Współczesna wypowiedź dziennikarska w świetle zasady kooperacji
Aleksander Kiklewicz
Abstrakt
The author considers the use of H. P. Grice’s theory of cooperation to describe the verbal behavior in the public communication, particularly in journalism. First, the author argues that the public communication cannot be reduced either to cooperation or to rationally planned action. Second, the author describes not only the rhetorical implications, but also the interpersonal implications of lower and higher order (instrumental and global). In the separate sections, the author describes implementation of postulates of some categories: quality, quantity, relevance and manner in the contemporary journalistic texts.
Słowa kluczowe:
pragmatics, language of journalism, principle of cooperation, conversational implication, H. P. GriceBibliografia
Attardo S., 1993, Violation of conversational maxims and cooperation: The case of jokes, „Journal of Pragmatics”, 19/6, s. 537–558.
DOI: https://doi.org/10.1016/0378-2166(93)90111-2
Google Scholar
Berne E., 2012, W co grają ludzie? Psychologia stosunków międzyludzkich, Warszawa.
Google Scholar
Blumler J.G., Katz E., 1974, The uses of mass communications: Current perspectives on gratifications research, Beverly Hills.
Google Scholar
Borg E., 2009, On Three Theories of Implicature: Default Theory, Relevance Theory and Minimalism, „International Review of Pragmatics”, 1/1, s. 63–83.
DOI: https://doi.org/10.1163/187731009X455848
Google Scholar
Brown, P., Levinson, S.C., 1987, Politeness: Some universals in language usage, Cambridge.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511813085
Google Scholar
Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., 1987, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności leksykalnej (słownictwo rodzime), Warszawa.
Google Scholar
Chyliński M., 2011, Dziennikarstwo i public relations: równowaga sił w ekonomice, zainteresowania publiczności, „Zeszyty Prasoznawcze”, LIV, 3–4, s. 28–47.
Google Scholar
Cysewski K., 2002, Między historią badań literackich a teorią literatury, Olsztyn.
Google Scholar
Davis W.A., 1998, Implicature: Intention, Convention, and Principle in the Failure of Gricean Theory, Cambridge.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511663796
Google Scholar
Davies B., 2000, Grice’s cooperative principle: getting the meaning across, „Leeds Working Papers in Linguistics”, VIII, s. 1–26.
Google Scholar
Dmitruk P.M., 2011, Jak sprzedać informację? Seks, humor i sensacja w prasie, Poznań.
Google Scholar
Domosławski A., 2010, Kapuściński. Non-fiction, Warszawa.
Google Scholar
Dubisz S. (red.), 2008, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2: K–Ó, Warszawa.
Google Scholar
Filipiak M., 2003, Homo communicans. Wprowadzenie do teorii masowego komunikowania, Lublin.
Google Scholar
Głowacki M., 2013, Dziennikarze polscy w świetle studiów porównawczych systemów odpowiedzialności mediów w Europie, „Studia Medioznawcze”, 52/1, s. 29–43.
Google Scholar
Grice H.P., 1975, Logic and conversation. – Syntax and semantics, vol. 3, eds. P. Cole, J.L. Morgan, New York (polskie tłum.: Logika i konwersacja, „Przegląd Humanistyczny” 1977, VI, s. 85–99).
Google Scholar
Jabłoński W., 2007, Kreowanie informacji. Media relations, Warszawa.
Google Scholar
Jędrzejko E., 1993, Nominalizacje w systemie i w tekstach współczesnej polszczyzny, Katowice.
Google Scholar
Kiklewicz A., 1996, O niektórych zasadach komunikacji powszedniej (na materiale polskich i rosyjskich wyrażeń ilościowych). – Funkcjonowanie języka w różnych warunkach socjokulturowych i tekstowych, red. K. Wojtczuk, Siedlce.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2002, Reprezentatywność a relewancja: dwie strony użycia komunikacyjnego polskich wyrażeń ilościowych. – Szkice Językoznawcze i Literaturoznawcze, red. A. Kiklewicz, K. Chruściński, Słupsk.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2007a, Humor i karnawalizacja jako efekt atrakcji metaforycznej. – Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, red. M. Mazur, M. Rumińska, Lublin.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2007b, Manipulacja i sugestia w strukturze funkcji pragmatycznej. – Mechanizmy perswazji i manipulacji. Zagadnienia ogólne, red. G. Habrajska, Łask.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2011, Reguły konwersacji Grice’a: semantyka czy pragmatyka?, „Linguistica Copernicana”, 2, s. 25–38.
DOI: https://doi.org/10.12775/LinCop.2011.020
Google Scholar
Kiklewicz A., 2012, Czwarte królestwo. Język a kontekst w dyskursach współczesności, Warszawa.
Google Scholar
Kiklewicz A., 2014, Zasada kooperacji w krytycznej analizie dyskursów humanistycznych (na przykładzie nauk filologicznych), „Stylistyka”, XXIII, s. 329–356.
Google Scholar
Kiklewicz, A., 2015, Bełkot w komunikacji: próba klasyfikacji zjawisk. – Bełkot, czyli mowa ludzka pozbawiona sensu. Komunikacyjna funkcja wypowiedzi niejasnych,red. P. Lewiński, Olsztyn.
Google Scholar
Kleiber G., 2003, Semantyka prototypu. Kategorie i znaczenie leksykalne, Kraków.
Google Scholar
Krizhanskaja J.S., Tretiakov V.P. [Križanskaja Ju.S., Tret'jakov V.P.], 1990, Grammatika obščenija, Leningrad.
Google Scholar
Kuczyński M., 2004, Transfuzja semantyczna jednostek leksykalnych a rola mediów. – Aspekty współczesnych dyskursów, red. P.P. Chruszczewski, Kraków.
