Czy gatunek i styl są we współczesnej stylistyce pojęciami konkurencyjnymi?
BOŻENA WITOSZ
Abstract
The author assumes that in the present period of methodological pluralism typical of the humanities, there is a need for a renewed analysis of scientific output of traditional branches (stylistics) which - influenced by new branches (linguistic theory of kinds) - enrich the area of their scientific observation. The author tries to situate the two basic categories of linguistic branches: style and speech kind and wonders why those notions are inaccurate. The problem needs to be considered on three levels:-
-mutual relations between linguistic stylistics and theory of kinds;
-establishing the common points in the sphere of style and kind indicating the possible terminological differences;
-outlining the research perspectives of both branches, and the benefits resulting from the use of the notions discussed in the paper.
There are different research attitudes presented in the article, in which incorporation of stylistics into textual linguistics, autonomous development of both branches and building interdisciplinary stylistics are postulated. The author treats both branches as independent and complemantary ones.
In the article attention is paid to the fact that definitions of style and kind reveal many similarities under the condition that both terms are situated in the sphere of abstraction (they designate the notion of model, type). However, one can find differences while observing the plane of analyses of particular utterances. Introduction of the element of subjectivity (individuality) to definition of the style of utterance that the notion of kind is deprived of is postulated.
Both categories, though often not identical in meaning, are acknowledged as indispensable in textual analysis. The notion of kind is permanently incorporated into stylistic research. Style, though constantly connected with kind, as a much wider category should preserve its individual character and methodological attractiveness.
References
Bartmiński J., Derywacja stylu.-Pojęcie derywacji w lingwistyce, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin.
Bartmiński J., 1990, Folklor - język - poetyka, Wrocław.
Bartmiński J., 1991, Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. - Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław.
Bartmiński J., 1998, Tekst jako przedmiot tekstologii lingwistycznej. — Tekst. Problemy teoretyczne, pod red. J. Bartmińskiego i B. Bonieckiej, Lublin.
Belke H., 1979, Problemy typologii i klasyfikacji tekstów użytkowych, przeł. M. Lukasiewicz, “Pamiętnik Literacki”, z. 3.
Burzyńska A., 1995, Poetyka po strukturalizmie. - Poetyka bez granic, pod red. W. Boleckiego i W. Tomasika, Warszawa.
Danes F., 1995, Stylistika - Text ova lingvistika - Retorika, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dijk van T. A., 1980, Textwissenschaft. Eine interdisziplinäre Einführung, Tübingen.
Dobrzyńska T, 1992, Badania struktury tekstu - nowe źródło inspiracji stylistyki, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dobrzyńska T, 1996, Tekst - w perspektywie stylistycznej. — Tekst i jego odmiany, pod red. T. Dobrzyńskiej, Warszawa.
Dubisz S.,1995, Styl?. “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Dudok M., 1995, Ćo je to styl?, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Enkvist N. E., 1995, Style in stylistics and in Text and Discourse Linguistics, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Wrocław.
Gajda S., 1 988, Styl indywidualny a współczesna stylistyka. - Z polskich studiów slawistycznych, seria VII, Warszawa.
Gajda S., 1990, Gatunki wypowiedzi. - Sprawozdania 1987-1990, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół nauk. Wydział II Języka i Literatury, Seria B, nr 22, Opole.
Gajda S., \99\,Stan współczesnej stylistyki a synteza stylistyczna. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1992, Dylematy stylistyka. - Systematyzacja pojęć w stylistyce, pod red. S. Gajdy, Opole.
Gajda S., 1993 a, Ponowożytność - nauka - język, “Kwartalnik Opolski”, nr 3.
Gajda S., 1993 b, Gatunkowe wzorce wypowiedzi. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław.
Gajda S., 1996 a, Słowo wstępne. - Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Gajda S., 1996 b, Styl osobniczy uczonych. — Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Gajda S., 1998, Językoznawstwo na rozdrożu?-Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Hoffmannová J., 1997, Stilistika a..., Praha.
Jenny L., 1988, Strategia formy, przeł. K. i J. Faliccy, “Pamiętnik Literacki”, z. 1.
Kasperski E., 1996 a, Poetyka i heterogeniczność. - Literatura i heterogeniczność kultury, pod red. E. Czaplejewicza i E. Kasperskiego, Warszawa.
Kasperski E., 1996 b, Balbus czy Bachtin? Spór o koncepcję stylu i stylistyki w badaniach literackich. - Styl a tekst, pod red. S. Gajdy i M. Balowskiego, Opole.
Kożyna M., N., 1997, O sootnoszeniji stilistiki i pragmatiki. - Stilistika i pragmatika, Perm.
Majer-Baranowska U., 1998, Tekst jako jednostka językowa i jego warianty. - Tekst. Problemy teoretyczne, pod red. J. Bartmińskiego i B. Bonieckiej, Lublin.
Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym, “Socjolingwistyka”, nr 9.
Mayenowa M. R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka. Warszawa.
Pisarkowa K., 1995, O stylu, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Sandig B., 1986, Vom Nutzen der Texlinguistik für die Stilistik. - Kontroversen alte und neue. Akten des VII. Internationalen Germanisten-Kongresses Göttingen 1985, t.3, Tübingen.
Sawicka G., 1994, Narodziny nowego stylu. — Przemiany współczesnej polszczyzny, pod red. S. Gajdy i Z. Adamiszyna, Opole.
Shiffrin D., 1994, Approaches to Discourse, Cambridge.
Skubalanka T., 1969, O pojęciu wyboru w stylistyce, “Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, vol. 9/19, Lublin.
Skubalanka T, 1985, Metodologiczne problemy syntezy stylistyki. - Teoretycznoliterackie tematy i problemy, Wrocław.
Skubalanka T., 1991, Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, Lublin.
Skubalanka T, 1992, Czy można mówić o istnieniu systemu stylistycznego?, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Skubalanka T, 1995, O definicjach stylu, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Sławkowa E., 1998, Stylistyka feministyczna: zarys problematyki badawczej. — Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Todorov T, 1979, O pochodzeniu gatunków, przeł. A. Labuda, “Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Wilkoń A., 1977, Z zagadnień języka i stylu. — Z zagadnień języka artystycznego, “Zeszyty Naukowe UJ”, “Prace Językoznawcze”, nr 54.
Wilkoń A., 1978, Język a styl tekstu literackiego, “Język Artystyczny” 1, pod red. A. Wi- Ikonia, Katowice.
Witosz B., 1994, Lingwistyka a teoria aktów mowy, “Socjolingwistyka”, nr 14.
Witosz B., 1998 a, Ewolucja kategorii podmiotu w badaniach stylistycznych. — Nowe czasy, nowe języki, nowe (i stare) problemy, pod red. E. Jędrzejko, Katowice.
Witosz B., 1998 b, Tekst jako wspólny przedmiot badań teorii tekstu, stylistyki i poetyki, “Stylistyka” VIII, pod red. S. Gajdy, Opole.
Wojtak M., 1992, O początkach stylu religijnego w polszczyźnie, “Stylistyka” I, pod red. S. Gajdy, Opole.
Wojtak M., 1998, Stylistyka a pragmatyka — stan i perspektywy w stylistyce polskiej, “Stylistyka” VIII, Opole.
Zgółka T, 1991, Tekstowe, funkcjonalne i pragmatyczne kryteria wyodrębniania stylowych odmian języka. - Synteza w stylistyce słowiańskiej, pod red. S. Gajdy, Opole.
Zgółka T., 1995, Styl jako narzędzie, “Stylistyka” IV, pod red. S. Gajdy, Opole.
Authors
BOŻENA WITOSZStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Bożena Witosz, Lexical methods of traditional stylistics in contemporary studies of style. (The sad fate of epithet) , Stylistyka: Vol. 26 (2017): Słowo a styl
- Bożena Witosz, Individual style of Stanisław Gajda. A few thoughts after reading , Stylistyka: Vol. 25 (2016): Gajda i stylistyka
- Bożena Witosz, The Images of Communicative Behaviour of Men and Women in Contemporary Literature , Stylistyka: Vol. 13 (2004): Style and Gender
- Bożena Witosz, Artifacts and different styles of their experience in the culture of consumption , Stylistyka: Vol. 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Bożena Witosz, Aestheticism, Antiaestheticism, Anaestheticism - Reflexions of Modern Aesthetics Values Pluralism in Polish Prose Style of the End of 20th Century , Stylistyka: Vol. 11 (2002): Stylistics and Poetics
- Bożena Witosz, Conseąuences of Subject-Centrism in Stylistic Research , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Bożena Witosz, Stylistic Aspects of Feminist Discourse (On the Meaning of the Issue of Discourse in Linguistic Textology) , Stylistyka: Vol. 17 (2008): Znaczenie i styl
- Bożena Witosz, Informality as a Value in Present-Day Culture , Stylistyka: Vol. 15 (2006): Styl i kultura
- Bożena Witosz, Text in the Latest Theories of Textual Linguistics, Stylistics and Poetics , Stylistyka: Vol. 7 (1998): Slavic Stylistics
- Bożena Witosz, Anna Starzec, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 1999, 273 s. , Stylistyka: Vol. 9 (2000): Czech Stylistics
