Humanizm konfucjański. Zarys problematyki
Abstrakt
Artykuł przedstawia istotne elementy wizji humanistycznej w świetle założeń filozofii konfucjańskiej. Autor wielokrotnie odwołuje się do Dialogów Konfucjusza oraz do wypowiedzi jego najważniejszych spadkobierców – Mencjusza i Xunzi, jak również do współczesnej literatury przedmiotu. W tekście najpierw uwaga koncentruje się na rozumieniu wspólnej wszystkim ludziom samej natury ludzkiej, którą konfucjaniści różnie oceniali – jako dobrą lub złą, ale zawsze podległą formacji i doskonaleniu. Właśnie człowiek moralnie doskonały (junzi), charakteryzujący się zwłaszcza cnotami dobroczynności i miłości, zasługuje na miano osoby. W odróżnieniu od tradycji zachodniej konfucjanizm widzi ludzką podmiotowość i wartość nie tyle w racjonalności, ile w dojrzałości moralnej, wyrażającej się w autentycznej życzliwości i spolegliwości. Ten akcent z kolei pozwala dostrzec nieodzowny społeczny wymiar człowieczeństwa, który ujawnia się i kształtuje przede wszystkim w rodzinie, a następnie oddziałuje na całe społeczeństwo. W końcu artykuł wyjaśnia wspólne pochodzenie i współzależność człowieka, świata (wszechświata) i nieba. Ponieważ filozofia ta nie odwołuje się do nadprzyrodzoności czy do Boga, ani nie posiada żadnego mitu o stworzeniu, cała jej wizja humanistyczna jawi się jako świecka, jakkolwiek, przynamniej według niektórych autorów, niepozbawiona całkowicie swoiście rozumianego wymiaru transcendentnego.
Słowa kluczowe:
humanizm, konfucjanizm, moralność, człowiek, natura ludzka, osoba, życie społeczne, Konfucjusz, Mencjusz, XunziBibliografia
Bary Wm. Theodore de. 2000. Asian Values and Human Rights: A Confucian Communitarian Perspective. Cambridge [USA]-London: Harvard University Press.
Google Scholar
Brownell Susan. 2008. Physical Culture, Sports and the Olympics. W The Cambridge Companion to Modern Chinese Culture. Red. Kam Louie, 339-360. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CCOL9780521863223.017
Google Scholar
Chan Wing-Tsit. 1963. A Source Book in Chinese Philosophy. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar
Chang Chi Yun. 2013. Confucianism: A Modern Interpretation. Singapore: World Scientific Publishing.
DOI: https://doi.org/10.1142/8574
Google Scholar
Cheng Chung-Ying. 2004. A Theory of Confucian Selfhood: Self-Cultivation and Free Will in Confucian Philosophy. W Confucian Ethics: A Comparative Study of Self, Autonomy, and Community. Red. Kwong-loi Shun, David B. Wong, 124-147. Cambridge: Cambridge University Press, Cambridge.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606960.008
Google Scholar
El Amine Loubna. 2015. Classical Confucian Political Thought: A New Interpretation. Princeton-Oxford: Princeton University Press.
DOI: https://doi.org/10.23943/princeton/9780691163048.001.0001
Google Scholar
Feminist Encounters with Confucius. 2016. Red. Mathew A. Fouts, Sor-hoon Tan. Leiden-Boston: Brill.
Google Scholar
King Ambrose Yeo-chi. 2018. China’s Great Transformation: Selected Essays on Confucianism, Modernization and Democracy. Hong Kong: The Chinese University Press.
DOI: https://doi.org/10.1353/book58632
Google Scholar
Konfucjusz. 2021. Dialogi, Warszawa: Hachette Polska.
Google Scholar
Li Chenyang. 2008. “The Philosophy of Harmony in Classical Confucianism”, Philosophy Compass, 3 (3) : 423-435.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1747-9991.2008.00141.x
Google Scholar
Liu Xiaogan. 2019. The Goodness in Human Nature: New Perspectives on Mencian Theory. W New Life for Old Ideas: Chinese Philosophy in the Contemporary World. Red. Yanming An, Brian Bruya, 183-224. Hong Kong: The Chinese University Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvzsmbt4.9
Google Scholar
Mencius [The Book of Mencius]. 2009. Red. Philip J. Ivanhoe. New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Mote Frederick W. 1971. Intellectual Foundations of China. New York: Knopf.
Google Scholar
Mou Bo. 2009. Chinese Philosophy A-Z. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Nowosad Sławomir. 2017. „Podstawowe pojęcia etyczne konfucjanizmu”. Roczniki Teologiczne, 64 (3) : 51-61.
DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2017.64.3-4
Google Scholar
Ro Young-Chan. 1986. “The Place of Ethics in the Christian Tradition and the Confucian Tradition: A Methodological Prolegomenon”, Religious Studies 22 (1) : 51-62.
DOI: https://doi.org/10.1017/S0034412500018035
Google Scholar
Rosemont Henry, Jr. 2004. Whose Democracy? Which Rights? A Confucian Critique of Modern Western Liberalism. W Confucian Ethics: A Comparative Study of Self, Autonomy, and Community. Red. Kwong-loi Shun, David B. Wong, 49-71. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606960.005
Google Scholar
Shun Kwong-loi. 2004. Conception of the Person in Early Confucian Thought. W Confucian Ethics: A Comparative Study of Self, Autonomy, and Community. Red. Kwong-loi Shun, David B. Wong, 183-199. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606960.010
Google Scholar
Sim May. 2007. Remastering Morals with Aristotle and Confucius, Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511497841
Google Scholar
Surie Poonam. 2020. China: Confucius in the Shadows. Abingdon: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781003048244
Google Scholar
Tsai Daniel Fu-Chang. 2001. “How Should Doctors Approach Patients? A Confucian Reflection on Personhood”, Journal of Medical Ethics 27 (1) : 44-50.
DOI: https://doi.org/10.1136/jme.27.1.44
Google Scholar
Wang Yueqing, Bao Qinggang, Guan Guoxing. 2020. History of Chinese Philosophy Through Its Key Terms. Nanjing: Nanjing University Press.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-15-2572-8
Google Scholar
Weiming Tu, Okeda Daisaku. 2011. New Horizons in Eastern Humanism: Buddhism, Confucianism and the Quest for Global Peace. London-New York: I.B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755625635
Google Scholar
Wong David B. 2004. Rights and Community in Confucianism. W Confucian Ethics: A Comparative Study of Self, Autonomy, and Community. Red. Kwong-loi Shun, David B. Wong, 31-48. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606960.004
Google Scholar
Wong Wai-ying. 2017. Confucian Ethics in Western Discourse. London: Bloomsbury Academic.
Google Scholar
Xin Ru. 2007. “The Human Being in Chinese Civilization”, Diogenes 54 (3) : 69-75.
DOI: https://doi.org/10.1177/0392192107080716
Google Scholar
Yao Xinzhong. 2000. Introduction to Confucianism. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Zehou Li. 2010. The Chinese Aesthetic Tradition. Honolulu: University of Hawai’i Press.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Studia Oecumenica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Studia Oecumenica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
Inne teksty tego samego autora
- Sławomir Nowosad, Społeczne implikacje etyki buddyjskiej , Studia Oecumenica: Tom 19 (2019)
- Piotr Jaskóła, Zdzisław Józef Kijas, Sławomir Nowosad, Recenzje i omówienia , Studia Oecumenica: Tom 18 (2018)
- Sławomir Nowosad, Wojna sprawiedliwa z perspektywy prawosławnej , Studia Oecumenica: Tom 16 (2016)
- Sławomir Nowosad, Oliver O'Donovan. 2017. Entering into Rest. Grand Rapids: Eerdmans , Studia Oecumenica: Tom 19 (2019)
- Sławomir Nowosad, Paul Avis. 2016. The Vocation of Anglicanism. London-New York: Bloomsbury T&T Clark , Studia Oecumenica: Tom 19 (2019)
- Sławomir Nowosad, Ágúst Ingvar Magnússon. 2019. Kierkegaard and Eastern Orthodox Thought: A Comparative Philosophical Analysis. Piscataway: Gorgias Press 2019. XI+307 , Studia Oecumenica: Tom 19 (2019)
- Sławomir Nowosad, (Rec.) Gerald McKenny, Biotechnology, Human Nature, and Christian Ethics, New York: Cambridge University Press 2018, XIX+214 s. ISBN 978-1-1083-8591-6 , Studia Oecumenica: Tom 20 (2020)
- Sławomir Nowosad, Niekatolickie reakcje na Veritatis Splendor , Studia Oecumenica: Tom 15 (2015)
- Sławomir Nowosad, (Rec.) Charles Erlandson, Orthodox Anglican Identity: The Quest for Unity in a Diverse Religious Tradition, Eugene: Pickwick Publications 2020, XIX+204 s. ISBN 978-1-5326-7825-7. , Studia Oecumenica: Tom 21 (2021)
- Sławomir Nowosad, [Rec.] Frank C. Senn (red.), Protestant Spiritual Traditions, t. 1–2, Eugene: Cascade Books 2020, t. 1: XIII + 281 s., ISBN 978-1725256866; t. 2: VIII + 272 s., ISBN 978-1532698293 , Studia Oecumenica: Tom 23 (2023)
