Przykłady łamania reguły zakonnej przez kanoników regularnych z Żagania w średniowieczu w świetle kroniki klasztornej
Jak to, co złe, miało wskazywać braciom dobrą drogę
Zbigniew Krzysztof Witczak
Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Opolskiegohttps://orcid.org/0000-0002-8290-3259
Abstract
Życie wewnętrzne w średniowiecznych klasztorach nie zawsze przebiegało w zgodzie z przyjętymi zasadami, które z założenia powinny być przecież rygorystycznie przestrzegane. Dotyczyło to zarówno braci, ojców, wyższych funkcyjnych klasztornych, a nawet samych opatów. Kronika klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu dostarcza nam wielu przykładów łamania reguły zakonnej. Nadużywanie alkoholu, zbyt częste kontakty z kobietami czy nieposłuszeństwo wobec przełożonych – to tylko niektóre z problemów, z którymi borykali się żagańscy kanonicy. Wydaje się, że w takim zabytku dziejopisarstwa średniowiecznego pokazywane powinny być raczej pozytywne przykłady, które miały zachęcać do cnotliwego postępowania, a nie negatywne czyny, a nawet zbrodnie. Okazuje się jednak, że prezentacja tego, co złe, miała charakter dydaktyczny. Pokazywała czytającym, jak nie należy postępować, czego unikać, aby nie ściągnąć na siebie i cały konwent nieszczęść, oskarżeń albo gniewu – czy to braci, czy przełożonego konwentu. Informacje o grzechach i występkach pełniły również funkcję kontrastującą, podkreślając, jak wprowadzone reformy życia wewnętrznego przez dobrych opatów wpływały na zmiany w sposobie postępowania i życia całego konwentu. Dzięki zaprezentowaniu pozytywnych i negatywnych przykładów te pierwsze widzimy jako jeszcze lepsze, jeszcze godniejsze naśladowania i zapamiętania.
Parole chiave:
Żagań, kanonicy regularni, kronika klasztorna, życie w klasztorze, reformyRiferimenti bibliografici
Abraham Władysław. 1962. Organizacja Kościoła w Polsce: do połowy wieku XII. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar
Bloch Marc. 2002. Społeczeństwo feudalne. Tłum. Eligia Bąkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Bylina Stanisław. 2002. Chrystianizacja wsi polskiej u schyłku średniowiecza. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar
Bylina Stanisław. 2008. Przestrzenie sakralne mieszkańców wsi u schyłku średniowiecza. W Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu. T. 1: Struktury kościelno-publiczne. Red. Halina Manikowska, Wojciech Brojer, 149–189. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar
Chmielewska Katarzyna. 2015. Klasztor i jego problemy w średniowiecznych śląskich i kłodzkich kronikach kanoników regularnych. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza.
Google Scholar
Chmielewska Katarzyna. 2016. „Klasztor i jego stan posiadania w świetle narracji Chronicae abbatum Beatae Mariae Virginis in Arena”. Zeszyty Historyczne. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie 15: 13–24.
Google Scholar
Colish Marcia. 2005. Rethinking Lying in the Twelfth Century. W Virtue and Ethics in the Twelfth Century. Red. István Bejczy, Richard Newhauser. 155–173. Leiden – Boston: Brill.
Google Scholar
Derwich Marek. 2004. Klasztory i mnisi. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Google Scholar
Derwich Marek. 2004. Opat: geneza, rola i funkcje. Zarys problemu. W Kolory i struktury średniowiecza. Red. Wojciech Fałkowski, 128–135. Warszawa: DiG.
Google Scholar
Derwich Marek. 2008. Zakonnicy a rozwój religijności na ziemiach polskich. W Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu. T. 1: Struktury kościelno--publiczne. Red. Halina Manikowska, Wojciech Brojer, 329–351. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar
Dola Kazimierz. 1968. „Szpitale średniowieczne Śląska”. Roczniki Teologiczne Śląska Opolskiego 1: 239–292.
