Porada językowa w XIX wieku (na przykładzie wypowiedzi Fryderyka Skobla)

BARTŁOMIEJ CIEŚLA

doi:10.25167/Stylistyka34.2024.11

Publié le: 2025-02-20

Vol. 34 (2024)

Porada językowa w XIX wieku (na przykładzie wypowiedzi Fryderyka Skobla)

BARTŁOMIEJ CIEŚLA

Stylistyka

Rubrique: ARTICLES

https://doi.org/10.25167/Stylistyka34.2024.11

Résumé

The article aims at a genological analysis of language advice offered by Fryderyk Skobel in his book entitled O skażeniu języka polskiego w dziennikach i w mowie potocznéj, osobliwie w Galicji (1871) [On the contamination of the Polish language in diaries and colloquial speech, specifically in Galicia]. It takes into account the four planes of the genre pattern − structural, stylistic, pragmatic and cognitive – as elaborated on by Maria Wojtak. The analysis conducted reveals a number of common features between language advice from the second half of the nineteenth century, the twentieth century and present-day texts. The similarities apply to every aspect of the pattern’s functioning, primarily the thematic threads and stylistic properties. The differences can be found in the linguistic self-presentation of the author, who considers himself an expert and mentor, strongly emphasizing his subjective perspective. Another distinction concerns the level of stylistic expressiveness: the advice under analysis carries a strong emotional tone, which is absent from contemporary texts belonging to this genre.

Articles les plus lus par le même auteur ou la même autrice

Bartłomiej Cieśla, Motywy tematyczne we współczesnych przemówieniach funeralnych , Stylistyka: Vol. 29 (2020): Styl i religia

Télécharger des fichiers

pdf (Język Polski)

Règles de citation

CIEŚLA, B. (2025). Porada językowa w XIX wieku (na przykładzie wypowiedzi Fryderyka Skobla). Stylistyka, 34, 217–238. https://doi.org/10.25167/Stylistyka34.2024.11

##plugins.themes.libcom.share##

Licence

Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d’Utilisation Commerciale - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.

Références

Źródło
Google Scholar

Skobel F., 1872, O skażeniu języka polskiego w dziennikach i mowie potocznéj, wydanie trzecie powiększone, Kraków: Drukarnia Akademicka, pod zarządem K. Mańkowskiego.
Google Scholar

Literatura
Google Scholar

Betlejczyk F., 1861, Kwestye językowe, Warszawa: Drukarnia Karola Karolewskiego.
Google Scholar

Bliziński J., 1888, Barbaryzmy i dziwolągi językowe, Kraków: G. Gebethner i Spółka.
Google Scholar

Br. Z., 1967, O pomnikach dwóch uczonych doby Oświecenia, „Kwartalnik Historii, Nauki i Techniki”, nr 2, s. 440–441.
Google Scholar

Brzezińska A., 1996, Jak dobrze uczyć? Analiza porównawcza modeli kształcenia, „Polonistyka”, nr 10, s. 646–654.
Google Scholar

Ficek E., Przyklenk J., 2014, „Stary” gatunek w nowych mediach, czyli porada językowa wczoraj i dziś. Z badań nad pragmatycznym wymiarem eksperckiej wypowiedzi. – Bogactwo współczesnej polszczyzny, red. P. Żmigrodzki, S. Przęczek-Kisielak, Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
Google Scholar

Ficek E., Przyklenk J., 2018, Komponent strukturalny porady językowej – wczoraj i dziś (jeszcze o „starym” gatunku w nowych mediach), „Język Polski”, nr 3, s. 65–74. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.98.3.5
Google Scholar

Gajda A., 2020, Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-666-4
Google Scholar

Ginter J., 2015a, Lekko i z poczuciem humoru. O elementach ludycznych w poradach językowych, „Gdańskie Zeszyty Kulturoznawcze”, nr 1, s. 95–201.
Google Scholar

Ginter J., 2015b, Wpływ Poradni Językowej PWN na kodyfikację pisowni polskiej. – Język w Poznaniu, red. V. Kamasa i in., Poznań: Wydawnictwo Rys.
Google Scholar

Ginter J., 2016a, Internetowe poradnie językowe – kultura języka w nowej odsłonie. – Kultura od nowa. Badania – trendy – praktyka, red. G.D. Stunża, K. Stachura, Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej.
Google Scholar

Ginter J., 2016b, Internetowa porada językowa – próba socjolingwistycznej analizy gatunku. – Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych, red. W. Doliński, J. Żurko, S. Męcfal, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7969-659-8.08
Google Scholar

Gorlewska E., 2015, Wideoblog Mówiąc inaczej jako wariant gatunkowy wirtualnego poradnictwa językowego, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna”, nr 4, s. 47–65.
Google Scholar

Klemensiewcz Z., 2015, Historia języka polskiego, wyd. 9, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Knot A., oprac., 1955, Galicyjskie wspomnienia szkolne, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Luto-Kamińska A., 2017, Norma językowa w polszczyźnie historycznej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, nr LXXIII, s. 143–160.
Google Scholar

Miodek J., 2012, O normie językowej. – Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Pisarek W., 1963, Pierwsze polskie książki o języku prasy, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 14, s. 75–84.
Google Scholar

Poprawa M., 2010, Pragmatyczny, społeczny i kulturowy wymiar pytań do internetowej poradni językowej. – Dobra rada nie zawada. Rady, porady, poradniki w języku, literaturze i kulturze, red. W. Żarski, B. Staniów, Koszalin: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie.
Google Scholar

Przyklenk J., 2013, Genus w służbie medium, czyli o (nie)zmienności (?) gatunkowych wyznaczników porady językowej. – Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Suska D., 2016, Wybrane cechy internetowych porad językowych a świadomość językowa ich użytkowników, „Językoznawstwo”, nr 12, s. 143–156. DOI: https://doi.org/10.16926/j.2016.12.09
Google Scholar

Starzec A., 1999a, Atrakcyjność współczesnych tekstów popularnonaukowych. – Dyskurs naukowy – tradycja i zmiana, red. S. Gajda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Starzec A., 1999b, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Szczerbowicz-Wieczór L., 1881, O skażeniu obecnem języka polskiego w prasie, Płock: nakładem Izydora Waserrmana księgarza.
Google Scholar

Walicki A., 1876, Błędy nasze w mowie i piśmie, ku szkodzie języka polskiego popełnione i prowincyonalizmy, Kraków–Warszawa: nakład Gebethnera i Wolffa.
Google Scholar

Wojtak M., 2008, Wzorce gatunkowe wypowiedzi a realizacje tekstowe. – Polska genologia lingwistyczna, red. R. Cudak i D. Ostaszewska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar