Liturgiczne zastosowanie świętego myronu (krzyżma) w tradycji bizantyjskiej. Namaszczenia w sakramencie chrztu i bierzmowania
Przemysław Nowakowski
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w KrakowieAbstrakt
Artykuł ukazuje rodzaje różne zastosowań krzyżma (świętego myronu) w liturgii Kościoła prawosławnego. Przedstawione są najpierw szczególne miejsce i znaczenie krzyżma (myronu) w liturgii tradycji bizantyjskiej. Autor omawia następnie ewolucję bizantyjskich namaszczeń chrzcielnych (przedchrzcielne i pochrzcielne) w kontekście wpływów syryjskiej tradycji liturgicznej. Szczególną uwagę zwraca na namaszczenie krzyżmem (myronem), które w obrządku bizantyjskim pełni rolę sakramentu bierzmowania (miropomazanie). Ukazuje namaszczenia myronem na różnych częściach ciała i towarzyszące im modlitwy, na przykładzie dawnej praktyki Cerkwi rosyjskiej (XVII wiek). Na koniec podjęta została próba sformułowania liturgicznej teologii ciała ludzkiego, wyłaniająca się z tej wschodniej praktyki wielu namaszczeń w obrzędach bierzmowania.
Słowa kluczowe:
liturgia, tradycja bizantyjska, Duch Święty, krzyżmo, myron, chrzest, bierzmowanie, miropomazanie, namaszczenia chrzcielne, modlitwy, ciało, teologiaBibliografia
, Opredelenia Wladimirskago sobora izlożennyja w gramote Kirilla II (Russkaja Istoriczeskaja Biblioteka, VI). Sankt Peterburg 1908: Tipografia Imperatorskoj Akademii Nauk, 93 - 94.
Google Scholar
Almazow Aleksandr. 1884. Istoria czinoposledowanij Kreszsczenia i Miropomazania. Prilożenia. Kazań: Tipografia Imperatorskago Uniwersiteta.
Google Scholar
Arranz Michail. 2003. Izbrannyje soczinenia po liturgike. Tom 1. Tainstwa wizantijskogo ewchologia, Rim – Moskwa: Institut Filosofii, Teologii i Istorii sw. Fomy.
Google Scholar
Arranz Miguel. 1978. Evolution des rites d'incorporation et réadmission dans l'Eglise selon l'Euchologe byzantin, W Gestes et paroles dans les diverses familles liturgiques (Bibliotheca Ephemerides Liturgicae, Subsidia 14), 31 – 76. Roma : C.L.V – Edizioni Liturgiche.
Google Scholar
Arranz Miguel. 1983. „Admission dans l'Église des convertis des hérésies ou d’autres religions non-chrétiennes”. Orientalia Christiana Periodica 49: 42 - 90.
Google Scholar
Arranz Miguel. 1986. „Les Sacrements de l’ancien Euchologe contantinopolitain (7) Bénédiction de l’eau et de l'huile baptismales”, Orientalia Christiana Periodica 52 : 145 – 170.
Google Scholar
Arranz Miguel. 1987. „Les Sacrements de l’ancien Euchooge constantinopolitain (8) Baptême et onction”. Orientalia Christiana Periodica 53 : 59 - 106.
Google Scholar
Arranz Miguel. 1991. “Della Confermazione. Ricordando P. Louis Ligier SJ (1911 – 1989)”. Orientalia Christiana Periodica 57 (1991): 208.
Google Scholar
Arranz Miguel, Parenti Stefano. 1989. Liturgia patristica orientale. Tracce per uno studio sistematico. W Complementi interdisciplinari di patrologia. Red. Antonio Quacquarelli, 605 – 655. Roma : Citta Nuova Editrice.
Google Scholar
Botte Bernard. 1905. “Le baptême dans l’Eglise Syrien”. Echos d’Orient 8: 137-155.
Google Scholar
Botte Bernard. 1967. L'onction postbaptismale dans l'ancien patriarcat d'Antioche. W Miscellanea liturgica in onore di S.E. il Cardinale Giacomo Lercaro, t. II, 795 - 808. Roma : Descleée.
Google Scholar
Cyrille de Jerusalem. Catéchèses Mystagogiques. Red. Auguste Piédagnel (Sources Chrétiennes 126). Paris 1966 : Editions du Cerf.
Google Scholar
Danielou Jean. 1968. „Chrismation pré-baptismal et divinité de l'Esprit chez Grégoire de Nysse”. Recherches de science religieuse 56:184-190.
Google Scholar
Dmitriewskij Aleksej. 1884. Bogoslużenie w Russkoj cerkwi w XVI weke. Kazań: Tipografia Imperatorskogo uniwersiteta,
Google Scholar
Dupuy Bernard. 1990. „La concession du saint myron à la métropolie de Kiev et et ses aspects actuels”. Istina 35: 94 – 104.
Google Scholar
Golubinskij Jewgenij. 1900. Istoria Russkoj Cerkwi. Moskwa: Uniwersitetskaja tipografia.
Google Scholar
Ioannou P.P. 1962. Fonti, Fasc. IX, Discipline générale antique (IV – IX s.), Les Canons des Synodes Particuliers. Rome : Tipografia Italo-Orientale.