Google Scholar
Dola Kazimierz. 1996. Dzieje Kościoła na Śląsku. Cz. 1: Średniowiecze. Opole: Drukarnia Wydawnictwa Świętego Krzyża.
Google Scholar
Doroz-Turek Małgorzata. 2011. „Średniowieczna architektura klasztorna kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku na przykładzie Nowogrodu Bobrzańskiego”. Czasopismo Techniczne. Architektura 23/7 – A: 487–506.
Google Scholar
Filipek-Misiak Aleksandra. Red. 2016. W ogrodzie cnót, wad i grzechów. Problematyka cnót w wybranych średniowiecznych kronikach klasztornych na Śląsku i w Czechach. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Grüger Heinrich. 1995–1996. „Schlesisches Klosterbuch Naumburg am Bober. Praepositura conventualis, dann Abtei, später Praepositura ruralis der Regulierten Augustiner-Chorherren”. Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität zu Breslau 36–37: 25–36.
Google Scholar
Heinrich Arthur. 1900. Geschichtliche Nachrichten über Naumburg a. B., Freiwaldau u. Halbau. Sagan: A. Menzel.
Google Scholar
Karczewska Joanna. 2007. „Rodzina von Leslav i jej działalność w XIV–XV wieku”. Studia Zachodnie 9: 75–80.
Google Scholar
Kłoczowski Jerzy. 2003. Wspólnoty chrześcijańskie w tworzącej się Europie. Poznań: W drodze.
Google Scholar
Kogut Mieczysław. 2005. „Ślężański klasztor”. Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne 6 (2): 82–101.
Google Scholar
Kogut Mieczysław. 2008. „Początki klasztoru kanoników regularnych w Nowogrodzie Bobrzańskim”. Wrocławski Przegląd Teologiczny 16 (1): 203–210.
Google Scholar
Kogut Mieczysław. 2008. Dzieje kanoników regularnych w Sobótce – Górce do połowy XV wieku. W Przemijanie i trwanie. Kanonicy Regularni Laterańscy w dawnej i współczesnej Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej z okazji 600-lecia fundacji opactwa Bożego Ciała w Krakowie. Red. Kazimierz Łatak, Irena Makarczykowa, 153–180. Kraków: Zakon Kanoników Regularnych Laterańskich.
Google Scholar
Korta Wacław. 1958. „Rozwój wielkiej własności klasztornej na Śląski do połowy XIII w.”. Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 13 (2): 179–205.
Google Scholar
Korta Wacław. 1964. Rozwój wielkiej własności feudalnej na Śląsku do połowy XIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Lawless Georg. 1995. Przegląd monastycyzmu augustiańskiego i kilka sugestii co do dalszych badań. W Duchowość starożytnego monastycyzmu. Red. Marek Starowieyski, 61–86. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec.
Google Scholar
Leszczyńska Barbara. 1964. „W sprawie monografii Ludolfa z Żagania”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 8: 147–159.
Google Scholar
Machilek Franz. 1966 . „Ludolf von Einbeck, Abt von Sagan”. Einbecker Jahrbuch 26: 104–107.
Google Scholar
Machilek Franz. 1967. Ludolf von Sagan und seine Stellung in der Auseinandersetzung um Konziliarismus und Hussitismus, München: Robert Lerche.
Google Scholar
Machilek Franz. 1985. Ludolf von Sagan. W Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfassenlexicon. T. 1. Red. Kurt Illing, Christine Stöllinger, 974–984. Berlin – New York: Walter de Gruyter.
Google Scholar
Mandziuk Józef. 2003. Historia kościoła katolickiego na Śląsku. T. 1, cz. 1: Średniowiecze (do 1302 roku). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar
Mandziuk Józef. 2004. Historia kościoła katolickiego na Śląsku. T. 1, cz. 2: Średniowiecze (1302–1417). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar
Matusik Leokadia. 1974. „Próba spojrzenia na postawę polityczną środowiska wrocławskich kanoników regularnych w średniowieczu”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 23: 39–85.