Google Scholar
Lapp E., 1992, Linguistik der Ironie, Tübingen.
Google Scholar
Lasky M.J., 2005, Profanity, Obscenity & the Media, New Brunswick–London.
Google Scholar
Leech, G., 1983, Principles of Pragmatics, London.
Google Scholar
Lindblom K., 1999, Cooperating with Grice: a cross-disciplinary metaperspective on uses of Grice’s cooperative principle, „Journal of Pragmatics”, 33/10, s. 1601–1623.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0378-2166(00)00069-2
Google Scholar
Lis T., 2004, Nie tylko fakty, Warszawa.
Google Scholar
Majkowska G., 2000, O języku mediów. – Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków.
Google Scholar
Niesyto H., 2007, Mediensozialisation, gesellschaftliche Medienentwicklung und Medienkritik, „Zeitschrift für Literaturwissenschat und Linguistik”, 146, s. 23–46.
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03379656
Google Scholar
Olędzki J., 2013, Czy PR-owcy zagrażają dziennikarstwu? Związki public relations z media agenda setting, „Zeszyty Prasoznawcze”, 56/1, s. 59–71.
Google Scholar
Perelman C., Olbrechts-Tytec L., 1969, The new rhetoric: a treatise on argumentation, Notre Dame.
Google Scholar
Pisarek W., 2002, Nowa retoryka dziennikarska, Kraków.
Google Scholar
Reimer R., 2013, Grice on Irony and Metaphor: Discredited by the Experimental Evidence?, „International Review of Pragmatics”, 5/1, s. 1–33.
DOI: https://doi.org/10.1163/18773109-13050101
Google Scholar
Sarangi S.K., 1992, Non-cooperation in communication: A reassessment of Gricean pragmatics, „Journal of Pragmatics”, 17/2, s. 117–154.
DOI: https://doi.org/10.1016/0378-2166(92)90037-C
Google Scholar
Schwitalla, J., 1979, Dialogsteuerung in Interviews: Ansätze zu einer Theorie der Dialogsteuerung mit empirischen Untersuchungen von Politiker-, Experten- und Starinterviews in Rundfunk und Fernsehen, München.
Google Scholar
Searle J.R., 1979, Metaphor. – Metaphor and Thought, red. A. Ortony, London–New York–Melbourne.
Google Scholar
Slemnev M.A., Vasil’kov V.N. [Slemenev M.A., Vasil'kov V.N.], 1990, Dialektika spora, Minsk.
Google Scholar
Szumska D., 1999, Niebezpieczne związki, czyli meandry adiektywizacji. – Palanistyka - Polinistika – Polonistyka 1999, red. A. Kiklewicz, Minsk.
Google Scholar
Szumska D., 2000, Rzecz o orzeczniku, czyli meandry adiektywizacji II. – Palanistyka - Polinistika – Polonistyka 2000, red. A. Kiklewicz, Minsk.
Google Scholar
Świątek J., 2000, Efekty retoryczne w przekazach reklamowych. – Język trzeciego tysiąclecia I, red. G. Szpila, Kraków.
Google Scholar
Tołczyk D., 2012, Powiedzieć Zachodowi, „Tygodnik Powszechny”, 18/19, s. 6–9.
Google Scholar
Topczewska U., 2005, Jens Greve, Kommunikation und Bedeutung. Grice-Programm, Sprechakttheorie und radikale Interpretation, „Kwartalnik Neofilologiczny”, 52/3, s. 249–251.
Google Scholar
Wandhoff, H., 2005, Die Macht der Schrift, Münster.
Google Scholar
Wilkoń A., 2003, Spójność i struktura tekstu, Kraków. Winterhoff-Spurk, P., 2007, Psychologia mediów, Kraków.
Google Scholar
Witek M., 2005, Truth and Conversation, „Philosophica”, 75, s. 103–135.
DOI: https://doi.org/10.21825/philosophica.82213
Google Scholar
Witek M., 2010, Między inferencjonizmem i antyinferencjonizmem: spór o naturę kompetencji komunikacyjnej po odkryciu zjawiska niedookreślenia językowego. – Metodologie językoznawstwa: filozoficzne i empiryczne problemy w analizie języka, red. P. Stalmaszczyk, Łódź.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-352-8.05
Google Scholar
Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Google Scholar
Wolny-Zmorzyński K., Wrońska M., Furman W. (red.), 2006, Między odpowiedzialnością a sensacją. Dziennikarstwo i edukacja na przełomie wieków, Rzeszów.
Google Scholar
Yanovitzky I., Rimal R.N., 2006, Communication and Normative Influence: An Introduction to the Special Issue, „Communication Theory”, 16, s. 1–6.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2006.00002.x
Google Scholar
Żydek-Bednarczuk U., 2004, Zmiany w zachowaniach komunikacyjnych a problem strategii i manipulacji. – Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin.
Google Scholar
Autorzy
Aleksander KiklewiczStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Aleksander Kiklewicz, Manieryzm językowy jako zjawisko stylistyczne (na przykładzie języka polskiego i rosyjskiego) , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Aleksander Kiklewicz, Symulacja semantyczna jako cecha stylu narodowego , Stylistyka: Tom 27 (2018): Styl i aksjologia
- Aleksander Kiklewicz, Zasada kooperacji w krytycznej analizie dyskursów humanistycznych (na przykładzie nauk filologicznych) , Stylistyka: Tom 23 (2014): Dyskurs i styl
- Aleksander Kiklewicz, Dystrybucyjny model odmian społecznych języka , Stylistyka: Tom 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Aleksander Kiklewicz, Funkcja stylistyczna wypowiedzi w perspektywie lingwistyki porównawczej , Stylistyka: Tom 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics