Stanowisko Marcina Lutra wobec Maryi Panny

Piotr Herok

Uniwersytet Opolski
https://orcid.org/0000-0001-5706-2366

Abstrakt

Autor podejmuje się zbadania pism Marcina Lutra w celu przedstawienia jego teologicznych poglądów na Maryję Pannę. Po zarysowaniu charakterystyki pobożności maryjnej późnego średniowiecza, autor przedstawia nowe rozumienie kultu maryjnego, zaproponowane przez wirtemberskiego Reformatora. W tym celu analizuje wypowiedzi Lutra zawarte w Komentarzu do Magnificat, w Komentarzu do Ave Maria oraz w jego kazaniach. Następnie autor przedstawia charakterystykę roku liturgicznego, zaproponowanego przez Reformatora, wraz z zachowanymi przez niego świętami maryjnymi (Zwiastowanie, Nawiedzenie i Oczyszczenie), przedstawiając jednocześnie ich teologiczne uzasadnienie zaproponowane przez Wirtemberczyka. W kolejnym kroku zostają przedstawione zapatrywania Marcina Lutra na inne święta maryjne oraz miejsce, jakie daje Maryi Pannie w liturgii nieszpornej i w wyznaniu wiary. We wniosku końcowym autor stwierdza, że w koncepcji Lutra Maryja jest obecna na przestrzeni całego roku kościelnego, a Reformator przeciwstawił się nie samej Maryi, ale nadużyciom w Jej kulcie, podporządkowując go jednocześnie prymatowi Chrystusa.


Algermissen Konrad. 1950. Konfessionskunde, Celle: Giesel Verlag.
  Google Scholar

Algermissen Konrad. 1959. „Mariologie und Marienverehrung der Reformatoren”. Theologie und Glaube 49: 1‒24.
  Google Scholar

Beinert Wolfgang. 1993. Drogi i bezdroża mariologii. Tłum. Juliusz Zychowicz. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
  Google Scholar

Bertalot Renzo. 2002. Ecco la Serva del Signore. Una voce protestante (Scripta Facultatis). Roma: Facoltà Teologica Marianum.
  Google Scholar

Cantalamessa Raniero. 1994. Maryja zwierciadłem dla Kościoła (THEOTOKOS. Seria
  Google Scholar

Mariologiczna 5). Tłum. Janusz Królikowski. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
  Google Scholar

Courth Franz. 1983. „Das Marienlob bei Luther. Eine katolische Wűrdigung”. Münchener Theologische Zeitschrift 34: 279‒292.
  Google Scholar

Evangelischer Erwachsenenkatechismus. 1975. Gütersloh: Gerd Mohn.
  Google Scholar

Ferdek Bogdan. 2007. Nasza siostra – córką i matką Pana. Mariologia jako przestrzeń syntezy dogmatyki (Biblioteka Diecezji Świdnickiej 13). Świdnica: Wydawnictwo Kurii Biskupiej.
  Google Scholar

Gorski Horst. 1991. Im Widerstreit zum Heiligen Geist? Pneumatologische Anmerkungen zur katholischen Marienlehre aus evangelisch-lutherischer Sicht. W Maria und der Heilige Geist. Beiträge zur pneumatologischen Prägung der Mariologie. Red. Anton Ziegenhaus, 14‒20 (Mariologische Studien 8). Regensburg: Friedrich Pustet Verlag.
  Google Scholar

Granat Wincenty. 1972. Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie. T. 1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
  Google Scholar

Gross Jan. 2007. Mariologia luterańska w księgach wyznaniowych oraz w życiu i nauce Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego. Red. Manfred Uglorz, 137‒148. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
  Google Scholar

Hause Jan. 2000. Kim jest w moim wyznaniu Matka Jezusa? W
  Google Scholar

Teksty o Matce Bożej. T 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. S.C. Napiórkowski, 359‒363. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
  Google Scholar

Henning Gerhard. 1989. Der Evangelische Gottesdienst in Wűrttemberg. Stuttgart.
  Google Scholar

Kiessig Manfred. 2000. Maryja, Matka naszego Pana. Wytyczne ewangelickie. W Teksty o Matce Bożej, t. X: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. Stanisław C. Napiórkowski, 446‒492. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
  Google Scholar

Kiessig Manfred. 1991. Maria, die Mutter unseres Herrn: Eine evangelische Handreichung,
  Google Scholar

Kempten: Verlag Ernst Kaufmann.
  Google Scholar

Kowalik Krzysztof. 1995. „Przełom w mariologii Lutra? Doktor Marcin komentuje Magnificat”. Collectanea Theologica 65 (3): 17‒69.
  Google Scholar