Google Scholar
Milis Ludo J.R. 1996. Anielscy mnisi i ziemscy ludzie: monastycyzm i jego znaczenie w społeczeństwie średniowiecznym. Tłum. Jadwiga Piątkowska. Kraków: Znak.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 1995. Szkoła klasztoru kanoników regularnych – augustianów w Kłodzku w średniowieczu. W Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4–6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 63–81. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 2000. Średniowieczne śląskie dziejopisarstwo klasztorne. W Tysiącletnie dziedzictwo kulturowe diecezji wrocławskiej. Red. Antoni Barciak, 141–159. Katowice: Instytut Górnośląski.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 2001. Wokół przeniesienia klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna z Nowogrodu Bobrzańskiego do Żagania (w świetle nieznanego dokumentu z 20 IX 1284 r.). W „Memoriae amici et magistri”. Studia historyczne poświęcone pamięci prof. Wacława Korty (1919–1999). Red. Marek Derwich, Wojciech Mrozowicz, Rościsław Żerelik, 101–108. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 2005. Bogu czy ludziom. O motywach twórczości dziejopisarskiej. W Causa creandi. O pragmatyce źródła historycznego (Acta Universitatis Wratislaviensis Historia. 156). Red. Stanisław Rosik, Przemysław Wiszewski, 91–101. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 2010. Konwent kłodzki i jego kultura w XV wieku w świetle własnej kroniki. W Święty Stanisław Kazimierczyk CRL (1433–1489). Postać – środowisko – kultura – dziedzictwo. Red. Kazimierz Łatak, 250–262. Kraków: Legra.
Google Scholar
Mrozowicz Wojciech. 2010. Ludolf of Żagań. W Encyclopedia of the medieval chronicle. T. 2: J–Z. Red. Graeme Dunphy, 1049–1050. Leiden – Boston: Brill.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1992. „Stan badań nad klasztorem kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu”. Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia 101: 85–98.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1994. Uposażenie i działalność gospodarcza klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI wieku (Rozprawy i Opracowania 16). Opole: Wydawnictwo św. Krzyża.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1995. Chronica abbatum Beate Marie Virginis in Arena jako źródło poznania życia wewnętrznego klasztoru na Piasku we Wrocławiu. W Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4–6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 181–193. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1997. Opat Konrad zwany „z Włocławka ” i jego rządy w klasztorze kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu w XIV w. W Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Red. Andrzej Radzimiński, Anna Supruniuk, Jan Wroniszewski, 101–114. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1999. Ideał opata w śląskich średniowiecznych kronikach klasztoru kanoników regularnych. W Człowiek i Kościół w dziejach. Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. K. Doli z okazji 65 rocznicy urodzin. Red. Jan Kopiec, Norbert Widok, 103–118. Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 1999. Kanonicy regularni na Śląsku. Życie konwentów w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu (Studia i Monografie 269). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2000. Kanonicy regularni a miasto na przykładzie Żagania. W Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej w Turawie w dniach 6–8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 383–392. Wrocław – Opole: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR). Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2000. Silvestres in moribus erant. O wyższości miasta nad wsią na przykładzie kanoników regularnych w Żaganiu. W Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu w średniowieczu (Spotkania Bytomskie 4). Red. Sławomir Moździoch, 235–241. Wrocław: WERK.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2002. Kult świętych w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu. W Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym. Red. Halina Manikowska, Hanna Zaremska, 439–453. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2003. Kulturotwórcza rola kanoników regularnych w średniowiecznej Polsce. W Sacrum i profanum. Klasztory i miasta w rzeczywistości Górnego Śląska w średniowieczu. Red. Elżbieta Bimler-Mackiewicz, 107–113. Rybnik: Muzeum w Rybniku.