Kulturowe uwarunkowania przekładu biblijnego
Tadeusz Szczerbowski
Sažetak
The paper analyzes several fragments of the Bible (Luke 17, 371 Luke 11,31 Luke 21, 14) in 12 languages (Greek, Old Church Slavonic, Russian, Polish, Czech, English, Ger[1]man, French, Italian, Spanish, Kiriwina). The Greek word for ‘eagle (Luke 17, 37) is replaced in many languages by ‘vulture’, e.g. Wherever there is a dead body, the vultures will gather (Today’s English Version). The reason is that eagle’ cannot appear in a negative context when its semantic connotation is positive. If there is no name for hyponyms ‘eagle’ and ‘vulture’, translators choose a hyperonym 'big bird’, an example being the Kiriwina mluveka. Hyperonymic translation is also characteristic of Luke 11, 3. Cf. Give us day by day the food we need (Today's English Version) and Give us each day our daily bread (The New English Bible). The reason for the change is that many people (even in Europe!) pre[1]fer Miisli, cereal, popcorn, pizza, cheeseburger, hamburger, chips etc. to bread. The English make up your mind (Luke 21, 14) contains the word mind, but the Greek original word is KapSloc ‘heart’. The users of exotic languages mention a different word, such as stomach or ‘belly’ in Kiriwina. Many contemporary translators do not use idio[1]matic expression, cf. the French Soyez do
##submission.citations##
Bamstone W., 1993, The Poetics of Translation (History, Theory, Practice), New Haven - London.
Google Scholar
Człowiek — dzieło — sacrum, 1998, red. S. Gajda, Helmut J. Sobeczko, Opole.
Google Scholar
LDCE : Longman Dictionary of Contemporary English, 1995, Essex.
Google Scholar
Lawton R., 1993, Topics in the Description of Kiriwina, Edited by Malcolm Ross and Ja net Ezard, Canberra: Pacific Linguistics, Series D-84.
Google Scholar
Malinowski B., 1921, Classificatory Particles in the Language of Kiriwina, „Bulletin of the School of Oriental and African Studies” 1921, t, 1., cz. 4, s. 33-74.
Google Scholar
Malinowski B., 1923, The Problem of Meaning in Primitive Languages. -C . K.Ogden i I. A Richards. The Meaning of Meaning. A Study of the Influence of Language upon Thought and o f the Science of Symbolism. London.
Google Scholar
Malinowski B., 2000, Problem znaczenia w językach pierwotnych, tłum. T. Szczerbowski — Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, 2000, pod red. K. Pisarkowej, Kraków, 5-48
Google Scholar
Nida E., 1981, Zasady przekładu na przykładzie tłumaczenia Biblii, tłum. M. B. Fedewicz, „Pamiętnik Literacki” 1981, 1, s. 323-342.
Google Scholar
Nida E., 1999, Przekłady: teoria i praktyka. - Słownik wiedzy biblijnej, 1999, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, konsultacja wyd. poi. ks. W. Chrostowski, Warszawa, s. 633-635.
Google Scholar
Piekarz D., 2000, Tłumaczenie Biblii jako szczególne wyzwanie w pracy translatorskiej. - Przekładając nieprzekładalne. Materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej „Przekładając nieprzekładalne” Gdańsk-Elbląg, red. W. Kubiński, O. Kubińska i T. Z. Wolański, Gdańsk, s. 243-247.
Google Scholar
Popowski R., 1997, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z pełną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa.
Google Scholar
Przyczyna W., 2000, Kaznodziejski przekaz opowiadań biblijnych, Kraków.
Google Scholar
Przyczyna W., 2001, Język Kościoła, „Newsweek Polska”200i, 3, s. 93.
Google Scholar
Róhrich L., 1995 (wyd. 2), Lexikon der sprichwórtlichen Redensarten, Freiburg-Ba sel-Wien, t. 1-5.
Google Scholar
Spykerboer H. C., 1999, Przekłady: języki australijskich aborygenów. - Słownik wiedzy biblijnej, 1999, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, konsultacja wyd. poi. W. Chrostowski, Warszawa, s. 660-661.
Google Scholar
Torr G. R., 1998, The Semantic Effect of the Bible in its ‘New’ English Versions. -Człowiek — dzieło — sacrum, 1998, red. S. Gajda, Helmut J. Sobeczko, Opole, s. 267-274.
Google Scholar
Słownik wiedzy biblijnej, 1999, red. B. M. Metzger, M. D. Coogan, konsultacja wyd. pol. W. Chrostowski, Warszawa.
Google Scholar
Szczerbowski T., 2000, Słownictwo kiriwiny z dzieła Bronisława Malinowskiego ułożone jako leksykon kiriwińsko-polski i polsko-kiriwiński ... - Językoznawstwo Broni sława Malinowskiego, 2000, pod red. K. Pisarkowej, Kraków, 103-417.
Google Scholar
Szczerbowski T., 2000a, Anna Livia Pturabelle po polsku (Finnegans Wake Jamesa Joy ce‘a ks. I, rozdz. 8), Kraków.
Google Scholar
Vermeer H, J., 1988, Uberzetzen ais kulturełłer Transfer. — Ubersetzungswissenschaft. Eine Neuorienlierung, red. M. Snell-Homby, Tubingen.
Google Scholar
Wojtasiewicz O., 1996, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa.
Google Scholar
/Ians B., 1881, TojiKoebiu crioeap oicueaeo eemiKopyccKaeo X3 bn
Google Scholar
Cmapocnaesmaatu cjioeap (no pyxonucriM X -X I eeKoe), 1999, pen, P.M. LjeitTJTHH, P. BenepKM n 3. Bnarosofi, MocKBa.
Google Scholar
##libcom.authors##
Tadeusz Szczerbowski##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
##plugins.generic.recommendByAuthor.heading##
- Tadeusz Szczerbowski, Polskie źródła „wielojęzyczności" Joyce 'a w Finnegans Wake , Stylistyka: Svezak 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Tadeusz Szczerbowski, Funkcje i sposoby stylizacji językowej w XII epizodzie "Ulissesa" , Stylistyka: Svezak 5 (1996): Stylistyka stosowana
- Tadeusz Szczerbowski, Jin Di, Shamrock & Chopsticks. James Joyce in China: a tale of two encounters, City University of Hong Kong Press, 2001, 296 s. , Stylistyka: Svezak 11 (2002): Stylistyka a poetyka
- TADEUSZ SZCZERBOWSKI, Kilka uwag o języku w polskim przekładzie „ Ulissesa" Joyce' a (na podstawie VII epizodu) , Stylistyka: Svezak 4 (1995): Tekst i styl - Text and style - Текст и стиль
- Tadeusz Szczerbowski, Principy i metody issledovanij v filologii: konec hh veka, Sbornik statej naučno-metodičeskogo seminara "TEXTUS" vyp. 6, red. K. È. Štajn, Sankt-Peterburg - Stavropolʹ: Izd-vo SGU, 2001, 680 s. , Stylistyka: Svezak 11 (2002): Stylistyka a poetyka
- TADEUSZ SZCZERBOWSKI, Styl i stylizacja językowa według Krystyny Pisarkowej , Stylistyka: Svezak 32 Br. 32 (2023): Stylistyka