Google Scholar
Kostiuczuk Jakub, Ławreszuk Marek, Tofiluk Jerzy. 2016. Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Kretschmar Georg. 1977. „Nouvelles recherches sur l'initiation chrétienne”. La Maison Dieu 132 : 7 – 32.
Google Scholar
Lampe Geoffrey W.H. 1951. The seal of the Spirit. A study in the Doctrine of Baptisme and Confirmation in the New Testament and the Fathers. London: Longmans Green.
Google Scholar
Lebedew Piotr. 1904. Nauka o bogoslużenii Prawosławnoj cerkwi. t. 1. Moskwa.
Google Scholar
Leroy François J. 1967. L'homilétique de Proclus de Costantinople (Studi e testi, 247). Città del Vaticano: Biblioteca Apostolica Vaticana.
Google Scholar
Ligier Louis. 1990, La confermazione. Significato e implicazioni ecumeniche ieri e oggi. Napoli : Edizioni Dehoniane.
Google Scholar
Menevisoglou Paulos. 1983. „Le Saint Chrême dans l’Eglise Orthodoxe”. Episkepsis 294 : 11 – 14.
Google Scholar
Mitchell Leonel L. 1966. Baptismal Anointing. London: SPCK Publishing.
Google Scholar
Neunheuser Burkhard. 1966. Baptême et confirmation. Paris : Les Edition du Cerf.
Google Scholar
Nikolskij Konstantin. 1858. Obozrenie bogoslużebnych knig Prawosłavnoj Rossijskoj Cerkwi po otnoszeniju ich k cerkownomu ustawu. Sanktpeterburg: Tipografia Imperatorskoj Akademi Nauk.
Google Scholar
Nowakowski Przemysław. 1998. „Duch Święty w inicjacji chrześcijańskiej – obrzęd namaszczenia krzyżmem we wschodniej tradycji liturgicznej pierwszych wieków”. Liturgia Sacra 4 (1): 39 – 48.
Google Scholar
Nowakowski Przemysław. 2008. Obrzęd poświęcenia myronu czyli krzyżma w tradycji kijowskiej. W Introibo ad altare Dei. Księdzu Profesorowi Stefanowi Koperkowi CR z okazji 70-lecia urodzin. (Studia,16). Red. S. Szczepaniec, Jarosław Superson, Janusz Mieczkowski, 381 – 401. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
Google Scholar
Nowakowski Przemysław. 2019. Le corps humain comme object d’onctions avec le saint myron dans la tradition byzantine slave (russe).W Le corps humain dans la liturgie. 65 Semaine d’études liturgique Saint-Serge (Studia Oecumenica Friburgensia, 90). Red. André Lossky, Goran Sekulovski, Thomas Pott, 237-250. Münster : Aschendorff Verlag.
Google Scholar
Odincow Nikołaj. 1881. Porjadok obszczestwennogo i czastnogo bogoslużenja w drewnej Rossii do XVI weka. Sankt Peterburg.
Google Scholar
Priluckij Wasilij. 1912. Czastnoje bogoslużenie w Russkoj cerkwi w XVI i perwoj połowinie XVII wieka. Kiew: Tipografia Petr Barskij.
Google Scholar
Salachas Dimitrios. 1992. L’iniziazione cristiana nei Codici orientale e latino, Bologna – Roma : Edizioni Dehoniane.
Google Scholar
Smolodowicz Daniil. 1896. Liturgika. Kiew.
Google Scholar
Winkler Gabriela. 1978. „The original Meaning of the Prebaptismal Anoiting and its Implications”. Worship 52: 24 – 45.
Google Scholar
Autorzy
Przemysław NowakowskiPrzemysław Nowakowski CM, dr hab., prezbiter w Zgromadzeniu Misjonarzy św. Wincentego a Paulo, dyrektor Instytutu Liturgicznego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, wykładowca UPJPII i Instytutu Nauk Religijnych w Kijowie (Ukraina). Członek redakcji czasopism: „Ephemerides Liturgicae” (Rzym), „Polonia Sacra” (UPJPII), „Nasza Przeszłość” (Kraków). Inicjator i koordynator dorocznych międzynarodowych sympozjów liturgicznych „Ad Fontes Liturgicos” (Polska, Słowacja, Ukraina, Węgry). W latach 2020-22 redaktor serii publikacji na temat Synodu Zamojskiego Kościoła greckokatolickiego (1720). Zainteresowania naukowe: liturgika porównawcza, wpływy łacińskie na liturgię obrządku bizantyjskiego w Kościele greckokatolickim, bizantyjsko-słowiańskie księgi liturgiczne (XVII i XVIII w.).
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Inne teksty tego samego autora
- Przemysław Nowakowski, Reforma liturgiczna jest nieodwracalna , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 54 Nr 2 (2019): LitS
- Przemysław Nowakowski, EPHEMERIDES LITURGICAE 132 (2018) nr 3 - 4 , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 53 Nr 1 (2019): LitS
- Przemysław Nowakowski, EPHEMERIDES LITURGICAE 138 (2018), nr 1‒2 , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 53 Nr 1 (2019): LitS
- Przemysław Nowakowski, Konferencja Synod Zamojski , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 56 Nr 2 (2020): LitS
- Przemysław Nowakowski, Sprawozdanie "Synody Zamojskie" Listopad 2020 , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 58 Nr 2 (2021): LitS