Stanowisko Marcina Lutra wobec Maryi Panny
Abstrakt
Autor podejmuje się zbadania pism Marcina Lutra w celu przedstawienia jego teologicznych poglądów na Maryję Pannę. Po zarysowaniu charakterystyki pobożności maryjnej późnego średniowiecza, autor przedstawia nowe rozumienie kultu maryjnego, zaproponowane przez wirtemberskiego Reformatora. W tym celu analizuje wypowiedzi Lutra zawarte w Komentarzu do Magnificat, w Komentarzu do Ave Maria oraz w jego kazaniach. Następnie autor przedstawia charakterystykę roku liturgicznego, zaproponowanego przez Reformatora, wraz z zachowanymi przez niego świętami maryjnymi (Zwiastowanie, Nawiedzenie i Oczyszczenie), przedstawiając jednocześnie ich teologiczne uzasadnienie zaproponowane przez Wirtemberczyka. W kolejnym kroku zostają przedstawione zapatrywania Marcina Lutra na inne święta maryjne oraz miejsce, jakie daje Maryi Pannie w liturgii nieszpornej i w wyznaniu wiary. We wniosku końcowym autor stwierdza, że w koncepcji Lutra Maryja jest obecna na przestrzeni całego roku kościelnego, a Reformator przeciwstawił się nie samej Maryi, ale nadużyciom w Jej kulcie, podporządkowując go jednocześnie prymatowi Chrystusa.
Bibliografia
Algermissen Konrad. 1950. Konfessionskunde, Celle: Giesel Verlag.
Google Scholar
Algermissen Konrad. 1959. „Mariologie und Marienverehrung der Reformatoren”. Theologie und Glaube 49: 1‒24.
Google Scholar
Beinert Wolfgang. 1993. Drogi i bezdroża mariologii. Tłum. Juliusz Zychowicz. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar
Bertalot Renzo. 2002. Ecco la Serva del Signore. Una voce protestante (Scripta Facultatis). Roma: Facoltà Teologica Marianum.
Google Scholar
Cantalamessa Raniero. 1994. Maryja zwierciadłem dla Kościoła (THEOTOKOS. Seria
Google Scholar
Mariologiczna 5). Tłum. Janusz Królikowski. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar
Courth Franz. 1983. „Das Marienlob bei Luther. Eine katolische Wűrdigung”. Münchener Theologische Zeitschrift 34: 279‒292.
Google Scholar
Evangelischer Erwachsenenkatechismus. 1975. Gütersloh: Gerd Mohn.
Google Scholar
Ferdek Bogdan. 2007. Nasza siostra – córką i matką Pana. Mariologia jako przestrzeń syntezy dogmatyki (Biblioteka Diecezji Świdnickiej 13). Świdnica: Wydawnictwo Kurii Biskupiej.
Google Scholar
Gorski Horst. 1991. Im Widerstreit zum Heiligen Geist? Pneumatologische Anmerkungen zur katholischen Marienlehre aus evangelisch-lutherischer Sicht. W Maria und der Heilige Geist. Beiträge zur pneumatologischen Prägung der Mariologie. Red. Anton Ziegenhaus, 14‒20 (Mariologische Studien 8). Regensburg: Friedrich Pustet Verlag.
Google Scholar
Granat Wincenty. 1972. Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie. T. 1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Gross Jan. 2007. Mariologia luterańska w księgach wyznaniowych oraz w życiu i nauce Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego. Red. Manfred Uglorz, 137‒148. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
Google Scholar
Hause Jan. 2000. Kim jest w moim wyznaniu Matka Jezusa? W
Google Scholar
Teksty o Matce Bożej. T 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. S.C. Napiórkowski, 359‒363. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Henning Gerhard. 1989. Der Evangelische Gottesdienst in Wűrttemberg. Stuttgart.
Google Scholar
Kiessig Manfred. 2000. Maryja, Matka naszego Pana. Wytyczne ewangelickie. W Teksty o Matce Bożej, t. X: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. Stanisław C. Napiórkowski, 446‒492. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Kiessig Manfred. 1991. Maria, die Mutter unseres Herrn: Eine evangelische Handreichung,
Google Scholar
Kempten: Verlag Ernst Kaufmann.
Google Scholar
Kowalik Krzysztof. 1995. „Przełom w mariologii Lutra? Doktor Marcin komentuje Magnificat”. Collectanea Theologica 65 (3): 17‒69.