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2003. Udział klasztorów w kolonizacji i osadnictwie Śląska w średniowieczu (na przykładzie kanoników regularnych). W Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej. Red. Antoni Barciak, 294–302. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2004. Działalność charytatywna kanoników regularnych na Śląsku w średniowieczu. W Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy Środkowej. Red. Antoni Barciak, 105–113. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2005. Formacja intelektualna śląskich kanoników regularnych w średniowieczu. W Źródła kultury umysłowej w Europie środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska. Red. Antoni Barciak, 180–195. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2006. Elementy piśmiennictwa pragmatycznego w twórczości śląskich kanoników regularnych w średniowieczu. W Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym. Red. Jan Gancewski, Andrzej Wałkówski, 32–42. Olsztyn: Pracownia Wydawnicza ELSet.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2007. A czyny ich były liczne i godne pamięci. Konwent klasztoru kanoników regularnych NMP na Piasku we Wrocławiu do początku XVI wieku (Z Dziejów Kultury Chrześcijańskiej na Śląsku 40). Opole: Wydawnictwo św. Krzyża w Opolu.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2008. Próby reform w klasztorach kanoników regularnych w Polsce i na Śląsku w XV wieku. W Przemijanie i trwanie. Kanonicy Regularni Laterańscy w dawnej i współczesnej Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej z okazji 600-lecia fundacji opactwa Bożego Ciała w Krakowie. Red. Kazimierz Łatak, Irena Makarczykowa, 433–449. Kraków: Zakon Kanoników Regularnych Laterańskich.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2010. Z badań nad studiami uniwersyteckimi śląskich kanoników regularnych w średniowieczu. W Kultura edukacyjna na Górnym Śląsku. Red. Antoni Barciak, 248–262. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2013. Uczeni i sławni mężowie w Katalogu opatów żagańskich. W Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy środkowej. Red. Beata Wojciechowska, Waldemar Kowalski, 241–251. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Google Scholar
Pobóg-Lenartowicz Anna. 2016. Liturgia śląskich kanoników regularnych w średniowieczu. W Tradycje monastyczne w Europie: między liturgiką a performatyką II. Red. Erwin Mateja, Zbigniew Solski, 89–100. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Podedworny Ireneusz. 2008. Nauczanie w klasztorze kanoników regularnych w Mstowie na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. W Przemijanie i trwanie. Kanonicy Regularni Laterańscy w dawnej i współczesnej Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej z okazji 600-lecia fundacji opactwa Bożego Ciała w Krakowie. Red. Kazimierz Łatak, Irena Makarczykowa, 451–464. Kraków: Zakon Kanoników Regularnych Laterańskich.
Google Scholar
Potkowski Edward. 1997. Pisarz i jego dzieło w średniowiecznym społeczeństwie. W Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym. Red. Roman Michałowski, 265–279. Warszawa: DIG.
Google Scholar
Proksch Constance. 1994. Klosterreform und Geschichtsschreibung im Spätmittelalter (Kollektive Einstellungen und sozialer Wandel im Mittelalter. Neue Folge 2). Köln: Böhlau Verlag.
Google Scholar
Rajman Jerzy. 1995. Kryzys polskich klasztorów norbertańskich w XIV i XV wieku. W Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski: materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4–6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 29–39. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża.
Google Scholar
Schlesinger Walter. 1962. Kirchengeschichte Sachsens im Mittelalter. T. 1: Von den Anfängen kirchlicher Verkündigung bis zum Ende des Investitursstreites. Köln: Böhlau Verlag.
Google Scholar
Silnicki Tadeusz. 1953. Dzieje i ustrój Kościoła Katolickiego na Śląsku do końca w. XIV. Warszawa: Pax.
Google Scholar
Sivéry Gérard. 1985. Les chanoines d’Arrouaise et la Pologne. W Les contacts religieux Franco-Polonais du Moyen Age a nous Jours. Relations, influences, images d’un pays vu par l’autre, 53–82. Paris: Éditions du Dialogue Centre National de la Recherche Scientifique.
