Zatrzymać czas. O językowych i tekstowych sposobach kształtowania czasu w utworach poetyckich
Teresa Dobrzyńska
Sažetak
The concept of time reveals its complex naturę. It has been encoded in the structure of language in many different ways and it is also permanently present in the discourse. Due to its anthropological character, it is strongly related to the domain of human feelings and imagination. So the time is not simply measured, but it is experienced and lived by as well. As a factor of many different acts, the time undergoes various mental operations. In several types of utterances the concept of time happens to be transformed in some charac- teristic ways: it might be reduced or stopped and one may experience an illusion of time- lessness. Modifications of this kind are being introduced in some special sentence and text structures. Though such constructs might be used in every day speech and in some other kinds of discourse, i.e. in advertisements, they are specific for three types of poetry: poetic meditations, reflective considerations, and lyrical descriptions. The time can also be apparently stopped in the narrative poems, with their specific temporal structures con- nected to the plot. It happens when they are constructed in a particular way undergoing the rule of semantic loop.In this paper some examples of such apparent time flow arrests are discussed as well as their specific functions in poetry.
Ključne riječi:
time, present tense, repetition, parallelism, poetry, text structure, meditation, description, consideration##submission.citations##
Czas w kulturze, 1988, wybór, oprać, i wstęp A. Zajączkowska, Warszawa.
Dąbrowski S., 1989, Medytacja (Studium genologiczne), „Przegląd Humanistyczny” nr 4,5. Dobrzyńska T., 2003, Od zamkniętego tekstu do nieskończoności (uwagi przy lekturze wiersza Adama Mickiewicza „Aryman i Oromaz”). — idem, Tekst — styl — poetyka, Kraków.
Gralewicz-Wolny I., 2005, „Życie/prze” — o najkrótszym wierszu Mirona Białoszewskiego. - Skala mikro w badaniach literackich, red. A. Nawarecki, M. Bogdanowska, Katowice.
Grądziel J., 1998, Miron Białoszewski: „ Prawo smaku rzeczy nieobecnych ”. — Literatura wobec niewyobrażalnego, red. W. Bolecki, E. Kuźma, Warszawa.
Hall E.T., 1984, Poza kulturą, Warszawa.
Hall E.T., 1999, Taniec życia, przeł. R. Nowakowski, Warszawa.
Jakobson R., 1989, Paralelizm gramatyczny i jego aspekt rosyjski. - idem, W poszukiwaniu istoty języka, wybór, red. naukowa i wstęp M. R. Mayenowa, t. 1-2, Warszawa.
Językowy obraz świata, 1999, red. J. Bartmiński, wyd. 2. popr., Lublin.
Kubiak Z., 1999, Literatura Greków i Rzymian, Warszawa.
Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przeł. T.P. Krzeszowski, Warszawa.
Niebrzegowska S., 1998, Pętla semantyczna w paradygmacie spójnościowym. — Tekst. Problemy teoretyczne, red. J. Bartmiński, B. Boniecka, Lublin.
Pajdzińska A., 1993, Definicje poetyckie. - O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
Pajdzińska A., 1995, Dzieci Heraklita. (Poeci o czasie). - Kreowanie świata w tekstach, red. A. M. Lewicki, R. Tokarski, Lublin.
Profilowanie pojęć. Wybór prac, 1993, red. J. Bartmiński, Lublin.
Profilowanie w języku i w tekście, 1998, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin.
Puzynina J., 1997, Człowiek - język - wartość. - idem, Słowo - wartość - kultura, Lublin. Słomka W., 1984, Medytacja, Lublin.
Słownik pojęć i tekstów kultury. Terytoria słowa, 2002, red. E. Szczęsna, oprać, zespół, wyd. 2., Warszawa.
Witosz B., 1997, Opis w prozie narracyjnej na tle innych rodzajów deskrypcji, Katowice.
##libcom.authors##
Teresa Dobrzyńska##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
##submission.copyrightStatement##
##submission.license.cc.by-nc-sa4.footer##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
##plugins.generic.recommendByAuthor.heading##
- Teresa Dobrzyńska, Metafora w dyskursie politycznym , Stylistyka: Svezak 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Teresa Dobrzyńska, Zabawy językowe jako forma perswazji w dyskursie publicznym , Stylistyka: Svezak 17 (2008): Znaczenie i styl
- Teresa Dobrzyńska, Od zamkniętego tekstu do nieskończoności (uwagi przy lekturze wiersza A. Mickiewicza "Aryman i Oromaz") , Stylistyka: Svezak 7 (1998): Stylistyka Słowiańska
- Teresa Dobrzyńska, Badania struktury tekstu - nowe źródło inspiracji stylistyki , Stylistyka: Svezak 1 (1992): Stylistyka dziś
- Teresa Dobrzyńska, List do Redakcji "Stylistyki" , Stylistyka: Svezak 23 (2014): Dyskurs i styl
- Teresa Dobrzyńska, Lucylla Pszczołowska (1924-2010) , Stylistyka: Svezak 19 (2010): Style a media
- Teresa Dobrzyńska, Profesor Lucylla Pszczołowska — wybitna badaczka wiersza polskiego i słowiańskiego , Stylistyka: Svezak 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Teresa Dobrzyńska, Konotacje nazw w kontaktach międzykulturowych , Stylistyka: Svezak 11 (2002): Stylistyka a poetyka
