Stanowisko Marcina Lutra wobec Maryi Panny
Abstract
The author investigates Martin Luther’s writings in order to present his theological views on the Virgin Mary. After outlining the characteristics of Marian piety in the late Middle Ages, the author deals with a new understanding of Marian devotion proposed by the Wittenberg Reformer. To this end, he analyzes Luther’s statements in the Commentary on the Magnificat, the Commentary on Ave Maria and in his sermons. The author then presents modifications to the liturgical year proposed by the Reformer, along with the Marian feasts he has preserved – the Annunciation, Visitation and Purification – at the same time showing their theological justification proposed by Luther. In the next step, the author deals with Martin Luther’s view of other Marian feasts together with the place he gives to the Virgin Mary in the Vespers and in the Creed. In the final conclusion, the author states that in Luther’s concept, the Virgin Mary is present throughout the church year, and the Reformer opposed not the Virgin Mary herself, but abuses in her worship, subordinating it to the primacy of Christ at the same time.
References
Algermissen Konrad. 1950. Konfessionskunde, Celle: Giesel Verlag.
Google Scholar
Algermissen Konrad. 1959. „Mariologie und Marienverehrung der Reformatoren”. Theologie und Glaube 49: 1‒24.
Google Scholar
Beinert Wolfgang. 1993. Drogi i bezdroża mariologii. Tłum. Juliusz Zychowicz. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar
Bertalot Renzo. 2002. Ecco la Serva del Signore. Una voce protestante (Scripta Facultatis). Roma: Facoltà Teologica Marianum.
Google Scholar
Cantalamessa Raniero. 1994. Maryja zwierciadłem dla Kościoła (THEOTOKOS. Seria
Google Scholar
Mariologiczna 5). Tłum. Janusz Królikowski. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar
Courth Franz. 1983. „Das Marienlob bei Luther. Eine katolische Wűrdigung”. Münchener Theologische Zeitschrift 34: 279‒292.
Google Scholar
Evangelischer Erwachsenenkatechismus. 1975. Gütersloh: Gerd Mohn.
Google Scholar
Ferdek Bogdan. 2007. Nasza siostra – córką i matką Pana. Mariologia jako przestrzeń syntezy dogmatyki (Biblioteka Diecezji Świdnickiej 13). Świdnica: Wydawnictwo Kurii Biskupiej.
Google Scholar
Gorski Horst. 1991. Im Widerstreit zum Heiligen Geist? Pneumatologische Anmerkungen zur katholischen Marienlehre aus evangelisch-lutherischer Sicht. W Maria und der Heilige Geist. Beiträge zur pneumatologischen Prägung der Mariologie. Red. Anton Ziegenhaus, 14‒20 (Mariologische Studien 8). Regensburg: Friedrich Pustet Verlag.
Google Scholar
Granat Wincenty. 1972. Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie. T. 1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Gross Jan. 2007. Mariologia luterańska w księgach wyznaniowych oraz w życiu i nauce Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła luterańskiego. Red. Manfred Uglorz, 137‒148. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana.
Google Scholar
Hause Jan. 2000. Kim jest w moim wyznaniu Matka Jezusa? W
Google Scholar
Teksty o Matce Bożej. T 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. S.C. Napiórkowski, 359‒363. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Henning Gerhard. 1989. Der Evangelische Gottesdienst in Wűrttemberg. Stuttgart.
Google Scholar
Kiessig Manfred. 2000. Maryja, Matka naszego Pana. Wytyczne ewangelickie. W Teksty o Matce Bożej, t. X: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Red. Stanisław C. Napiórkowski, 446‒492. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Kiessig Manfred. 1991. Maria, die Mutter unseres Herrn: Eine evangelische Handreichung,
Google Scholar
Kempten: Verlag Ernst Kaufmann.
Google Scholar
Kowalik Krzysztof. 1995. „Przełom w mariologii Lutra? Doktor Marcin komentuje Magnificat”. Collectanea Theologica 65 (3): 17‒69.
Google Scholar
Kowalik Krzysztof. 1995. Wejrzał na nicość swojej służebnicy. Teologiczno-ekumeniczne studium Komentarza dra Lutra do Magnificat (Jeden Pan, jedna wiara 4). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Kűnneth Walter. 1964. „Luthers Marienzeugnis und das theologische Ringen der Gegenwart”. Zeitwende 35: 665‒670.