Kowalik Krzysztof. 1995. Wejrzał na nicość swojej służebnicy. Teologiczno-ekumeniczne studium Komentarza dra Lutra do Magnificat (Jeden Pan, jedna wiara 4). Lublin: Wydawnictwo KUL.
  Google Scholar

Kűnneth Walter. 1964. „Luthers Marienzeugnis und das theologische Ringen der Gegenwart”. Zeitwende 35: 665‒670.
  Google Scholar

Laurentin René. 1967. Mutter Jesu – Mutter der Menschen. Zum Verständnis der marianischen Lehre nach dem Konzil. Limburg: Lahn-Verlag.
  Google Scholar

Luter Marcin. 2000. Mały katechizm. Duży katechizm (BKE 4). Bielsko-Biała: Augustana.
  Google Scholar

Luther Martin. 1982. Das Magnificat, verdeutscht und ausgelegt. W Martin Luther Werke. T. 2. Red. Karin Bornkamm, Gerhard Ebeling, 115‒195. Frankfurt am Main: Insel Verlag.
  Google Scholar

Luther Martin. 1883‒1980. Werke. Kritische Gesamtausgabe [Weimarer Ausgabe]. T. 1‒60. Weimar: Böhlau.
  Google Scholar

Maron Gottfried. 1983. „Maria in der protestantischen Theologie”. Concilium 19: 626‒631.
  Google Scholar

Masiul Ireneusz. 2000. Życie liturgiczne w Prusach Książęcych świetle ustawy kościelnej z 1544 r. W Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Red. Władysław Nowak. Olsztyn: Hosianum.
  Google Scholar

Messner Reinhard. 1989. Die Meβreform Martin Luthers und die Eucharistie der Alten Kirche. Ein Beitrag zu einer systematischen Liturgiewissenschaft. Innsbruck – Wien: Tyrolia.
  Google Scholar

Mumm Reinhard. 1983. „Zrodzony z dziewicy Maryi. Cześć Matki Pana w ewangelickim
  Google Scholar

chrześcijaństwie”. Tłum. Kazimierz Czulak. Communio 3 (5): 85‒103.
  Google Scholar

Napiórkowski Stanisław C. 1988. Matka mojego Pana. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
  Google Scholar

Napiórkowski Stanisław C. 1998. Matka Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
  Google Scholar

Napiórkowski Stanisław C. 2000. Teksty o Matce Bożej. T. 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
  Google Scholar

Nossol Alfons. 1993. Ekumeniczne elementy teologii Marcina Lutra. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 12‒19. Bielsko-Biała: Zwiastun.
  Google Scholar

Nowak Władysław. 1996. Matka Pana w religijności ewangelików Prus Wschodnich (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
  Google Scholar

Nowak Władysław. 2000. Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
  Google Scholar

Pawłowicz Zygmunt. 1992. Kościół i sekty w Polsce. Gdańsk: Stella Maris.
  Google Scholar

Plinta Piotr. 1993. Dr Marcin Luter i muzyka. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 122‒131. Bielsko-Biała: Zwiastun.
  Google Scholar

Reifenberg Herman. 1978. Fundamentalliturgie. T. 1. Klosterneuburg: Österreichisches Katholisches Bibelwerk.
  Google Scholar

Schimmelpfennig Reintraud. 1952. Die Geschichte der Marienverehrung im deutschen
  Google Scholar

Protestantismus. Paderborn: F. Schöningh Verlag.
  Google Scholar

Skowronek Alfons. 1983. „Marcin Luter o Maryi. U progu pięćsetnej rocznicy urodzin Reformatora, 10 listopada 1483”. W Drodze 116 (4): 22‒26.
  Google Scholar

Tappolet Walter, Ebneter Albert. Red. 1962. Das Marienlob der Reformatoren. Martin Luther. Johannes Calvin. Huldrich Zwingli. Heinrich Bulinger. Tübingen: Katzmann Verlag.
  Google Scholar

Wolff Christoph. 2008. Introduction. W Johann Sebastian Bach. Cantatas for Marian Feasts [płyta CD (dyr. T. Koopman), CC72281], 6‒8.
  Google Scholar


Opublikowane
2023-12-22

Cited By / Share

Herok, P. (2023). Stanowisko Marcina Lutra wobec Maryi Panny. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 62(2), 117–140. https://doi.org/10.25167/ls.5373

Autorzy

Piotr Herok 
https://orcid.org/0000-0001-5706-2366

Doktor nauk biblijnych (PIB, Rzym), mgr lic. teologii biblijnej (KUL), mgr lic. prawa kanonicznego (UKSW), prezbiter diecezji opolskiej. 

 



Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.