Polska facecja prozatorska XVI-XVIII w. Styl - gatunek - komizm
Artur Rejter
Abstract
The article presents Polish prosaic facetiae of the 16-18 centuries as a genre of popular literature. As for the style of this genre, the most significant elements are those of colloquial style, as can be observed in the style and structure of the text. The colloquialisms, proverbs and puns show that colloquial style is most important in facetiae.
The analized genre is also a hybrid of various speech genres connected with many functional styles of Polish. The most popular genres are for example: dialogue, press information, testament, record, sermon. In facetiae, each element of their text structure and style is connected with its pragmatic aspect. Facetiae as a genre of popular literature is above all subordinate to its comic function.
Finally, the article shows that facetiae is a forerunner of modem jokes and anecdotes one can be seen in the style and text structure of these speech genres. One can say that popular literature is a timeless kind of output.
Literaturhinweise
Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Warszawa.
Bartmiński J., 1991, Styl potoczny jako centrum systemu stylowego języka.—Synteza w stylistyce słowiańskiej, red. S. Gajda, Opole, s. 33-47.
Bartmiński J., 1992, Styl potoczny. - Język a kultura, t. 5: Potoczność w języku i w kulturze, red. J. Anusiewicz, F. Nieckula, Wrocław, s. 37-54.
Bąbel A. M., 2000, Przemiany formy tekstu kulinarnego (III-XIX w.), „Napis”. Tom poświęcony literaturze okolicznościowej i użytkowej, seria VI, s. 215-230.
Dziechcińska H., 1976, W krzywym zwierciadle. O karykaturze i pamflecie czasów renesansu, Wrocław.
Gajda S., 1993, Gatunkowe wzorce wypowiedzi. — Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.
Graciotti S., 1991, Polska facecja humanistyczna i jej włoskie wzorce, tłum. T. Ulewicz. — Idem: Od Renesansu do Oświecenia, t. 1, Warszawa, s. 185-203.
Guriewicz A., 1987, Problemy średniowiecznej kultury ludowej, tłum. Z. Dobrzyniecki, Warszawa.
Krzyżanowski J., 1960, Wstęp. — Dawna facecja polska (XVI-XVIII w.), oprać. J. Krzyżanowski, K. Żukowska-Billip, Warszawa, s. 5-22.
Krzyżanowski J., 1969, Wstęp. -Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, oprać. J. Krzyżanowski, t. 1.
Krzyżanowski J., Żukowska-Billip K. (oprać.), 1960, Dawna facecja polska (XVI-XVIII w.), Warszawa.
Michałowska T., 1970, Między poezją a wymową. Konwencje i tradycje staropolskiej prozy nowelistycznej, Wrocław.
Michałowska T., 1998, Facecja. - Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Warszawa, s. 241-246.
Pollak R., 1969, Bandello - Sowizdrzał i anegdoty Górnickiego. - Idem: Od Renesansu do Baroku, Warszawa, s. 68-78.
Rejter A., 1997, Językowy obraz DOMU w polskiej poezji współczesnej. Potoczność i artyzm. — Dom w języku i kulturze, red. G. Sawicka, Szczecin, s. 347-359.
Rejter A., 2000a, Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, Katowice.
Rejter A., 2000b, Polifoniczność gatunkowa „Merkuriusza Polskiego" z 1661 roku, „Napis”. Tom poświęcony literaturze okolicznościowej i użytkowej, seria VI, s. 7-17.
Ziomek J., 1995, Renesans, Warszawa.
Żmigrodzka B., 1997, Testament jako gatunek tekstu, Katowice.
Authors
Artur RejterStatistics
Downloads
Lizenz
Copyright (c) 2001 Stylistyka
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Am häufigsten gelesenen Artikel dieser/dieses Autor/in
- Artur Rejter, Science towards cultural memory – (about) alchemy discourse(s) , Stylistyka: Bd. 28 (2019): Styl i pamięć
- Artur Rejter, Funkcje środków wartościujących w polskim dyskursie naukowym XVI wieku , Stylistyka: Bd. 27 (2018): Styl i aksjologia
- Artur Rejter, Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu) , Stylistyka: Bd. 22 (2013): Styl w kulturze
- Artur Rejter, Emocjonalność a obrazowość polszczyzny średniowiecznej i ich tekstowe aktualizacje , Stylistyka: Bd. 30 (2021): Styl i emocje
- Artur Rejter, Genologia historyczna a stylistyka. Zarys problematyki , Stylistyka: Bd. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Artur Rejter, Straszydlaczki, urocznice, latawiczki. Poetycka konceptualizacja światów pozazmysłowych w twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny , Stylistyka: Bd. 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Artur Rejter, Barokowe kształty słowa. Z zagadnień ewołucji stylu poematów Kaspra Twardowskiego , Stylistyka: Bd. 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
- Artur Rejter, Kulturowy kontekst gatunków publicystycznych a ich wzorzec tekstowy , Stylistyka: Bd. 11 (2002): Stylistyka a poetyka
- Artur Rejter, Discourse in the context of language history – research potential and perspectives , Stylistyka: Bd. 32 Nr. 32 (2023): Stylistyka