Google Scholar
Laurentin René. 1967. Mutter Jesu – Mutter der Menschen. Zum Verständnis der marianischen Lehre nach dem Konzil. Limburg: Lahn-Verlag.
Google Scholar
Luter Marcin. 2000. Mały katechizm. Duży katechizm (BKE 4). Bielsko-Biała: Augustana.
Google Scholar
Luther Martin. 1982. Das Magnificat, verdeutscht und ausgelegt. W Martin Luther Werke. T. 2. Red. Karin Bornkamm, Gerhard Ebeling, 115‒195. Frankfurt am Main: Insel Verlag.
Google Scholar
Luther Martin. 1883‒1980. Werke. Kritische Gesamtausgabe [Weimarer Ausgabe]. T. 1‒60. Weimar: Böhlau.
Google Scholar
Maron Gottfried. 1983. „Maria in der protestantischen Theologie”. Concilium 19: 626‒631.
Google Scholar
Masiul Ireneusz. 2000. Życie liturgiczne w Prusach Książęcych świetle ustawy kościelnej z 1544 r. W Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Red. Władysław Nowak. Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Messner Reinhard. 1989. Die Meβreform Martin Luthers und die Eucharistie der Alten Kirche. Ein Beitrag zu einer systematischen Liturgiewissenschaft. Innsbruck – Wien: Tyrolia.
Google Scholar
Mumm Reinhard. 1983. „Zrodzony z dziewicy Maryi. Cześć Matki Pana w ewangelickim
Google Scholar
chrześcijaństwie”. Tłum. Kazimierz Czulak. Communio 3 (5): 85‒103.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 1988. Matka mojego Pana. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 1998. Matka Pana. Problemy – poszukiwania – perspektywy. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Napiórkowski Stanisław C. 2000. Teksty o Matce Bożej. T. 10: Chrześcijaństwo Ewangelickie. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów.
Google Scholar
Nossol Alfons. 1993. Ekumeniczne elementy teologii Marcina Lutra. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 12‒19. Bielsko-Biała: Zwiastun.
Google Scholar
Nowak Władysław. 1996. Matka Pana w religijności ewangelików Prus Wschodnich (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Nowak Władysław. 2000. Życie liturgiczne ewangelików Prus Wschodnich w świetle ustaw i agend kościelnych (1525‒1945). Olsztyn: Hosianum.
Google Scholar
Pawłowicz Zygmunt. 1992. Kościół i sekty w Polsce. Gdańsk: Stella Maris.
Google Scholar
Plinta Piotr. 1993. Dr Marcin Luter i muzyka. W Z problemów Reformacji. T. 6. Red. Ewa Ołtarzewska-Wieja, 122‒131. Bielsko-Biała: Zwiastun.
Google Scholar
Reifenberg Herman. 1978. Fundamentalliturgie. T. 1. Klosterneuburg: Österreichisches Katholisches Bibelwerk.
Google Scholar
Schimmelpfennig Reintraud. 1952. Die Geschichte der Marienverehrung im deutschen
Google Scholar
Protestantismus. Paderborn: F. Schöningh Verlag.
Google Scholar
Skowronek Alfons. 1983. „Marcin Luter o Maryi. U progu pięćsetnej rocznicy urodzin Reformatora, 10 listopada 1483”. W Drodze 116 (4): 22‒26.
Google Scholar
Tappolet Walter, Ebneter Albert. Red. 1962. Das Marienlob der Reformatoren. Martin Luther. Johannes Calvin. Huldrich Zwingli. Heinrich Bulinger. Tübingen: Katzmann Verlag.
Google Scholar
Wolff Christoph. 2008. Introduction. W Johann Sebastian Bach. Cantatas for Marian Feasts [płyta CD (dyr. T. Koopman), CC72281], 6‒8.
Google Scholar
Authors
Piotr Herokhttps://orcid.org/0000-0001-5706-2366
Doktor nauk biblijnych (PIB, Rzym), mgr lic. teologii biblijnej (KUL), mgr lic. prawa kanonicznego (UKSW), prezbiter diecezji opolskiej.
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2023 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Most read articles by the same author(s)
- Piotr Herok, Opracowania Magnificat wybranych kompozytorów luterańskich XVII i 1. połowy XVIII wieku. , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Vol. 63 No. 1 (2024): LitS
