Discourse in the context of language history – research potential and perspectives
Abstrakt
The aim of the paper is to indicate the research potential and perspective of discourse as a historical and dynamic phenomenon. Methodology used in the paper concentrates on discourse linguistics, stylistics, and text linguistics, which is related to the concept
of language as a mode of communication manifested at its higher levels. What is important, the author is convinced that historical dimensions can be embedded into the definition of discourse. The first aspect constitutes the extension of the reflection at the discourse level in historical language studies. However, the inverse relation is most interesting. It is worth noting that the language history research could enrich the concept of discourse. Referring to previous research on the history of Polish scientific discourse and discourse of the excluded, the author formulates a thesis on the influence of the historical research on the concept of discourse, which could manifest itself in the following ways: (1) remodelling of the definition of discourse; (2) discourse dynamics; and (3) external discourse changes (cultural, sociological). The main conclusions are as follows: (1) The complementarity of language history
and discourse linguistics should be considered. (2) Discourse definition is an open category and, among others, depends on historical changes. (3) The dynamic nature of discourse could be the basis for adopting historical discourse studies as a subdiscipline
of linguistics. (4) Historical aspects of discourse can encourage research on communication as a dynamic, multifaceted, and complex component of culture.
Klíčová slova:
discourse, language history, discourse linguistics, stylistics, history of PolishReference
Bajerowa I., 2003, Zarys historii języka polskiego (1939–2000), Warszawa: PWN.
Google Scholar
Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł MarcinaBielskiego i Stanisława Grzepskiego, “Onomastica Slavogermanica”, No. 27, pp. 73–79.
Google Scholar
Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno‑przyrodniczych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Borawski S., 2002, Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, Warszawa: PWN.
Google Scholar
Czachur W., Ed., 2018, Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323530077
Google Scholar
Czachur W., 2020, Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Google Scholar
Domańska E., 2010, Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, “Teksty Drugie”, z. 1–2, pp. 45–55.
Google Scholar
Dubisz S., 2010, Historia języka polskiego – “wczoraj, dziś i jutro”, “LingVaria”, Ch. 5, No. 2 (10), pp. 45–51.
Google Scholar
Fairclough N., 1995, Critical Discourse Analysis: the critical study of language, London – New York: Longman.
Google Scholar
Foucault M., 1987, Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, translated by H. Kęszycka, prefaced by M. Czerwiński, Warszawa: PIW.
Google Scholar
Foucault M., 2010, Historia seksualności, translated by B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, foreword written by T. Komendant, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Foucault M., 2020, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, translated by T. Komendant, Warszawa: Aletheia.
Google Scholar
Gajda A., 2020, Polska monografia popularnonaukowa przełomu XIX i XX wieku. Studium genologiczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Klemensiewicz Z., 1969–1976, Historia języka polskiego, vol. 1–3, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Łozowski P., 1999, Panchronia czyli językoznawstwo bez synchronii. – Przeszłość w językowym obrazie świata, ed. A. Pajdzińska and P. Krzyżanowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, pp. 25–50.
Google Scholar
Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, “Prace Językoznawcze”, vol. 22: Studia historycznojęzykowe, ed. A. Kowalska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 85–94.
Google Scholar
Pastuch M., 2018, Metoda czy metodologia? Współczesne potrzeby historii języka. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, ed. M. Pastuch and M. Siuciak, in collaboration with K. Wąsińska and W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 32–43.
Google Scholar
Pietrzak M., 2013, Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego), Łódź: Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-824-0
Google Scholar
Przyklenk J., 2009, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Przyklenk J., 2018, Pytając o zmianę językową. Językoznawstwo historyczne a socjolingwistyka. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, ed. M. Pastuch and M. Siuciak, in collaboration with K. Wąsińska and W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 44–54.
Google Scholar
Rejter A., 2000, Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Google Scholar
Rejter A., 2018, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, “Forum Lingwistyczne”, No. 5, pp. 17–25.
Google Scholar
Rejter A., 2020, Poradnikowy wymiar dyskursu naukowego wieków dawnych. – “Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2019”: Dyskursy o przeszłości. Dyskursy w przeszłości, ed. M. Hawrysz, M. Jurewicz-Nowak, I. Kotlarska, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielogórskiego, pp. 81–90.
Google Scholar
Rejter A., 2021, Archiwum społeczne wykluczonych jako przedmiot badań lingwistycznych. – Nie/porozumienie, nie/tolerancja, w(y)kluczenie w języku i kulturze, ed. E. Biłas-Pleszak, A. Rejter, K. Sujkowska-Sobisz, W. Wilczek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 99–108.
Google Scholar
Rejter A., 2022, Kulturowe aspekty dawnego dyskursu naukowego, “Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Językoznawcza”, vol. 29 (49), No. 1, pp. 161–174.
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2022.29.1.10
Google Scholar
Rejter A., in press a, W służbie pamięci. Konteksty badań diachronicznych nad dyskursem wykluczonych.
Google Scholar
Rejter A., in press b, Wspólnotowy charakter dawnego dyskursu naukowego (XVI–XVII w.).
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Witosz B., 2016, Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej. – Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, ed. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Kraków: Universitas, pp. 19–39.
Google Scholar
Wodak R., 2008, Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego. – Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do analizy społecznej, ed. Duszak A., Fairclough N., Kraków: Universitas, pp. 185–215.
Google Scholar
Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, “tekst i dyskurs – text und diskurs”, No. 4, pp. 69–78.
Google Scholar
Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
##libcom.statistics##
Stažení
Licence
Copyright (c) 2024 Stylistyka
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Nejaktuálnější články stejného autora (stejných autorů)
- Artur Rejter, Science towards cultural memory – (about) alchemy discourse(s) , Stylistyka: Vol 28 (2019): Styl i pamięć
- Artur Rejter, Funkcje środków wartościujących w polskim dyskursie naukowym XVI wieku , Stylistyka: Vol 27 (2018): Styl i aksjologia
- Artur Rejter, Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu) , Stylistyka: Vol 22 (2013): Styl w kulturze
- Artur Rejter, Emocjonalność a obrazowość polszczyzny średniowiecznej i ich tekstowe aktualizacje , Stylistyka: Vol 30 (2021): Styl i emocje
- Artur Rejter, Genologia historyczna a stylistyka. Zarys problematyki , Stylistyka: Vol 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Artur Rejter, Straszydlaczki, urocznice, latawiczki. Poetycka konceptualizacja światów pozazmysłowych w twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny , Stylistyka: Vol 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Artur Rejter, Polska facecja prozatorska XVI-XVIII w. Styl - gatunek - komizm , Stylistyka: Vol 10 (2001): Stylistyka dziś - Style and Humour - Stil' i ûmor
- Artur Rejter, Barokowe kształty słowa. Z zagadnień ewołucji stylu poematów Kaspra Twardowskiego , Stylistyka: Vol 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
- Artur Rejter, Kulturowy kontekst gatunków publicystycznych a ich wzorzec tekstowy , Stylistyka: Vol 11 (2002): Stylistyka a poetyka
