Czy gatunek i styl są we współczesnej stylistyce pojęciami konkurencyjnymi?
BOŻENA WITOSZ
Abstrakt
The author assumes that in the present period of methodological pluralism typical of the humanities, there is a need for a renewed analysis of scientific output of traditional branches (stylistics) which - influenced by new branches (linguistic theory of kinds) - enrich the area of their scientific observation. The author tries to situate the two basic categories of linguistic branches: style and speech kind and wonders why those notions are inaccurate. The problem needs to be considered on three levels:-
-mutual relations between linguistic stylistics and theory of kinds;
-establishing the common points in the sphere of style and kind indicating the possible terminological differences;
-outlining the research perspectives of both branches, and the benefits resulting from the use of the notions discussed in the paper.
There are different research attitudes presented in the article, in which incorporation of stylistics into textual linguistics, autonomous development of both branches and building interdisciplinary stylistics are postulated. The author treats both branches as independent and complemantary ones.
In the article attention is paid to the fact that definitions of style and kind reveal many similarities under the condition that both terms are situated in the sphere of abstraction (they designate the notion of model, type). However, one can find differences while observing the plane of analyses of particular utterances. Introduction of the element of subjectivity (individuality) to definition of the style of utterance that the notion of kind is deprived of is postulated.
Both categories, though often not identical in meaning, are acknowledged as indispensable in textual analysis. The notion of kind is permanently incorporated into stylistic research. Style, though constantly connected with kind, as a much wider category should preserve its individual character and methodological attractiveness.
Bibliografia
Bartmiński J., Derywacja stylu.-Pojęcie derywacji w lingwistyce, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin.
Bartmiński J., 1990, Folklor - język - poetyka, Wrocław.
Bartmiński J., 1991, Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. - Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław.
Bartmiński J., 1998, Tekst jako przedmiot tekstologii lingwistycznej. — Tekst. Problemy teoretyczne, pod red. J. Bartmińskiego i B. Bonieckiej, Lublin.
Belke H., 1979, Problemy typologii i klasyfikacji tekstów użytkowych, przeł. M. Lukasiewicz, “Pamiętnik Literacki”, z. 3.
Burzyńska A., 1995, Poetyka po strukturalizmie. - Poetyka bez granic, pod red. W. Boleckiego i W. Tomasika, Warszawa.
Danes F., 1995, Stylistika - Text ova lingvistika - Retorika, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dijk van T. A., 1980, Textwissenschaft. Eine interdisziplinäre Einführung, Tübingen.
Dobrzyńska T, 1992, Badania struktury tekstu - nowe źródło inspiracji stylistyki, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dobrzyńska T, 1996, Tekst - w perspektywie stylistycznej. — Tekst i jego odmiany, pod red. T. Dobrzyńskiej, Warszawa.
Dubisz S.,1995, Styl?. “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dudok M., 1995, Ćo je to styl?, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Enkvist N. E., 1995, Style in stylistics and in Text and Discourse Linguistics, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Wrocław.
Gajda S., 1 988, Styl indywidualny a współczesna stylistyka. - Z polskich studiów slawistycznych, seria VII, Warszawa.
Gajda S., 1990, Gatunki wypowiedzi. - Sprawozdania 1987-1990, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół nauk. Wydział II Języka i Literatury, Seria B, nr 22, Opole.
Gajda S., \99\,Stan współczesnej stylistyki a synteza stylistyczna. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1992, Dylematy stylistyka. - Systematyzacja pojęć w stylistyce, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1993 a, Ponowożytność - nauka - język, “Kwartalnik Opolski”, nr 3.
Gajda S., 1993 b, Gatunkowe wzorce wypowiedzi. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław.
Gajda S., 1996 a, Słowo wstępne. - Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Gajda S., 1996 b, Styl osobniczy uczonych. — Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Gajda S., 1998, Językoznawstwo na rozdrożu?-Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Hoffmannová J., 1997, Stilistika a..., Praha.
Jenny L., 1988, Strategia formy, przeł. K. i J. Faliccy, “Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Kasperski E., 1996 a, Poetyka i heterogeniczność. - Literatura i heterogeniczność kultury, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Warszawa.
Kasperski E., 1996 b, Balbus czy Bachtin? Spór o koncepcję stylu i stylistyki w badaniach literackich. - Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Kożyna M., N., 1997, O sootnoszeniji stilistiki i pragmatiki. - Stilistika i pragmatika, Perm.
