Supporting the family from the perspective of a family assistant’, Praca Socjalna, 35(5), pp. 45–58. Available at: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.4424. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.4424
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny (GUS). (2023) Rodziny w Polsce w świetle wyników NSP 2021. Available at: https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2021/nsp-2021-wyniki-ostateczne/rodziny-w-polsce-w-swietle-wynikow-nsp-2021,7,2.html (Accessed: 31 October 2025).
Google Scholar

Filipowicz, M. (2017) ‘Rodzina jako pierwsze środowisko wychowawcze. Zadania i ideał wychowawczy–z perspektywy nauczania Kościoła’, Łódzkie Studia Teologiczne, 26(1), pp. 127–146.
Google Scholar

Ignatowski, G. (2015) ‘Zadanie rodziny w procesie przenikania kultur i tradycji’, Pedagogika Rodziny, 5(3), pp. 117–126. DOI: https://doi.org/10.1515/fampe-2015-0001
Google Scholar

Isap.sejm.gov.pl (1964) Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 25 lutego 1964 r., Dz.U. z 2012 r., poz. 788 ze zm. Available at: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640090059 (Accessed: 20 December 2024).
Google Scholar

Isap.sejm.gov.pl (1997) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. Available at: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19970780483 (Accessed: 20 December 2024).
Google Scholar

Isap.sejm.gov.pl (2011) Ustawa z 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. z 2011 r. Nr 149, poz. 887 ze zm. Available at: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20111490887 (Accessed: 20 December 2024).
Google Scholar

Kantowicz, E. (2022) ‘Współczesne problemy badań nad rodziną i wspierania rodziny’, in A. Kacprzak, M. Gońda, and I. Kudlińska-Chróścicka (eds) Problemy społeczne. Trwałość i zmienność w dynamicznej rzeczywistości. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej Profesor Jolanty Grotowskiej-Leder. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 63–78. Available at: https://doi.org/10.18778/8220-767-5.05. DOI: https://doi.org/10.18778/8220-767-5.05
Google Scholar

Krasiejko, I. (2016) Asystentura rodziny: Rekomendacje metodyczne i organizacyjne. Wydawnictwo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Google Scholar

Łukasiewicz-Wieleba, J. (2023) ‘Rodzice wobec rozwoju potencjału twórczego swoich dzieci’, Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 16(1), pp. 175–190. Available at: https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.11. DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.11
Google Scholar

Magda-Adamowicz, M. (2020) ‘Znaczenie, potencjał i ewolucja polskiej rodziny’, Wychowanie w Rodzinie, 23(2), pp. 25–38. DOI: https://doi.org/10.61905/wwr/170442
Google Scholar

Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). (2024) Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2023 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Available at: https://www.gov.pl/attachment/0fb85e03-b2e5-4bac-8795-5a5b4f78bf5e (Accessed: 31 October 2025).
Google Scholar

Opiela, M.L. (2019) Osoba i rodzina wobec wyzwań cywilizacyjnych. Pedagogia integralnego rozwoju i edukacji w koncepcji ochrony Edmunda Bojanowskiego. Wydawnictwo KUL. Available at: https://doh.repozytorium.kul.pl/handle/20.500.12153/1556 (Accessed: 20 December 2024).
Google Scholar

Pękala, A. (2015) ‘Rola rodziny w kształtowaniu systemu wartości u dzieci w wieku przedszkolnym’, Wychowanie w Rodzinie, 11(1), pp. 95–109. DOI: https://doi.org/10.61905/wwr/171056
Google Scholar