Google Scholar
Słoń Marek. 2000. Szpitale średniowiecznego Wrocławia. Warszawa: Neriton.
Google Scholar
Starowieyski Marek. 1980. Reguła św. Augustyna. W Starożytne reguły zakonne. Red. Marek Starowieyski, 773–802. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar
Steller Geogr. 1968–1969. „Die Anfänge des (Saganer) Augustinerstiftes in Naumburg am Bober (1217–1284)”. Archiv für schlesische Kirchengeschichte 26: 19–63; 27: 30–52.
Google Scholar
Surdacki Marian. 2015. „Szpitalnictwo zakonne w średniowiecznej Polsce”. Roczniki Humanistyczne 63 (2): 49–98.
Google Scholar
Szetelnicki Wacław. 2012. „Szkolnictwo kanoników regularnych na Śląsku w świetle reform podejmowanych przez opata Johanna Ignaca Melchiora von Felbigera – wybrane aspekty”. Nasza Przeszłość 117: 259–299.
Google Scholar
Świerk Alfred. 1965. Średniowieczna biblioteka klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Węgrzyn-Klisowska Walentyna. 1971. „Przyczynek do działalności muzycznej klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu”. Muzyka 22 (1): 119–121.
Google Scholar
Wiszewski Paweł. 2003. Miejsce gospodarki w świecie według Ludolfa z Żagania (na marginesie „Katalogu opatów żagańskich”). W Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej. Red. Antoni Barciak, 314–323. Katowice: Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski.
Google Scholar
Wiśniowski Eugeniusz. 2004. Parafie w średniowiecznej Polsce: struktura i funkcje społeczne. Lublin: Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce KUL.
Google Scholar
Witczak Zbigniew. 2019. „Nie tylko Primus reformator klasztoru żagańskiego. Działalność gospodarcza opata Trudwina I”. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 39 (1): 189–209.
Google Scholar
Witkowski Rafał. 2008. Kanonicy regularni i kartuzi: dwa zakony późnego średniowiecza i ruch devotio moderna. W Przemijanie i trwanie. Kanonicy Regularni Laterańscy w dawnej i współczesnej Polsce. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej z okazji 600-lecia fundacji opactwa Bożego Ciała w Krakowie. Red. Kazimierz Łatak, Irena Makarczykowa, 561–573. Kraków: Zakon Kanoników Regularnych Laterańskich.
Google Scholar
Wojtyska Henryk Damian. 1996. „Duchowość kanoników regularnych”. Saeculum Christianum 3 (1): 123–130.
Google Scholar
Wojtyska Henryk Damian. 1975. Nauka i nauczanie u kanoników regularnych (na przykładzie Kongregacji Bożego Ciała). W Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2, cz. 2. Red. Marian Rechowicz, 455–458. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar
Zahajkiewicz Marek. 2000. Miejsce zakonów w duszpasterstwie średniowiecznych miast. W Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji zorganizowanej w Turawie w dniach 6–8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Red. Marek Derwich, Anna Pobóg-Lenartowicz, 308–314. Wrocław – Opole: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR). Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Zientara Benedykt. 1997. Henryk Brodaty i jego czasy. Warszawa: Trio.
Google Scholar
Zumkeller Adolar. 2017. Sens i duch reguły św. Augustyna. Tłum. Celina Gorol. Kraków: Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi. Drukarnia Archidiecezjalna.
Google Scholar
Statistics
Downloads
Licenza
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
Puoi leggere altri articoli dello stesso autore/i
- Zbigniew Krzysztof Witczak, Nie tylko primus reformator klasztoru żagańskiego , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: V. 39 N. 1 (2019)
- Zbigniew Krzysztof Witczak, Skomplikowane losy opata klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu Pawła II (1522–1525) , Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego: V. 43 N. 2 (2023)