Majer-Baranowska U., 1998, Tekst jako jednostka językowa i jego warianty. - Tekst. Problemy teoretyczne, pod red. J. Bartmińskiego i B. Bonieckiej, Lublin.
Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym, “Socjolingwistyka”, nr 9.
Mayenowa M. R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Warszawa.
Pisarkowa K., 1995, O stylu, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Sandig B., 1986, Vom Nutzen der Texlinguistik für die Stilistik. - Kontroversen alte und neue. Akten des VII. Internationalen Germanisten-Kongresses Göttingen 1985, t.3, Tübingen.
Sawicka G., 1994, Narodziny nowego stylu. — Przemiany współczesnej polszczyzny, pod red. S. Gajdy i Z. Adamiszyna, Opole.
Shiffrin D., 1994, Approaches to Discourse, Cambridge.
Skubalanka T., 1969, O pojęciu wyboru w stylistyce, “Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, vol. 9/19, Lublin.
Skubalanka T, 1985, Metodologiczne problemy syntezy stylistyki. - Teoretycznoliterackie tematy i problemy, Wrocław.
Skubalanka T., 1991, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Skubalanka T, 1992, Czy można mówić o istnieniu systemu stylistycznego?, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Skubalanka T, 1995, O definicjach stylu, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Sławkowa E., 1998, Stylistyka feministyczna: zarys problematyki badawczej. — Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Todorov T, 1979, O pochodzeniu gatunków, przeł. A. Labuda, “Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Wilkoń A., 1977, Z zagadnień języka i stylu. — Z zagadnień języka artystycznego, “Zeszyty Naukowe UJ”, “Prace Językoznawcze”, nr 54.
Wilkoń A., 1978, Język a styl tekstu literackiego, “Język Artystyczny” 1, pod red. A. Wi- Ikonia, Katowice.
Witosz B., 1994, Lingwistyka a teoria aktów mowy, “Socjolingwistyka”, nr 14.
Witosz B., 1998 a, Ewolucja kategorii podmiotu w badaniach stylistycznych. — Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Witosz B., 1998 b, Tekst jako wspólny przedmiot badań teorii tekstu, stylistyki i poetyki, “Stylistyka” VIII, pod red. S. Gajdy, Opole.
Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego w polszczyźnie, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka — stan i perspektywy w stylistyce polskiej, “Stylistyka” VIII, Opole.
Zgółka T, 1991, Tekstowe, funkcjonalne i pragmatyczne kryteria wyodrębniania stylowych odmian języka. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Zgółka T., 1995, Styl jako narzędzie, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Autorzy
BOŻENA WITOSZStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Bożena Witosz, Leksykalne środki tradycyjnej stylistyki we współczesnych badaniach nad stylem. (O smutnym losie epitetu) , Stylistyka: Tom 26 (2017): Słowo a styl
- Bożena Witosz, O stylu indywidualnym Stanisława Gajdy. Parę myśli po lekturze , Stylistyka: Tom 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Bożena Witosz, Obrazy zachowań komunikacyjnych kobiet i mężczyzn we współczesnej literaturze , Stylistyka: Tom 13 (2004): Styl a płeć
- Bożena Witosz, Artefakty i różne style ich doświadczania w kulturze konsumpcji , Stylistyka: Tom 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Bożena Witosz, Estetyzm, antyestetyzm, anestetyzm - refleksy pluralizmu wartości współczesnej estetyki w stylu polskiej prozy końca XX wieku , Stylistyka: Tom 11 (2002): Stylistyka a poetyka
- Bożena Witosz, O konsekwencjach podmiocentryzmu w badaniach stylistycznych , Stylistyka: Tom 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Bożena Witosz, Stylistyczne aspekty dyskursu feministycznego ( Wokół znaczenia terminu dyskurs w tekstologii lingwistycznej) , Stylistyka: Tom 17 (2008): Znaczenie i styl
- Bożena Witosz, Tekst jako wspólny przedmiot badań teorii tekstu, stylistyki i poetyki , Stylistyka: Tom 7 (1998): Stylistyka Słowiańska
- Bożena Witosz, Potoczność jako wartość w dzisiejszej kulturze , Stylistyka: Tom 15 (2006): Styl i kultura
- Bożena Witosz, Anna Starzec, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 1999, 273 s. , Stylistyka: Tom 9 (2000): Stylistyka czeska