Google Scholar
Kowalik Krzysztof. 1995. Wejrzał na nicość swojej służebnicy. Teologiczno-ekumeniczne studium Komentarza dra Lutra do Magnificat (Jeden Pan, jedna wiara 4). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Kűnneth Walter. 1964. „Luthers Marienzeugnis und das theologische Ringen der Gegenwart”. Zeitwende 35: 665‒670.
Google Scholar
Laurentin René. 1967. Mutter Jesu – Mutter der Menschen. Zum Verständnis der marianischen Lehre nach dem Konzil. Limburg: Lahn-Verlag.
Google Scholar
Luter Marcin. 2000. Mały katechizm. Duży katechizm (BKE 4). Bielsko-Biała: Augustana.
Google Scholar
Luther Martin. 1982. Das Magnificat, verdeutscht und ausgelegt. W Martin Luther Werke. T. 2. Red. Karin Bornkamm, Gerhard Ebeling, 115‒195. Frankfurt am Main: Insel Verlag.
Google Scholar
Luther Martin. 1883‒1980. Werke. Kritische Gesamtausgabe [Weimarer Ausgabe]. T. 1‒60. Weimar: Böhlau.
Google Scholar
Maron Gottfried. 1983. „Maria in der protestantischen Theologie”. Concilium 19: 626‒631.
Google Scholar
Masiul Ireneusz. 2000. Życie liturgiczne w Prusach Książęcych świetle ustawy kościelnej z 1544 r. W Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Red. Władysław Nowak. Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Messner Reinhard. 1989. Die Meβreform Martin Luthers und die Eucharistie der Alten Kirche. Ein Beitrag zu einer systematischen Liturgiewissenschaft. Innsbruck – Wien: Tyrolia.
Google Scholar
Mumm Reinhard. 1983. „Zrodzony z dziewicy Maryi. Cześć Matki Pana w ewangelickim
Google Scholar
chrześcijaństwie”. Tłum. Kazimierz Czulak. Communio 3 (5): 85‒103.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 1988. Matka mojego Pana. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 1998. Matka Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 2000. Teksty o Matce Bożej. T. 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Nossol Alfons. 1993. Ekumeniczne elementy teologii Marcina Lutra. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 12‒19. Bielsko-Biała: Zwiastun.
Google Scholar
Nowak Władysław. 1996. Matka Pana w religijności ewangelików Prus Wschodnich (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Nowak Władysław. 2000. Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Pawłowicz Zygmunt. 1992. Kościół i sekty w Polsce. Gdańsk: Stella Maris.
Google Scholar
Plinta Piotr. 1993. Dr Marcin Luter i muzyka. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 122‒131. Bielsko-Biała: Zwiastun.
Google Scholar
Reifenberg Herman. 1978. Fundamentalliturgie. T. 1. Klosterneuburg: Österreichisches Katholisches Bibelwerk.
Google Scholar
Schimmelpfennig Reintraud. 1952. Die Geschichte der Marienverehrung im deutschen
Google Scholar
Protestantismus. Paderborn: F. Schöningh Verlag.
Google Scholar
Skowronek Alfons. 1983. „Marcin Luter o Maryi. U progu pięćsetnej rocznicy urodzin Reformatora, 10 listopada 1483”. W Drodze 116 (4): 22‒26.
Google Scholar
Tappolet Walter, Ebneter Albert. Red. 1962. Das Marienlob der Reformatoren. Martin Luther. Johannes Calvin. Huldrich Zwingli. Heinrich Bulinger. Tübingen: Katzmann Verlag.
Google Scholar
Wolff Christoph. 2008. Introduction. W Johann Sebastian Bach. Cantatas for Marian Feasts [płyta CD (dyr. T. Koopman), CC72281], 6‒8.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Herokhttps://orcid.org/0000-0001-5706-2366
Doktor nauk biblijnych (PIB, Rzym), mgr lic. teologii biblijnej (KUL), mgr lic. prawa kanonicznego (UKSW), prezbiter diecezji opolskiej.
Statystyki
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Herok, Opracowania Magnificat wybranych kompozytorów luterańskich XVII i 1. połowy XVIII wieku. , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 63 Nr 1 (2024): LitS
- Piotr Herok, Opracowania Magnificat wybranych kompozytorów luterańskich XVII i 1. połowy XVIII wieku. Część 2: Kompozycje do tekstu niemieckiego i kompozycje organowe , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 64 Nr 2 (2024)
