W stronę optymalizacji słownikowego objaśniania znaczeń

Wojciech Chlebda



##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##: https://doi.org/10.25167/Stylistyka.25.2016.20

Sažetak

In this paper, the author puts forward the following general hypotheses as a starting point for further enquiry: 1. Definitions and sets of definitions are developed on the basis of the results of exploration of linguistic reality and therefore they constitute meta-statements about certain fragments of linguistic reality; 2. Various types of definitions emphasize different aspects of linguistic reality and examine the reality from different perspectives; 3. Definitions and sets of definitions constitute cognitive tools used in any research endeavour; 4. Definitions and sets of definitions enable one to verify consistency across various scientific concepts. With this general background in mind, the author poses a specific question, namely whether it is possible to, first, synthesize various types of definitions and, second, to introduce such a synthetic definition into a new explanatory dictionary of the Polish language. The author argues that the proposed synthetic definition should be based on classical (taxonomic) definitions, cognitive definitions (used extensively by ethno- linguists), and contextual definitions. Also, the synthesis of three types of data, that is, systemic, textual and survey data, should provide a resource base for the development of the synthetic definition. The author argues that such a definition should be half-open, that is, it should include a set of features chosen by language users when performing particular speech acts. This way the synthetic definition is of dynamic character, which stands in stark contrast to static taxonomic definition.
In short, this paper presents, first, a general framework for development of a synthetic definition, and, second, certain examples of definitions developed on the basis of the proposed framework.

Ključne riječi:

taxonomic definition, cognitive definition, contextual definition, synthetic definition, definition framework, explanatory dictionary

Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykologii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Warszawa.
  Google Scholar

Bartmiński J., 2006a, Definicja leksykograficzna a opis języka. – Tenże, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
  Google Scholar

Bartmiński J., 2006b, Koncepcja językowego obrazu świata w programie slawistycznych badań porównawczych. – Tenże, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin.
  Google Scholar

Bartmiński J., Tokarski R., 1993, Definicja semantyczna: czego i dla kogo? – O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
  Google Scholar

Chlebda W., 1993, Słownik a „dwuoczne postrzeganie świata”.–O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
  Google Scholar

Chlebda W., 2007, „Ramka pragmatyczna” w procesie weryfikowania i tworzenia słownikowych definicji frazeologizmów.–Język. Człowiek. Dyskurs, red. M. Hordy, W. Mokijenko, H. Walter, Szczecin.
  Google Scholar

Chlebda W., 2008a, Leksykografia w aktach i procesach autoidentyfikacji narodowej.– Tożsamość a język w perspektywie slawistycznej, red. S. Gajda, Opole.
  Google Scholar

Chlebda W., 2008b, O pewnej perspektywie słownikowego opisu biblizmów, „Studia i Szkice Slawistyczne”, t. IX, s. 67–83.
  Google Scholar

Chlebda W., 2008c, Europejskość w najnowszym polskim dyskursie politycznym.–Język polski w europejskiej przestrzeni kulturowo-językowej, red. S. Gajda, Opole.
  Google Scholar

Chlebda W., 2010, W poszukiwaniu językowo-kulturowego obrazu świata Słowian.– Etnolingwistyka a leksykografia. Tom poświęcony Profesorowi Jerzemu Bartmińskiemu, red. W. Chlebda, Opole.
  Google Scholar

Gajda S., 1990, Wprowadzenie do teorii terminu, Opole.
  Google Scholar

Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
  Google Scholar

Hymes D., 1980, Socjolingwistyka i etnografia mówienia.–Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa.
  Google Scholar

Janion M., 2000, Zmierzch paradygmatu. – Taż, Do Europy – tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa.
  Google Scholar

Krzyżanowski P., 1993, O rodzajach definicji i definiowaniu w lingwistyce.–O definicjach i definiowaniu. red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
  Google Scholar

Kublikowski R., 2013, Definicje i rozwój wiedzy. Od Arystotelesa do Putnama, Lublin.
  Google Scholar

Łozowski P., 2015, W poszukiwaniu kultury realnej: definicja realnoznaczeniowa w „Wielkim słowniku języka polskiego”.–Człowiek. Zjawiska i teksty kultury w komunikacji społecznej, red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec, Lublin.
  Google Scholar

Miczka E., 2002, Prototyp w lingwistyce tekstu.–Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1: Mowy piękno wielorakie, red. D. Ostaszewska, Katowice.
  Google Scholar

Pawłowski T., 1986, Tworzenie pojęć w naukach humanistycznych, Warszawa.
  Google Scholar

Puzynina J., 1998, Struktura semantyczna „narodu” a profilowanie.–Profilowanie w języku i w tekście, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
  Google Scholar

Tokarski R., 2013, Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin.
  Google Scholar

Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, przeł. A. Głaz i in., Lublin.
  Google Scholar

##plugins.themes.libcom.download##


Objavljeno
2020-01-10

##plugins.themes.libcom.cytowania##


##libcom.authors##

Wojciech Chlebda 

##libcom.statistics##

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##


##submission.license##

1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).

2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.

3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.

4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:

a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,

b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,

c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie  CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).

d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.

5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.

6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.

7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.