Podporządkowanie / posłuszeństwo żon(y) wobec męża – wymóg religijny czy kulturowy?
Walerian Bugel
Cyrylo-Metodiański Wydział Teologiczny, Uniwersytet im. F. Palackého w OłomuńcuAbstrakt
Obrzędy sakramentu małżeństwa przeszły przez skomplikowaną ewolucję i w różnych tradycjach liturgicznych przejawiają dużą różnorodność. Specyficznym elementem stało się w nich ślubowanie posłuszeństwa wobec męża przez żonę, niekiedy zastąpione modlitwami, w których podporządkowanie kobiety jest bardzo wyraźnie widoczne. W czasach współczesnych w obrzędach wielu konfesji element ten został zlikwidowany, również ze względu na współczesną wrażliwość antropologiczną i społeczną, domagającą się równego traktowania kobiet i mężczyzn. Artykuł stara się, na podstawie analizy tekstów obrzędów ślubnych w różnych denominacjach chrześcijańskich, a także porównania z sytuacją w wybranych starożytnych cywilizacjach i religiach, wyśledzić, czy jest możliwe danie odpowiedzi na pytanie o religijny bądź kulturowy charakter ukazywania podporządkowanej roli kobiet wobec mężczyzn, tak często podkreślanej do niedawna w ramach obrzędów ślubnych.
Słowa kluczowe:
posłuszeństwo małżeńskie, ślubowanie małżeńskie, liturgia sakramentalna, czynniki kulturoweBibliografia
Agenda Českobratrské církve evangelické. Bohoslužebná kniha. Díl první, Praha 1983.
Agenda provinciae ecclasiasticae Moraviae accomodata ad normam decreti S. R. C. Circa usum linguae vulgaris in S. Liturgia in territorio ditionis Czeco-Slovacae de die 21 maji a. 1920 …, Pars prima: De Sacramentis, Olomucii MCMXXXII [1932].
The Book of Catholic Worship, Washington 1966.
Böttger W., Kultura ve staré Číně, Praha 1984.
Bugel W., Slavení manželství dle byzantské tradice ve srovnání s dalšími východními liturgickými rodinami, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 31–55.
Bugel W., Území ČSR jako taveniště kultur, tradic, spiritualit a eklesiálních identit vyjadřovaných v liturgii i sakrální architektuře první poloviny 20. století, w: W. Bugel (red.) i kol., Liturgická a ekleziální pluralita na území Československa v první polovině 20. století, Olomouc 2011, 9–13.
Butta T., Obřad manželství v tradici a pojetí Církve československé husitské, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 141–149.
Collectio rituum in usum cleri Archidioecesis Viennensis ad instar appendicis Ritualis Romani cum approbatione Sacrae Rituum Congregationis…, Viennae a.d. MCMXXXV [1935].
Damohorská P., Manželský obřad v judaismu v průběhu věků, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 11–29.
De Vaux R., Instytucje Starego Testamentu, Poznań 2004.
Gajda P.M., Związek obrzędów sakramentu małżeństwa ze sprawowaniem Eucharystii, w: R. Biel (red.), Ku Liturgii nadziei. Księga jubileuszowa dedykowana ks. dr. Bolesławowi Margańskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Tarnów 2005, 185–210.
Gregorová A., Bohovia cirkvi a žena, Bratislava 1986.
Hošek R., Země bohů a lidí. Pohledy do řeckého dávnověku, Praha 1972.
Hradilek P., Ekumenické slavení manželství – představení liturgie dle Consultation on Common Texts, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 157–169.
Hryciów I., Indyjskie zwyczaje małżeńskie i rodzinne – Indie współczesne, w: Z.J. Kijas (red.), Rodzina w wielkich religiach świata (Biblioteka ekumenii i dialogu, t. 3), Kraków 1999, 31–43.
Klöcker M., Tworuschka M. i U., Etyka wielkich religii. Mały słownik, Warszawa 2002. (hasło: Małżeństwo/Rodzina – s. 29–39).
Kunetka F., Matrimoniální obřady římské liturgie v proměnách a konstantách dějinného vývoje, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 75–95.
Kunzler M., Liturgia Kościoła, Poznań 1999.
Malý trebník, I. Časť, Prešov 2006.
Menski W., Hinduizm, w: P. Morgan, C. Lawton (red.), Problemy etyczne w tradycjach sześciu religii, Warszawa 2007, 27–98.
Mireaux É., Život v homérské době, Praha 1981.
Nadolski B., Liturgika. Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, Poznań 1992.
Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich. Wydanie trzecie według drugiego wydania wzorcowego, Katowice 1996.
Potocka E., Kobieta w konfucjańskiej koncepcji porządku społecznego, w: E. Potocka (red.), Kobiety w cywilizacji konfucjańskiej, Toruń 2014, 13–40.
Raquez O., «Roma Orientalis». Approcci al patrimonio delle Chiese d´Oriente, 2000.
Schlette F., Germáni mezi Thorsbergem a Ravennou. Kulturní dějiny Germánů do konce doby stěhování národů, Praha 1977.
Sobeczko H.J., Ważniejsze zagadnienia duszpasterskie i obrzędowe liturgii sakramentu małżeństwa, w: W. Świerzawski (red.), Mysterium Christi. Sakramenty i sakramentalia, Zawichost – Kraków – Sandomierz 2013, 221–230.
Stránský P.B., Uzavírání manželství v české starokatolické liturgii, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 131–140.
Szymańska K., Małżeństwo w hinduizmie, w: G. Dzierżoń (red.), Małżeństwo w Kościele katolickim oraz w czterech religiach niechrześcijańskich (judaizm, islam, hinduizm, buddyzm), Kraków 2014, 155–267.
Trebnik, Praha 1951 [chodzi o reprint wydania z Moskwy z r. 1920].
Veyne P., Cesarstwo Rzymskie, w: P. Veyne (red.), Historia życia prywatnego, t. 1: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, Wrocław – Warszawa – Kraków 20052, 17–244.
Volný V., Obřady uzavírání manželství v evangelických-luterských církvích, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 151–156.
Wight F.W., Obyczaje krajów biblijnych, Warszawa 1998.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2012.
Základy sociální koncepce ruské pravoslavné církve, Červený Kostelec 2009.
Agenda provinciae ecclasiasticae Moraviae accomodata ad normam decreti S. R. C. Circa usum linguae vulgaris in S. Liturgia in territorio ditionis Czeco-Slovacae de die 21 maji a. 1920 …, Pars prima: De Sacramentis, Olomucii MCMXXXII [1932].
The Book of Catholic Worship, Washington 1966.
Böttger W., Kultura ve staré Číně, Praha 1984.
Bugel W., Slavení manželství dle byzantské tradice ve srovnání s dalšími východními liturgickými rodinami, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 31–55.
Bugel W., Území ČSR jako taveniště kultur, tradic, spiritualit a eklesiálních identit vyjadřovaných v liturgii i sakrální architektuře první poloviny 20. století, w: W. Bugel (red.) i kol., Liturgická a ekleziální pluralita na území Československa v první polovině 20. století, Olomouc 2011, 9–13.
Butta T., Obřad manželství v tradici a pojetí Církve československé husitské, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 141–149.
Collectio rituum in usum cleri Archidioecesis Viennensis ad instar appendicis Ritualis Romani cum approbatione Sacrae Rituum Congregationis…, Viennae a.d. MCMXXXV [1935].
Damohorská P., Manželský obřad v judaismu v průběhu věků, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 11–29.
De Vaux R., Instytucje Starego Testamentu, Poznań 2004.
Gajda P.M., Związek obrzędów sakramentu małżeństwa ze sprawowaniem Eucharystii, w: R. Biel (red.), Ku Liturgii nadziei. Księga jubileuszowa dedykowana ks. dr. Bolesławowi Margańskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Tarnów 2005, 185–210.
Gregorová A., Bohovia cirkvi a žena, Bratislava 1986.
Hošek R., Země bohů a lidí. Pohledy do řeckého dávnověku, Praha 1972.
Hradilek P., Ekumenické slavení manželství – představení liturgie dle Consultation on Common Texts, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 157–169.
Hryciów I., Indyjskie zwyczaje małżeńskie i rodzinne – Indie współczesne, w: Z.J. Kijas (red.), Rodzina w wielkich religiach świata (Biblioteka ekumenii i dialogu, t. 3), Kraków 1999, 31–43.
Klöcker M., Tworuschka M. i U., Etyka wielkich religii. Mały słownik, Warszawa 2002. (hasło: Małżeństwo/Rodzina – s. 29–39).
Kunetka F., Matrimoniální obřady římské liturgie v proměnách a konstantách dějinného vývoje, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 75–95.
Kunzler M., Liturgia Kościoła, Poznań 1999.
Malý trebník, I. Časť, Prešov 2006.
Menski W., Hinduizm, w: P. Morgan, C. Lawton (red.), Problemy etyczne w tradycjach sześciu religii, Warszawa 2007, 27–98.
Mireaux É., Život v homérské době, Praha 1981.
Nadolski B., Liturgika. Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, Poznań 1992.
Obrzędy sakramentu małżeństwa dostosowane do zwyczajów diecezji polskich. Wydanie trzecie według drugiego wydania wzorcowego, Katowice 1996.
Potocka E., Kobieta w konfucjańskiej koncepcji porządku społecznego, w: E. Potocka (red.), Kobiety w cywilizacji konfucjańskiej, Toruń 2014, 13–40.
Raquez O., «Roma Orientalis». Approcci al patrimonio delle Chiese d´Oriente, 2000.
Schlette F., Germáni mezi Thorsbergem a Ravennou. Kulturní dějiny Germánů do konce doby stěhování národů, Praha 1977.
Sobeczko H.J., Ważniejsze zagadnienia duszpasterskie i obrzędowe liturgii sakramentu małżeństwa, w: W. Świerzawski (red.), Mysterium Christi. Sakramenty i sakramentalia, Zawichost – Kraków – Sandomierz 2013, 221–230.
Stránský P.B., Uzavírání manželství v české starokatolické liturgii, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 131–140.
Szymańska K., Małżeństwo w hinduizmie, w: G. Dzierżoń (red.), Małżeństwo w Kościele katolickim oraz w czterech religiach niechrześcijańskich (judaizm, islam, hinduizm, buddyzm), Kraków 2014, 155–267.
Trebnik, Praha 1951 [chodzi o reprint wydania z Moskwy z r. 1920].
Veyne P., Cesarstwo Rzymskie, w: P. Veyne (red.), Historia życia prywatnego, t. 1: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, Wrocław – Warszawa – Kraków 20052, 17–244.
Volný V., Obřady uzavírání manželství v evangelických-luterských církvích, w: W. Bugel (red.) i kol., Obřady manželství v různých liturgických tradicích, Olomouc 2013, 151–156.
Wight F.W., Obyczaje krajów biblijnych, Warszawa 1998.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2012.
Základy sociální koncepce ruské pravoslavné církve, Červený Kostelec 2009.
Bugel, W. (2019). Podporządkowanie / posłuszeństwo żon(y) wobec męża – wymóg religijny czy kulturowy?. Family Forum, 6, 205–220. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/ff/article/view/666
Autorzy
Walerian BugelStatystyki
Downloads
Download data is not yet available.
